سال‌های درازی است که افغانستان با جنگ، خشونت و ناامنی دست و گریبان است و اکنون نیز هر روزه حوادث بی‌شماری از جنگ، انتحار، انفجار، قتل و ویرانی در گوشه و کنار کشور اتفاق می‌افتد و ده‌ها تن را قربانی می‌گیرد. فقر کمرشکن، بیکاری روزافزون، فساد گسترده در بدنۀ ادارات دولتی افغانستان، حوادث طبیعی از قبیل خشک‌سالی و توفان بر مشکل ناامنی و خشونت افزوده شده و زنده‌گی را بر شهروندان کشور تلخ و افق آینده کشور را برای بسیاری از آنان تاریک و تار ساخته است.
بسیاری از این مواد و عوامل سبب شده تا شمار زیادی از بی‌جاشده‌گان داخلی و فرار شهروندان از کشور درشت‌تر شود و این بی‌جا‌شده‌گان زانوی غم در بغل گرفته و با چالش‌های فراوانی دست و پنجه نرم کنند.
به تازه‌گی هم کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در بخش پناهنده‌گان از چشم‌گیر شدن و چالش‌های فرا راه بی‌جاشده‌گان داخلی در فصل سرما خبر داده است.
یو‌ان‌اچ‌سی‌آر، یا کمیسیاری سازمان ملل متحد در افغانستان می‌گوید ۶۲۰هزار نفر در داخل افغانستان به دلیل ناامنی‌ها خانه‌های‌شان را ترک کرده‌اند.
به گفتۀ این نهاد، در یک ماه اخیر این آمار افزایش نیز یافته و بیش از ۹ میلیون نفر در حال حاضر در وضعیت اضطراری به سر می‌برند.
به گفتۀ کمیسیاری عالی سازمان ملل متحد در بخش پناهنده‌گان، ۴۲ درصد این بی‌جاشده‌گان را باشنده‌گان ولایت‌های شمالی چون قندز و بغلان تشکیل می‌دهند و ۲۸ درصد را شهریان ولایت‌های جنوبی، به ویژه هلمند و ارزگان در بر می‌گیرد.
این در حالی ا‌ست که هم‌زمان هزاران مهاجر از کشورهای ایران و پاکستان نیز در چندماه اخیر به کشور برگشته‌اند که به عنوان یکی از چالش‌های جدی حکومت، به ویژه در فصل زمستان به شمار می‌آید.
چندی پیش مسوولان وزارت مهاجران و برگشت‌کننده‌گان به رسانه‌ها گفته بودند که ۵۰۰هزار نفر از پاکستان و حدود ۳۵۰هزار نفر از کشور ایران دوباره برگشته‌اند.
بر بنیاد آخرین آماری که ارایه شده است، از آغاز سال ۲۰۰۲ تا ختم ۲۰۱۵ میلادی آمار بی‌جاشدگان داخلی به بیش از ۲۰ هزار خانواده می‌رسید و این رقم همه روزه در حال افزایش است.
بی‌جاشده‌گی داخلی یک امر ناخواسته و جبری است که بی‌جاشده‌گان را مجبور به ترک خانه و محل زنده‌گی‌شان می‌کند. بی‌جاشده‌گان مسکن و فرصت‌ها و امکانات زنده‌گی مناسب را در کنار بسیاری از حقوق دیگر خود، همانند برخوداری از رفاه و آسایش، سطح کیفی مناسب زنده‌گی، حق دست‌رسی به آموزش و پرورش، حق صحت و دست‌رسی به خدمات بهداشتی، حق مصونیت غذایی و دست‌رسی به آب و غذای بهداشتی و مناسب و بسیاری دیگر از دارای‌یهای خود را از دست می‌دهند. از دست دادن این موارد، شرایط زنده‌گی را برای بی‌جاشده‌گان داخلی بسیار سخت و طاقت فرسا می‌سازد و توجه به مشکلات آنان را به یک امر جدی و ضروری مبدل می‌سازد.
در جریان همین هفته، حکومت افغانستان اعلام کرده که برای کمک به بی‌جاشدهگان داخلی در افغانستان به ۵۰۰ میلیون دالر نیاز دارد.
ویس احمد برمک، وزیر دولت در امور رسیدگی به حوادث طبیعی گفته است که تا دو هفته دیگر فراخوان جمع‌آوری کمک به بیجاشدگان داخلی را همراه با سازمان ملل آغاز می‌کند.
آقای برمک افزود که در یک سال گذشته نزدیک به یک میلیون نفر در افغانستان آواره شده‌اند که بیش از ۳۰۰ هزار تن آنان به خانه‌های شان برنگشته‌اند.
او افزود که از آغاز سال جاری خورشیدی تاکنون بیش از ۱۶۰ هزار خانواده درافغانستان از محل زندگی اصلی شان آواره شده‌اند و بیشتر از ۱۰۰ هزار خانوار به خانه‌های شان برنگشته‌اند.
آقای برمک گفت که این آوارگان در ۱۱ ولایت به دلیل ناامنی و حوادث طبیعی مجبور به ترک خانه‌های شان شده‌اند.
وزارت مهاجران و برگشت‌کننده‌گان افغانستان اعلام کرده که این بی‌جاشده‌گان اکثراً از ولایات هلمند، ننگرهار، بغلان، کندز و بدخشان هستند که در اثر جنگ‌ها از مناطق‌شان بی‌جا شده اند.
چهار سال پیش حکومت افغانستان بخاطر فراهم کردن سهولت برای بی‌جاشده‌گان داخلی یک پالیسی ملی را ایجاد کرده بود که به اساس آن باید مشکلات جدی حل میگردید، اما چنانی که نگریسته می‌شود، هنوز هم میان مردم و حکومت بهخاطر حل این چالش نگرانی‌های وجود دارد.
شماری از آگاهان هم به این باور اند که حکومت وحدت ملی تا هنوز نتوانسته است به وعده‌ها و مسوولیت‌های خود در قبال حمایت از بی‌جاشده‌گان داخلی و کمک به آنان موفق عمل کند و نیازمندی‌های همۀ بی‌جاشده‌گان داخلی را پاسخ بگوید. کمک‌های که به بخشی از بی‌جاشده‌گان صورت گرفته است ناکافی بوده و فقط محدود به اقدام حمایتی و کوتاه مدت بوده است. به بیشتری نیازمندی‌های همیشگی و دراز مدت بی‌جاشده‌گان، همانند حق مسکن، حق دست‌رسی به آموزش و پرورش، حق بهداشت، حق محیط زیست سالم و حق داشتن امنیت، توجه جدی صورت نگرفته است.