احمدولی مسعود:
دولت وحدت ملی همان‌گونه که جناب داکتر صاحب امین حبیبی گفتند از گروه‌های نامتجانس در حالت اضطرار و در محور مفکورۀ مشترک ساخته می‌شود تا بتواند کشور را از حالت بحران و اضطرار بیرون بکشد؛ این دولت شکل عبوری دارد، یعنی ثابت نیست.
دولت وحدت ملی از کدام گروه‌ها باید ساخته شود؟
در کشورهایی‌که به باورهای مدنی رسیده‌اند و دارای احزاب، گروه‌ها و نیروهای مدنی هستند، در این کشورها گروه‌های نامتجانس می‌توانند با هم یکجا شوند، اما در کشوری مانند افغانستان اگر هیچ مشکلی هم وجود نداشته باشد؛ همین ناهمگونی‌های اجتماعی ما ایجاب می‌کند تا دولت وحدت ملی به میان آید و ما بتوانیم بحران‌ها را مهار کنیم.
ببینید، در کنفرانس بُن تمام جامعۀ جهانی تلاش کرد تا بتواند رهبران افغانستان را قناعت دهد که همه یکجا شوند و یک دولت ملی را در افغانستان سروسامان دهند، دوازه سال از پروسۀ بُن گذشت، اما دیدیم که این مأمول برآورده نشد، چرا نشد؟
۱-رهبران افغانستان یک فکر سنتی سیاسی داشتند و با تمام ساختارهای جدید سیاسی تصادف صورت گرفت.
۲- رأس پروسه نتوانست تا این پروسه را به گونه‌یی درست آن پیش ببرد و دلایلی دیگری که اینجا مجال بحث روی آن نیست.
بعد از دوازده سال که دوباره رهبران ما رجوع می‌کنند به پایگاه‌های قومی خود و به این معنا است که مشکلی وجود دارد. پس چه باید کرد؟
باید دولت وحدت ملی را به تجربه بگیریم که آیا می‌شود و امکان آن وجود دارد تا همین گروه‌ها زیر یک چتر دوباره جمع شوند و از پروسۀ بُن عبرت بگیرند و خودِ آنها پروسۀ جدید دیگری را آغاز کنند.
مورد دیگری که عالمی بلخی صاحب یادآوری کردند و باید بگویم این که بر اساس یک فرمان تقنینی می‌شود که توافقی صورت گیرد و رییس جمهور این کار را انجام دهد تا رسیدن به برنامه‌های بعدی.
نظر من این است که اگر توافقی صورت می‌گیرد، دولت وحدت ملی باید بر بنیاد همان توافق ایجاد شود و بعد از آن، زمانی‌که شما در چارچوب نظام بودید می‌توانید در ارتباط به ساختارها همه یکجا تصمیم بگیرید؛ به این معنا که تا هنوز نمی‌توانید روی همه ساختارها تصمیم بگیرید و همه ساختارهای نظام را تغییر دهید.
بعد از این که گروه‌های نامتجانس کنار آمدند و در قدرت سهیم شدند می‌توانند روی ساختارها تمرکز کرده و آن را از مجراهای قانونی که همانا لویه جرگۀ قانونی اساسی است، تغییر دهند.
عبدالهادی خالد/آگاه نظامی
تشکر از جناب احمدولی مسعود که زحمت کشیدند و همواره چنین نشست‌هایی را برگزار کرده اند.
بسیار کوتاه می‌خواهم نظر خود را بیان کنم. اول این که دوستان عزیز! اگر در ارتباط به دولت وحدت از عام مردم بپرسید؛ مردم از توافق هر دو نامزد بسیار خُرسند شده اند.
دوم این که، کاری که صورت گرفته است یک طرح افغانی بوده و این تقصیر بزرگان بوده است که پیش از این بدان توجه نکردند، نه از کسانی که این مفکوره را مطرح کردند.
شخصاً خوشبین هستم که در حالتی که افغانستان قرار دارد و این دو تیم با هم یکجا می‌شوند، می‌تواند یک حد اعتدال را در زمینه‌های گوناگون به میان آورد.
اینها کسانی هستند که نظام سیاسی را حمایت کرده اند و در دفاع از این نظام در سیزده سال گذشته قرار داشتند یعنی تفاوت‌ها در دیدگاه و موضع سیاسی آن‌ها زیاد نیست.
شخصاً نگران هستم؛ سیزده سالی که از بُن آغاز شد و تا هنوز ادامه دارد بار دیگر تکرار و بالای ما تحمیل نگردد. چون دیدگاه‌ها و مواضع بسیار تغییر نکرده است ما تا هنوز در همان معیارهای قومی قرار داریم و با این کارت بازی می‌کنیم و تا هنوز سیاست زور حکومت می‌کند؛ تا هنوز احزاب سیاسی سرتاسری نداریم و ارزش‌های تمدنی نهادینه نگردیده است.
تا هنوز دولتی نداریم که سیستم‌های آن غیر جانب‌دار باشد و کمیسیون‌های برگزار کنندۀ انتخابات افغانستان انتخابات این دور را واقعاً بدنام ساختند، لهذا دولت وحدت ملی قبول شده است و فکر می‌کنم بحث بیشتر روی آن نیاز نیست.
بیاید روی این تمرکز کنیم که دولت وحدت ملی با کدام معیار و اصول ساخته شود و این مورد ما را بسیار کمک می‌کنند.
باید از تمام توانایی‌های خود برای شکل‌دهی دولت وحدت ملی استفاده ببریم و بحث‌های حاشیه‌یی را کنار بگذاریم.
حاجی وحید احمدزی/اشتراک کننده
قضایای افغانستان دارای ابعاد مختلف است که زیادتر بُعدهای داخلی و خارجی دارد و همه بزرگان روی این موضوع آگاه هستند، بُعد داخلی و خارجی این قضایا چیست. چون وقت اندک است روی این موارد صحبت نمی‌کنم.
اما، دولت وحدت ملی در شرایط خاصی در بسیاری از کشورها بوجود آمده است؛ در شرایطی که هر کشور راه حلی برای خود دریافته است و همه با دیدگاه‌های گوناگون نشسته اند و روی مشکلات درون کشوری خود راه حلی یافته اند و خود را از بحران نجات داده اند.
دغه دواړه تیم کیدای شی خپا نظریات وړاندی کړی او د هغو د نظریات له مجموعه څخه یو ښه طرح وړاندی شی.
او د تحول تیم چی په دغو نشستونو کی اشتراک نکوی او کیداشش خپل ستونزی ولری، دا دحل لاره نده بلکه هغوی باید خپل نظریات د آجندای ملی نخبه ګانو ته ورکړی چی دوی دواړو کاندیدانوته یو ښه ملی یووالی دولت وړاندی کړی.