اخذ تذکره، ثبت هویت تابعیت هر شهروند کشور است. اخیراً انتقادهایی شنیده می شود از سوی برخی مراجعین، مبنی بر تأخیری که در صدور تذکرۀ تابعیت برای شان صورت می گیرد.
سرگردانی مراجعین، تجمع های پراکنده و تعمیر کهنه، یکی از ویژگی های بارز «ریاست ثبت احوال نفوس» واقع در کارته پروان شهر کابل است. از دروازۀ این اداره که وارد می شوی دقیق نمی دانی به کدام سمت باید رفته و کار تذکره گرفتن را شروع کنی.
مراجعه کنندگان برای اخذ تذکره، در پشت کلکین های این اداره، در حال تقلا هستند تا بتوانند با کارمند مربوطه صحبت کنند. عده ای از خانم ها و اطفال هم کمی دورتر، روی یک نیمکت نشسته و جمعیت را نظاره می کنند.
نصیراحمد که اصالتاً از ولایت ارزگان و باشندۀ هرات است، می گوید به منظور تذکره گرفتن برای سه فرزندش از ولایت هرات آمده و شب ها را در خانۀ اقوام اش سپری می کند. وی تأکید می کند: “خودم چندسال قبل برای اخذ تذکره اقدام کردم و طی دو روز کارم به اتمام رسید. حالا چند روز است که می روم و می آیم اما هنوز هم مشخص نیست که چه زمان موفق به تذکره گرفتن خواهم شد.”
بروکراسی کهنه در ادارات کشور
پس از پانزده سال تجربۀ دولت داری در نظم جدید سیاسی، هنوز هم شیوۀ کار ادارات، به سبک قدیمی است. از پشت کلکین ها کارمندانی دیده می شود که در حال کار با کاغذها و قلم ها هستند. دور و اطراف این کارمندان، انباشتی از اوراق متعدد که بیشتر آن ها تذکره یا همان سند تابعیت افغانستان است به چشم می خورند.
کارمندانی با کهولت سن، در چوکی های ادارات، پاسخگوی مراجعین اند. در بین کارمندان این ریاست، جوانانی هم هستند که به همان سبک سنتی کار می کنند. این گونه می نماید که گویا نوعی نگرانی از کار با تکنولوژیِ پیشرفتۀ اداری در میان کارمندان دولت وجود داشته باشد.
کمیشن کاری و فساد اداری
یکی از مراجعین برای اخذ تذکره می گوید دلیل این که کارها به کندی پیش می رود این است که عده ای به عنوان کمیشن کار از داخل تعمیر با کارمندان، رابطه برقرار می کنند. تمیم که دانشجو است و برای اخذ تذکره و پاسپورت دانشجویی از خارج کشور به کابل آمده گفت اینجا کسانی هستند که با توجه به روابطی که با کارمندان این ریاست دارند، در ازای اخذ ۵۰۰ یا ۱۰۰۰ افغانی کار چند روزه را در چند ساعت به اتمام می رسانند.
نعمت الله غفاری نمایندۀ مردم هلمند در پارلمان در این رابطه می گوید: “اخیراً عده ای از موکلین ما شکایت داشته اند که پروسۀ اخذ تذکره سخت¬تر شده. هنوز برای ما هم مشخص نیست که دلیل چی است. اگر دلیل کُندی کار در ریاست ثبت احوال نفوس، تدابیر امنیتی و دقت بیشتر برای صدور تذکره به شهروندان باشد یک دلیل معقول است. اما در غیر این صورت، چون مردم مستحق هستند که کارشان به سرعت انجام شود مسئولین این اداره مؤظف به پاسخگویی خواهند بود.”
در همین رابطه، عصمت الله للندر معاون تحلیل ارزیابی ادارۀ ثبت احوال نفوس نیز گفت: “در توزیع تذکره، هیچ مشکلی از سوی این اداره وجود ندارد. اگر مراجعین عریضه های خود را به موقع تصدیق کرده و سروقت به ما مراجعه کنند، ظرف یک روز قادر به اخذ تذکره خواهند شد.”
وی می افزاید: “اکثراً دیده می شود که مراجعین زمانی که عریضه های خود را برای تصدیق می برند، در موعد مشخص اش رجوع نمی کنند و این عامل منجر به تأخیر در کارشان می شود.”
تذکره های الکترونیکی، امیدی تازه برای شهروندان
شهروندان افغانستان در حالی هنوز هم از تذکره های کاغذی استفاده می کنند که توزیع تذکرۀ الکترونیکی به دلیل چالش های سیاسی، متوقف ماند. در سال گذشته قانون جنجالی “ثبت احوال نفوس” از پارلمان کشور تصویب شد، ریاست ادارۀ توزیع تذکره های الکترونیکی اعلام آمادگی برای توزیع کرد، اما به یکباره به فرمان رییس جمهور، کار این اداره متوقف شد.