مارشال محمدقسیم فهیم، معاون اول رییس‌جمهوری، روز گذشته بر اثر سکتۀ قلبی جان به جان‌آفرین سپرد و قرار است روز سه‌شنبه طی یک مراسم خاص، در زادگاهش ولایت پنجشیر، به خاک سپرده شود.
مرگ ناگهانیِ مارشال فهیم در صبح روز گذشته، تمامِ مردمِ افغانستان را شوکه ساخت. زیرا او از جمله چهره‌های موثر و شاخص در افغانستان به‌شمار می‌آمد که فقدانِ او را نمی‌‌شد به‌ این ساده‌گی‌ها پذیرفت.
مسلماً با درگذشت مارشال فهیم، افغانستان یکی از فرزندانِ صادق و یکی دیگر از یادگارهای دوران‌ِ پُرافتخار جهاد و مقاومت را از دست داده است. مارشال فهیم در کنار معاونت ریاست‌جمهوری، یکی از فرماندهانِ بزرگِ جهادی به‌شمار می‌آمد که به‌تدریج به یک رهبر سیاسیِ تعیین‌کننده در افغانستان بدل شده بود. او در تحولات چهار دهۀ اخیر افغانستان، نقش غیر قابل انکاری داشته است.
مارشال فهیم در دوران جهاد در برابر ارتش سرخ، از یارانِ درجه‌نخستِ شهید احمدشاه مسعود بود که توانست صداقت و لیاقتِ خود را به وی به اثبات رساند و در عین حال، یکی از فعالان سیاسی برای رشد و گسترشِ مجاهدین در ولایت‌های شمال و شمال‌شرق کشور به‌حساب می‌آمد. او پس از پیروزی حکومت مجاهدین، به حیث وزیر امنیت ملی مقرر شد و در آن زمان بحرانی، نقش پُررنگی را به نفع دولت اسلامی افغانستان بازی کرد. مارشال فهیم در دوران مقاومت، برجسته‌ترین فرمانده جبهۀ جنگ در برابر تروریسم بود و بعد از شهادت قهرمان ملی کشور نیز به عنوان جانشینِ او در عرصۀ نظامی و سیاسی وارد میدان شد و با رهبری شهید استاد برهان‌الدین ربانی، صفحۀ جدیدی را برای افغانستان رقم زد.
مارشال فهیم با مدیریت و تواناییِ شگفتش، توانست در آن دورۀ بحرانی جبهۀ مقاومت را حفظ کند و با توجه به تعاملی که با جهان ایجاد شده بود، موفق شد به عنوان یک بازیگر مطرحِ سیاسی در دوران جدید خود را به اثبات برساند.
او در تحولات سیزده سال گذشته، همواره یک طرفِ معادله بود و در تصمیم‌گیری‌هایش برخلاف بسیاری از سیاست‌مداران فعلی، از هیچ کشوری تبعیت نکرد. او در صف‌بندی‌های انتخاباتی، نقش بسیار تعیین‌کننده‌یی داشت و در انتخابات پیشِ رو هم می‌توانست نقش بسیار مهمی را ایفا کند.
مارشال فهیم به عنوان یک سیاست‌مدار صبور و مدبر، از روش‌های سنتی در سیاست کار می‌گرفت و سعی می‌کرد که وضعیتِ موجود و دستاوردهای نوینِ کشور را حفظ کند. او بود که در زمان برگزاری کنفرانس بن، جبهۀ مقاومت را ترغیب کرد تا ازخودگذری نشان دهند و برای باز کردن یک صفحۀ جدید در تاریخ سیاسی کشور، قربانی دهند. اما متأسفانه که این ازخودگذری و واگذاری قدرت به دیگران، به دیدۀ قدر نگریسته نشد و دیگرانِ تازه‌وارد، مجاهدین از جمله شخص مارشال فهیم را به جامعۀ جهانی جنگ‌سالار معرفی کردند.
سال‌ها گذشت و به‌تدریج جهان فهمید که این افراد، شخصیت‌های واقعیِ افغانستان استند که در قلبِ مردم جا دارند و مایۀ آرامشِ کشور در شرایط دشوار می‌باشند.
به هرصورت، مارشال فهیم و کارنامۀ درخشان او، در دلِ تاریخِ چهار دهۀ اخیر افغانستان جا دارد و هیچ غباری از جعل و ریاکاری، نمی‌تواند بر چهرۀ تابندۀ چنین شخصیت‌هایی پرده افکند. ولی با توجه به این‌که افغانستان در شرایط بسیار حساس و خطیری قرار گرفته، درگذشتِ نابه‌هنگامِ این شخصیت محوری، شک و پرسش‌های زیادی را به میان آورده است. نخست این‌که آیا مارشال به مرگِ طبیعی درگذشته و یا این‌که او نیز قربانی قتل‌های زنجیره‌یی شده و کسانی خواسته‌اند او را از مسیر تحققِ اهدافِ نامبارک‌شان بردارند؟ دوم این‌که چه کسی جانشینِ وی می‌شود و آیا او خواهد توانست این خلای ایجاد شده را به‌خوبی پُر کند؟
مسلماً ما در وضعیتِ دشواری قرار داشتیم و درگذشتِ نابه‌هنگام مارشال، این وضعیت را به‌مراتب دشوارتر از گذشته ساخته است.