سفیر افغانستان در پاکستان به‌صورتِ نومیدانه‌یی از پایانِ گفت‌وگوهای صلح سخن می‌گوید. عمر داوود زاخیلوال در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفته است که طالبان جنگ را انتخاب کرده‌اند. این سخنِ نومیدانه هرچند چیز تازه‌یی نیست، ولی نشان می‌دهد که حلقۀ تأکیدکننده بر آغاز گفت‌وگوهای صلح نیز حالا متوجۀ خبط بزرگِ سیاسی خود شده است.
آن‌چه که طی ماه‌های گذشته صرف گفت‌وگوهای چهارجانبه شد، با اعلام موضع طالبان از هم متلاشی شد. حالا زمانِ آن فرا رسیده که از مقام‌های پاکستانی نسبت به اظهاراتِ آن‌ها پرسش صورت گیرد. آن زمانی که با انداختن باد در غبغبه‌های‌شان ادعا می‌کردند که طالبان در چنگِ آنان است و هر وقت که بخواهند آن‌ها را به پای میز مذاکره حاضر می‌کنند.
اگر این حرفِ پاکستانی‌ها درست باشد، که چنین هم هست، پس چرا از حاضر کردنِ طالبان به پای میز مذاکره ابراز عجز می‌کنند؟
سران دولت پاکستان به‌تازه‌گی از طالبان خواسته‌اند که به مذاکرات صلح لبیک بگویند؛ زیرا در غیر این صورت، با برخورد ارتش پاکستان روبه‌رو خواهند شد. اما این درخواست به نظر نمی‌رسد که موجب تغییر در موضع طالبان شود؛ زیرا آنان فصل گرما را فرصتی دوباره برای جنگ می‌دانند و نمی‌خواهند که این فرصت را به‌آسانی از دست بدهند.
گروه طالبان در بیشتر از یک سال گذشته با روش‌های مختلف موفق به اغفال دولت افغانستان شد و توانست که نفوذ و سیطرۀ خود را در بخش‌های وسیعی از کشور حفظ کند. همین حالا بر اساس گزارش‌های سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی، طالبان در بیشتر از بیست ولایت حضور گسترده دارند. شاید این گفته به مزاج دولت‌مردانِ کشور خوش نیاید، ولی وضع بدتر از چیزی‌ست که این نهادها و سازمان‌های بین‌المللی به آن دست یافته‌اند.
ناامنی‌های گسترده در شمال کشور، نشان از بدتر شدنِ اوضاع امنیتی دارد. طالبان که در سال‌های گذشته، فقط در بخش‌هایی از جنوب و شرقِ مستقر بودند، حالا برنامۀ سقوط ولایت‌های شمالی و غربی را در سر می‌پرورانند. آیا با این‌همه، آن‌ها حاضر به گفت‌وگوهای صلح خواهند شد؟!… به هیچ صورت؛ زیرا طالبان ادعاهای بزرگ‌تر دارند و می‌گویند که در جنگ پیروز شده‌اند. این گفته شاید برای کسانی که در مرکز شهرها زنده‌گی می‌کنند، چندان به واقعیت نزدیک ننماید؛ ولی در مناطقی که جنگ جریان دارد، طالبان به اندازۀ کافی توانسته‌اند که بر روحیۀ مردم اثر بگذارند و موقعیتِ خود را برتر نشان دهند.
در پشتِ این زمزمه‌های پیروزی، به هیچ صورت طالبان به تنهایی حضور ندارند. هر اقدامِ آن‌ها با محاسبات منطقه‌یی و بین‌المللی انجام می‌شود و چنین کاری فقط از توانایی سازمان‌های استخباراتی و نظامی پاکستان برمی‌آید.
مقام‌های پاکستانی در اغفال دولت افغانستان و دیگر کشورهای شرکت‌کننده در نشست‌های چهارجانبه دست دارند و این چیزی نیست که از نظرها پنهان باشد. وقتی پاکستانی‌ها می‌گویند که از نفوذ کامل بر طالبان برخوردارند، حرفِ مفت تحویل نمی‌دهند. آن‌ها با گفتن این حرف، عملاً مسیر گفت‌وگوهای چهارجانبه را تغییر دادند و برای طالبان این فرصت را میسر ساختند که به اندازۀ کافی بر نفوذ و سیطرۀ خود در داخل ولایات بیفزایند.
نیروهای امنیتی کشور در سال پیشِ رو، روزهای دشواری خواهند داشت. طالبان در سال روان، تدارکِ یک جنگِ تمام‌عیار را گرفته‌اند. این موضوع را کشورهای کمک‌کننده به افغانستان به خوبی درک کرده‌اند و به همین دلیل، در حال رای‌زنی با یکدیگر بر سرِ موضوع ادامۀ حضور نظامی خود هستند. باراک اوباما رییس جمهوری امریکا در دیدار با دبیرکل ناتو بر این مسأله تأکید ورزید و نشست قریب‌الوقوعِ ناتو در وارسا را برای تجدید پیمان در خصوص وضعیت افغانستان و منطقه حیاتی دانست.
اما تنها تعهد ناتو و یا جامعۀ جهانی برای بهبود وضعیت امنیتی در افغانستان بسنده نمی‌نماید. تا زمانی که دولت افغانستان نتواند به عنوان دولتی مسوول وارد معادلات سیاسی و نظامی شود، وضعیت به همین شکل باقی خواهد ماند. متأسفانه سران دولت وحدت ملی کمتر حساسیتِ مسأله را درک کرده اند. آن‌ها همچنان فکر می‌کنند که در بازی‌های منطقه‌یی، موقعیتِ برتر را دارند و می‌توانند که از پسِ مشکلاتِ امنیتی و سیاسی بیرون شوند؛ در حالی که این خوش‌خیالی و توهمی بیش بوده نمی‌تواند.
آقای غنی به عنوان رییس جمهوری کشور، از وضعیت همان قدر آگاهی دارد که یک ولایت به ساده‌گی به تصرف طالبان درآمد، ولی او در ارگ ریاست جمهوری می‌گفت که «وضعیت کندز تحت مدیریت قرار دارد.» حالا هم وقتی آقای غنی از وضعیت امنیتیِ کشور ابراز اطمینان می‌کند، نباید به آن دل‌خوش کرد؛ زیرا درکِ او از شرایط به هیچ صورت با واقعیت‌های موجود کشور همخوانی ندارد. آقای غنی چنان از واقعیت‌ها به دور نگه داشته شده که حتا بسیاری از گزارش‌های موثقِ نهادهای بین‌المللی و ملی را هم نمی‌تواند به درستی بفهمد. در چنین شرایطی، بدون شک نمی‌توان انتظار بهبود وضعیت را کشید.
سیاست دولتِ افغانستان در قبال مخالفان مسلح، سیاستی منسجم و مبتنی بر واقعیت‌های جامعه نبوده است و به همین دلیل، این گروه را در موقعیتِ برتر نشانده است. موقعیت فعلی طالبان، ناشی از توانایی‌های رزمی و سیاسی‌شان نیست؛ بل ریشه در ضعفِ مدیریت و شناختِ دولت‌مردانِ کشور دارد.