«سال آینده چگونه سالی خواهد بود؟»
این سوال از حالا ذهنِ بسیاری‌ها را در افغانستان به خود مشغول داشته است. شماری از نماینده‌گانِ مردم در شورای ملی، سال آینده را سالِ نیکو نمی‌دانند و به همین دلیل، از حالا هشدار می‌دهند که دولت باید تمهیداتِ لازم را برای مقابله با ناامنی‌ها روی دست بگیرد. رییس مجلس نماینده‌گان از طرحی سخن می‌گوید که بر مبنای آن قرار است در سال آینده، افغانستان به سوریۀ دیگری تبدیل شود. این‌که چنین طرحی واقعاً قابل اجراست، جای اما و اگر دارد؛ ولی نباید نسبت به وضعیتِ کشور در سال آینده چندان امیـدوار بود، آن‌گونه که دولت‌مردان کشور ابراز امیدواری می‌کنند.
اخیراً مقام‌های ارشدِ کشور اعلام کرده اند که سالِ نو برای افغانستان نیکو خواهد بود. البته خوش‌بینیِ مقاماتِ دولتی حرفِ تازه‌یی نیست. اگر به سخنرانی‌های مقام‌های دولتی طی چهار دهۀ اخیر توجه شود، همه در یک مورد به یکدیگر شبیه اند و آن امیدواری‌شان نسبت به آینده است.
تمام سرانِ کشور هر سال با آغاز سالِ نو اعلام کرده اند که سال پیش رو، سال نیکو و سرشار از صلح خواهد بود. اما این‌که در عمل چه شده، چیزی‌ست که تاریخ در مورد آن قضاوت کرده و پس از این‌هم قضاوت خواهد کرد. اما سوال این‌جاست که چرا نماینده‌گان مردم در مجلس چنین نسبت به وضع امنیتی کشور در سال آینده نگران اند؟
به نظر می‌رسد چند عامل زمینه‌سازِ چنین بدبینی‌هایی شده‌اند:
تجربۀ سال‌های گذشته
به نظر می‌رسد مهم‌ترین دلیلِ شکل‌گیری بدبینی نسبت به اوضاع امنیتی در سال آینده، از تجربۀ سال گذشته نشأت می‌گیرد. در سال گذشته و سال روان، افغانستان در وضع بد امنیتی قرار گرفت؛ آن‌هم به حدی که یکی از کلان‌شهرهای کشور به دستِ نیروهای مخالف سقوط کرد و دو ولایتِ دیگر در آستانۀ سقوط قرار گرفتند. تجربه قندوز به عنوان شهری که دو بار از سوی نیروهای مخالف سقوط داده شد، هنوز برای بسیاری‌ها تکان‌دهنده و تأسف‌بار است. رییس جمهور غنی وقتی در سال گذشته این ولایت به دستِ نیروهای مخالف قرار گرفت، در یک سخنرانی مفصل اعلام کرد که تجربۀ قندوز دیگر تکرار نخواهد شد؛ زیرا به گفتۀ او دولت از چنین تجربه‌یی درس گرفته و ضعف و قوت‌های خود را به اندازۀ کافی سبک و سنگین کرده است. آقای غنی گفت که دولت تصمیم دارد با اجرایی کردنِ یک رشته اقدام‌ها، جلو تکرار تجربۀ قندوز را بگیرد. اما در عمل چه شد؟!… در عمل نه‌تنها که شهر قندوز یک بارِ دیگر به دست نیروهای مخالف افتاد، بل بیشتر از آن، چندین ولایتِ دیگر نیز روزهای بدامنیتی را پشتِ سر گذاشتند. هلمند و زابل، دو ولایت در جنوب کشور و فراه و بادغیس در غرب کشور تا یک قدمی سقوط پیش رفتند.
حوادث امنیتیِ سال روان به شدت اعتماد مردم را نسبت به توانایی‌ها و وعده‌های دولت در تأمین امنیت صدمه زد و همین مسأله نیز سبب می‌شود که قضاوتِ مردم در مورد آینده چندان خوش‌بینانه نباشد.
اظهارات مقام‌های کشورهای دیگر
برخی سران و مقام‌های کشورهای منطقه و جهان و نهادهای بین‌المللی در مورد افغانستان صحبت‌های مأیوس‌کننده داشته اند. این سخنان بدون شک اثراتِ خود در میان مردم به جا گذاشته و در برخی موارد، اعتماد آن‌ها را در مورد سال آینده به‌شدت تضعیف کرده است. وقتی مقام‌های روسی اعلام می‌کنند که وضعیت امنیتیِ افغانستان در سال‌های آینده بد خواهد شد، بدون شک چنین پیش‌داوری‌یی می‌تواند اثرهای ناگوار بر روحیه و رفتار مردم به‌جا گذارد. در همین حال، مقام‌های ناتو نیز بارها نسبت به آیندۀ افغانستان ابراز نگرانی کرده و گفته اند که اگر به وضعیت افغانستان به اندازۀ کافی توجه نشود، احتمال درگیری‌هایِ بیشتر در این کشور وجود دارد.
وعده‌های بی‌پشتوانۀ دولت‌مردان
البته در کاهش اعتماد مردم به امنیت و بهتر شدن وضعیت کشور، وعده‌های بی‌پشتوانه و گاه میان‌خالیِ مقام‌های ارشدِ کشور هم بی‌تأثیر نبوده است. از رییس جمهوری و مشاور شورای امنیت ملی آغاز تا وزرای داخله، دفاع و امنیت ملی، همواره با وعده‌‌های بی‌پشتوانه مردم را فریفته اند. آن‌ها وقتی از تأمین امنیت در یک منطقه سخن گفته اند، نه تنها در آن‌جا امنیت تأمین نشده، بل خلافِ وعده‌های آن‌ها اوضاع امنیتی به وخامت گام گذاشته است. حالا مردم نسبت به وعده‌های مقام‌های ارشد کشور چنان بی‌اعتماد شده اند که به‌ساده‌گی حاضر نیستند به گفته‌های‌شان توجه کنند.
این عوامل و شاید برخی دیگر از عوامل که به آن‌ها پرداخته نشد، سبب شده اند که اعضای مجلس نماینده‌گان از سوریه‌یی شدن اوضاع کشور هشـدار دهند. مسلماً نباید این سخنان را سطحی انگاشت و از کنار آن‌ها به ساده‌گی عبور کرد.
افغانستان متأسفانه در لبۀ پرتگاه قرار دارد و هرآن ممکن است که از کنترول بیرون شود. به همین دلیل، باید چنین هشدارهایی را جدی تلقی کرد و از حالا که در آغاز فصلِ سرما و کاهش تحرکاتِ نظامی قرار داریم، اقدام‌هایی را روی دست گرفت که سال آینده را واقعاً به سالی نیکو مبدل کنـد.