حالا که کمیسیون انتخابات نتایج ابتـدایی را به دلخواهِ تیم تمامیت‌خواه اعلام کرده است، آیا این اُمید وجود دارد که کمیسیون شکایاتِ انتخاباتی بتواند به تمام شکایات به‌درستی رسیده‌گی کند و آرای پاک از ناپاک را جدا سازد؟… به باور این قلم، امید داشتن به چنین چیزی اگر بلاهت نباشد، بدون شک ساده‌انگاریِ محض است. کمیسیون شکایات انتخاباتی به هیچ صورت نمی‌تواند آن گونه که لازم است، به شکایات انتخاباتی رسیده‌گی کند. تجربۀ سال‌های گذشته نشان داده که کمیسیون انتخابات وقتی بخواهد تیمی را به پیروزی برساند، حتا با اقدام‌هایی که از سوی کمیسیون شکایات می‌تواند عملی شود، باز این کار صورت می‌پذیرد.
از سوی دیگر، کمیسیون شکایات انتخاباتی، یک ‌شبه‌دادگاهِ انتخاباتی است که با ضیقی وقت و ناتوانی در مستندسازیِ تقلب‌ها روبه‌رو است. این کمیسیون از معترضان می‌خواهد که خودشان در مورد شکایاتِ خود مستندسازی کنند تا این نهاد با ملاحظۀ اسناد و شواهد دقیق ـ آن‌هم اگر مورد تأیید کمیسیون شکایات انتخاباتی واقع شد ـ به شکایات رسیده‌گی ‌کنـد. چنین چیزی گاهی به گذشتن از هفت خوانِ رستم می‌ماند. نخست این‌که چگونه می‌تواند یک تیم انتخاباتیِ معترض برای شکایاتِ خود چنان مستندسازی انجام دهد که مطابق به لوایح و طرزالعمل‌های کمیسیون شکایات انتخاباتی باشد. دوم کمیسیون شکایات انتخاباتی روی دیگرِ سکۀ کمیسیون انتخابات است که بدون رای و نظر آن، کار چندانی از پیش برده نمی‌تواند. سوم، کمیسیون شکایات انتخاباتی نه عملیۀ انتخابات را انجام داده و نه هم دسترسی به معلوماتِ دقیق در مورد صندوق‌های رای دارد. این کمیسیون مثل یک ناظر انتخاباتی است که فقط از دور دستی بر آتش دارد و می‌تواند قضایا را دنبال کند. کار اصلی در کمیسیون انتخابات است و این کمیسیون است که می‌تواند در مورد سرنوشتِ آرا تصمیم بگیرد. چهارم این‌که حتا اگر کمیسیون شکایات انتخاباتی رای به ابطالِ برخی آرا بدهد، باز کمیسیون انتخابات با هزار و یک دلیلی که پیشِ خود دارد، می‌تواند تصمیم کمیسیون شکایات را نادیده بگیرد و ابطال کند. مگر در انتخابات‌های گذشته همین موضوع تکرار نشد؟ مگر با وجود ابطال آرای ناپاک، کمیسیون انتخابات فردی را که می‌خواست برندۀ انتخابات اعلام کند، اعلام نکرد؟ چرا خود را فریب می‌دهیم که اگر کمیسیون انتخابات کار خلافِ قانون انجام داد، آن‌گاه کمیسیون شکایات انتخاباتی می‌تواند آن را اصلاح کند؟
کسانی که با سازوکارهای کمیسیون‌های انتخاباتی اعم از کمیسیون برگزاری انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی از نزدیک آشنایی دارند، به‌خوبی می‌دانند که کمیسیون شکایات انتخاباتی حتا از آنچه که در کمیسیون انتخابات می‌گذرد، اطلاعِ دقیقی ندارد. وقتی هم که بحث رسیده‌گی به تقلب‌ها باشد و مرحلۀ تفتیش و نظارت فرا برسد، کمیسیون انتخابات به‌ساده‌گی می‌تواند کمیسیون شکایات را دست به‌سر کند و چنان فضایی را به وجود آورد که کمیسیون شکایات حتا نداند که چه به چه است. پس امید داشتن به کمیسیون شکایات انتخاباتی مبنی بر این‌که می‌تواند انتخابات را دوباره وارد مسیر اصلی آن سازد، امیدی عبث و دور از انتظار است.
کمیسیون انتخابات در تبانی با تیم حاکم تصمیمش را گرفته و به نظر می‌رسد که این تصمیم نهایی نیز باشد. بگذارید یک ماه از کار کمیسیون شکایات بگذرد تا همه به این حقایق پی ببرند. حالا فقط یک راه در برابر مردم افغانستان و تیم‌های معترض به نتایج اولیه وجود دارد و آن این‌که: کُل نتایج انتخابات ابطال گردد و انتخابات بدون نتیجه اعلام شود و در پی آن، کلِ تیم‌های موجود حکومتی را تشکیل دهند که بر اساسِ آن هم بتوان به اصلاح کمیسیون‌های انتخاباتی پرداخت، هم در مسیر صلح اقدام‌هایِ عملی را صورت داد و هم برای برگزاری انتخاباتِ سالم و شفاف در کشور آماده‌گی گرفت.
حکومت برآمده از تقلب، فقط بحـرانِ موجود را عمیق‌تر می‌سازد. چنین حکومتی نه قادر است که وضعیتِ افغانستان را بهبود بخشد و نه هم در عرصۀ صلح اقدام‌هایی انجام دهد. دیگر مردم به چنین حکومتی باور ندارند. لازم است که بحث انتخابات در کشور از همین حالا پایان یافته تلقی شود و کل نامزدانی که برای افغانستان می‌اندیشند و باور دارند که در موجودیت حکومتِ برآمده از تقلب کشور به سوی بحران به پیش می‌رود، دست به کار شوند و اقدام‌های عملی را انجام دهند. بدون تردید مردم افغانستان از چنین تصمیمی حمایت خواهند کرد. در همین حال، شورای نامزدان باید بتواند که کشورهای حامیِ افغانستان و سازمان ملل متحد را نیز قناعت دهد که به نفع افغانستان است که چنین تصمیمی عملی گردد. عملی کردن چنین طرحی، چندان مشکل هم نیست، فقط نیاز به اراده و برنامۀ عمل دارد. لازم است که تیم‌های انتخاباتی به دور یک توافقِ ملی جمع شوند و نگذارند که تقلب بر سرنوشتِ کشور حاکم شود. باید یقین داشته باشیم که این طرح، تنها طرح نجات افغانستان از چنگ یک تیم تمامیت‌خواه و غاصب است که می‌تواند راه فردای کشور را روشن کند. اگر چنین نشود، آنگاه پس از مرگِ سهراب نوش‌دارو هیچ اثری نخواهد داشت.