اشاره: کمتر از بیست روز به آغاز سال جدید تعلیمی در مناطق سرد سیر کشور باقی مانده است.اما، در سال‌های گذشته نبود کتاب درسی، استادان مسلکی در مکاتب، وجود اغلاط املایی در نصاب درسی دانش‌آموزان از مشکلات فراراه وزارت آموزش و پرورش بوده است. هم‌چنان، بسته‌شدن دروازه‌های مکاتب از طرف مخالفان مسلح از دیگر دغدغه‌های بزرگ این نهاد محسوب می‌شد.برای توضیحات بیشتر در مورد آماده‌گی وزارت آموزش و پرورش و معینیت تخنیکی و مسلکی این وزارت به سال نو تعلیمی، گفت‌وگویی را با رحیل فرملی معین تعلیمات تخنیکی و مسلکی وزارت آموزش و پرورش انجام داد‌ه‌ایم که اینک می‌خوانید.

• جناب فرملی از این‌که به این گفت‌وگو وقت گذاشتید، تشکر می‌کنم.
  چنانچه معلوم است، در آستانۀ سال نو تعلیمی قرار داریم، آماده‌گی وزارت آموزش و پرورش برای آغاز سال نو تعلیمی چیست؟ در سال جدید تعلیمی، معینیت تعلیمات تخنیکی و مسلکی این وزارت چه تعداد از دانش آموزان را جذب مکاتب و انستیتوت‌های مسلکی خواهد کرد؟
  سال جدید تعلیمی در ولایات سردسیر افغانستان دو یا سه حمل آغاز می‌شود. امیدوار هستم که با آغاز سال جدید تعلیمی صلح، صفا و صمیمیت نیز در افغانستان تأمین شود تا ما شاهد بدبختی و جنگ نباشیم. بدون‌شک وزارت آموزش و پرورش و معینیتتعلیمات تخنیکی و مسلکی این وزارت آماده‌گی‌‌هایی برای آغاز سال جدید تعلیمی دارند. معینیتتعلیمات تخنیکی و مسلکی وزارت آموزش و پرورش ۳۵ – ۴۰ هزار دانش آموز و دانشجو درسال جدید تعلیمی، جذب می‌کند. معینیت تعلیمات تخنیکی و مسلکی وزارت آموزش و پرورش، در دو بخش دانش آموزان و دانشحویان را جذب می‌کند. ابتدا دانش آموزانِ صنف نهم جذب مکاتب و انستیتوت مسلکی شده تا صنوف ۱۰ – ۱۱ و ۱۲ را تحت چتر این معینیتبه گونۀ مسلکی فرا گرفتهو وارد مارکیت کار شوند و دانش آموزان فارع صنف دوازده که همه ساله از طریق کمیته کانکور وزارت تحصیلات عالی، جذب معینیت تعلیمات تخنیکی و مسلکی وزارت آموزش و پرورش می‌شدند. در سال پیش‌رو با ایجاد تغییر در این روند، یعنی در گذشته دانشحویانیاز طریق کمیته کانکور معرفی می‌شدند، خلاف خواست‌‌شان بود؛ اما درتفاهم با وزارت تحصیلات عالی، پس از این دانشجویانی که به معینیت تعلیمات تخنیکی معرفی می‌شوند باید به اساس خواست‌ خود دانشجویان باشد. معینیت تعلیمات تخنیکی و مسلکی وزارت آموزش و پرورش درسال جدید تعلیمی ” دانشجویان کانکور زده‌” را جذب نمی‌کند. هر دانشجوی که از طریق کمیته کانکور به معینیت تعلیمات مسلکی معرفی می‌شود، باید به خواست خود باشد. معینیت تعلیمات تخنیکی و مسلکی در حدود هشتاد رشته دارد و دانشجویان می‌توانند از این میان رشتۀ دلخواه خود را انتخاب کنند. این برنامه به شکل آمازیشی راه‌اندازی شده در صورت موفق بودن ادامه خواهد یافت و در صورت ناموفق بودن، پس از بررسی دوباره به مکانیزم پیشین که دانشجویان از نشانی کانکور به اینمعینیت معرفی می‌شدند، مراجعه می‌کنیم.
• یکی از دغدغه‌های بزرگ در سال گذشته، نبود کتوب درسی و کمبود استادان مسلکی در مکاتب بوده است، در سال جدید تعلیمی به این مورد چقدر توجه شده است؟
  تردید وجود ندارد که بحث کمبود استادان مسلکی و با ظرفیت در مکاتب و انستیتوت‌ها بحث بسیار بزرگ و چالش‌زا بوده است. اما معینیت تعلیمات تحنیکی و مسلکی وزارت آموزش و پرورش برای رسیده‌گی به این‌چالش، جزوه‌هایی که پیش از این به عنوان مواد درسی استفاده می‌کرد را به کتاب تبدیلکرده و در دور‌ترین ولایات به دسترس دانشجویان قرار خواهد گرفت. این کتاب‌ها درابتدا به ولایات که مشکلات امنیتی نداشته‌باشند، انتقال داده خواهد شد، سپس به ولایاتی که مشکلات امنیتی دارند و راه‌های مواصلاتی‌شان به دلیل ریزش برف مسدود با مساعد شدن زمینهکتاب‌ها منقل خواهد شد.به کمبود استادان مسلکی توجه صورت گرفته است، معینیت تعلیمات تخنیکی و مسلکی و روی مکانیزم ارزیابی استادان کار می‌کند که به اساس این مکانیزم تمام استادان معینیت تعلیمات مسلکی وزارت آموزش و پرورش که درصنوف ۱۳ -۱۴ است، در دو مرحله مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.استادانی که در این ارزیابی موفق شدند، به ادامه تدریس تحت چتر معینیت تعلیمات تخنیکی ادامه می‌دهند و استادانی که این ظرفیت‌شان پاین بود، در تفاهم بهمعینیت تعلیمات عمومی وزارت آموزش و پرورش به صنوف ابتدایی مکاتب اعزام می‌شوند.
  یکی از نگرانی‌هایی که مطرح می‌شود که گویا معینیت تعلیمات تخنیکی وزارت آموزش و پرورش استادان را اخراج می‌کند، من از طریق “روزنامۀ ماندگار” به همۀمردم می‌خواهم برسانم که وزارت آموزش و پرورش هیچ استادی را اخراج نمی‌کند؛ اما تبدیل شدن از یک برنامه به برنامه دیگری به اساس نیاز ادارهبه معنی از دست دادن وظیفه‌ نیست.یک نگرانی که در بخش کمبود، ظرفیت وجود دارد، این است که بیشتر استادانی که از دانشگاه فارع می‌شوند؛ تیوری درس خوانده و عملی کار نکرده‌اند و دانشجویانی که فارع می‌شوند نیز تیوری درس می‌خوانند، چون نبود امکانات و ماشین آلات درسی در انستیتوت‌ها و مکاتب مسلکی یکی از چالش‌ها محسوب می‌شود. بناً با کشور هندوستان تفاهم صورت گرفت تا استادان موارد عملی رشته خود را در طول یک‌سال در آن کشور فرا بگیرند.”استادانی که توانمندی به صحبت زبان انگلیسی را داشته باشند و درامتحان نمرات بلند گرفته‌اند، به اساس راهبرد یک ساله به کشور هندوستان اعزام می‌شوند تا موارد عملی دورس خود را پیگیری کنند”.وزارت آموزش و پرورش تلاش می‌کند تا به اساس توانمندی مالی که دارد ماشین آلات و مواد تخنیکی رانیز خریداری کند که خوشبختانه نهاد” GIZ ” 50 -54 مکتب را با آلات مدرن آموزشی مسلکی تجهیز کرده است، پس از این درمکاتب و انستیتوت‌هابیشتر دروس عملی خواهد بود تا دانشجویانی که فارع می‌شوند، بتوانند در مارکیت کار برای خود اشتغال پیدا کند.
• در سال گذشته به علت نبود امنیت و بسته شدن مکاتب شمار درشت از دانش آموزان از نعمت درس محروم ماندند، در سال نو تعلیمی وزارت آموزش و پرورش برای جلوگیر از محرومیت دانش آموزان از مکاتب چه برنامۀ دارد؟
  جنگ و ناامنی یک چالش بزرگ فرا راه خانواده معارف افغانستان است، در هر قریه و قصبه‌یی که ناامنی است و افراد مسلح غیر مسوول امنیت را تهدید می‌کنند. بدون شک که مکاتب به روی دانش آموزان بسته می‌شود. اما این به معنی “دست سر دست گذاسشتن و نشستن و نظاره کردن این وضعیت نیست”. در وزارت آموزش و پرورش مکانیزم شوراها وجود دارد که با محاسن سفیدان،عالمان و بزرگان قریه و قصبات درتماس است. این افراد نقش کلیدی را در مناطق خود دارند. وقتی مکاتب از طرف مخالفان مسلح دولت بسته می‌شود با پا در میانی این افراد به مخالفان مسلحقناعت داده شود و نگذارند مکاتب به روی دانش آموزان بسته بمانند. اگر یک مکتب و یا یک انستیتوت دردورترین نقطه افغانستان عرضه خدمت می‌کند، برای فرزندان این سرزمین که با بسته کردن آن برای جوانان و نوجوانان آن ساحه “ظلمت و تاریکی را هدیه می‌کنید”! اگر دروازه معارف باز باشد، “پیام صلح و محبت برای دیگران هدیه می‌کنید”! وزارت معارف تلاش بیشتر برای باز بودن دروازه مکاتب در ساحات آسیب پذیر کرده است. اما، در بعضی اوقات که دربرخی ولایات وقتی که جنگ جریان داشته ‌باشد، شهروندان، بزرگان،عالمان و محاسن سفیدان نمی‌توانند به نقطۀ جنگ بروند، مشکلات برای زمینه سازی با مخالفان وجود می‌داشته باشد؛ اما امیدوار هستیم که هیچ دروازۀ مکتب درهیچ نقطه افغانستان بسته نباشد، زیرا بسته کردن مکاتب هیچ منطق شرعی و علمی ندارد، خداوند “ج ” می‌فرماید: “آیا برابراند؛ کسانی که می‌دانند و کسانی که نمی‌دانند” و هم‌چنان ادحادیث نبی کریم “ص” “وجود دارد که تأکید برای آموختن علم می‌کند”. ما از تمام شهروندان افغانستان می‌خواهیمتا با معارف همکاری داشته باشند و یگانه وسیله که بتوانیم دروازه معارف باز نگهداریم با همکاری مردم امکان پذیر است.از مخالفان دولت می‌خواهیم که دروازه مکاتب را بسته نکنند؛ زیرا بستن مکاتب بجز وحشت و بربریت دیگر چیزی به بار نمی‌آورد.
• اگر به گزارش‌ها دقت شود، شمار زیاد از کودکان مصروف کارهای شاقه هستند و از درس و تعلیم محروم‌اند، برنامۀ وزارت آموزش و پرورش برای جذب این کودکان به آموزش و پرورش چیست؟
  رقم چشم‌گیر و درشت کودکان،از کابل تا تمام ولایات افغانستان، از نعمت آموزش وپرورش بی بهره هستند، در ولایاتی فقیر و بدامنی که بیشتر آسیب پذیر هستند، به شکل قابل ملاحظه کودکان محروم وجود دارد به اساس آمارها یک و نیم یا ۱ – ۳ میلیون کودک در افغانستان از نعمت آموزش و پرورش محروم‌اند. وزارت آموزش و پرورش با نهادهای حامی این وزارت روی مکانیزمی کار می‌کنند تا چگونه بتوانند این کودکان را به آموزش و پرورش جذب کند. اما، تمام این برنامه‌ها مستلزم همکاری جدی شهروندان با وزارت آموزش و پرورش است.در ولایات برخی خانواده‌ها به ا ساس عنعنات نا درست دختران خود را پس از صنف شش اجازه به ادامۀ تحصیل نمی‌دهند.از این خانواده‌ها می‌خواهیم که دختران‌شان اجازه دهند تا به مکتب بروند، اگر یک دختر خانم با سواد باشد، یک خانواده باسواد است، زیر هر دختر در آینده یک مادر است وفرزند سالم به جامعه تقدیم می‌کند.
• کمبود استادان مسلکی در مکاتب یک چالش‌ بوده است، استادان مسلکی که در انستیتوت‌ها و مکاتب مسلکی مصروف تدریس‌اند، آمار دقیق‌شانچقدر است؟
  کمبود استادان مسلکی در وزارت آموزش و پرورش،یک پدیدۀ طبیعی است، هر قدر یک کشور به طرف ترقی حرکت کند به کمبود افراد با ظرفیت بیشتر دچار می‌شود. این امر برای نهادهای آموزشی چالش‌زاست. درمعینیت تعلیمات مسلکی وتخنیکی وزارت آموزش و پرورش بیش از ۳۶۰۰ استاد موجود و مشکل کمبود استادان نسبتاً مرفوع است. معینیت تعلیمات مسلکی، بیش از ۳۸۰ بست خالی را به اعلام گذاشته، استادانی که تازه جذب می‌شوند؛ در دومرحله از آنان امتحان گرفته می‌شود، امتحان تحریری عمومی، و امتحان تقریری که در رشته مربوطه یک تیم متخصص استاد مذکورمورد ارزیابی قرار می‌دهند.
• کمبود کتاب درسی در مکاتب و وجود اغلات املایی در کتاب‌ها درسی دانش آموزان از مشکلاتعمده در سال گذشته بود، وزارت معارف و معینیت تعلیمات مسلکی وتخنیکی چه برنامه برای رسیده‌گی به این مشکل روی دست دارد؟
  در کتاب‌های که از نشانی معینیت تعلیمات تخنیکی و مسلکی چاپ شده و به دسترس دانشجویان و دانش آموزان قرار گرفته است، اغلات املایی فاخش ندارد و قابل نگرانی نیست. تمام کتاب‌ها پیش از رفتن به چاپ مورد نظارت جدی قرار می‌گیرند. اما، بدون شک مشکلاتی در کتاب‌های پیش از این چاپ شده بود، اغلات املایی وجود داشت است. هیات رهبری وزارت آموزش و پرورش تلاش می‌کند تا به این مشکلات رسیده‌گی لازم کنند.
• در پانزده سال اخیر سرمایه‌های هنگفتی در وزارت آموزش و پرورش صرف شد؛ اما تا هنوز یک سامانه و نصاب درسی بروز و جوابگو برای نسل جدید در این وزارت ایجاد نشده است، دلیل چیست؟
  من نمی‌خواهم در مورد مشکلاتی که درطول چهارده سال در وزارت آموزش و پرورش وجود داشته بحث کنم، اما برای رسیده‌گی به این مشکلات با شما هم موافق هستم که باید کاری صورت بگیردو علت‌ عقب‌مانی نصاب درسی ریشه‌یابی شود. در ارتباط به بروز‌سازی نصاب درسی معینیت تعلیمات تخنیکی و مسلکی وزارت، ماهانه کارگاه‌های آموزشی را برگزار می‌کند تا بتوانیم به اساس نیاز مارکیت افغانستان نصاب مکاتب را آماده کینم. در چهار تا پنچ سکتور کار جریان دارد تا بتوانیم نصاب درسی را بروز‌سازی کنیم. کار دیگری که ما کردیم، فرهنگ سرپرستی را در نهادهای علمی خاتمه بخشیدیم. چون بیشتر ماموران در حالت سرپرستی با انگیری که باید کار کند نمی‌کند. در ارتباط به جذب نهادهای حمایت کنندۀ وزارت آموزش و پرورش، بانک “KFW ” آلمان سه “کمپلکس” (مجتمع) بزرگ در ولایات شمال ساخته می‌شود. این‌که چرا در ولایات دیگر این مجتمع‌ها ساخته نمی‌شود؛چون آلمانی‌ها بیشتر تمرکزشان به طرف ولایات شمال است، خود تصمیم گرفته‌اند تااین کمپلکس‌ها را در شهر فیض‌آباد بدخشان، ولایت سنمگان و شهر پلخمری بغلان اعمار کنند. با شروع سال جدید تعلیمی که وضع امنیتی در این ولایات بهتر باشد، کار ساز و ساخت این کمپلکس‌ها در این سه ولایت آغاز می‌شود.
• گفته می‌شود دانش آموزانی که تا صنف شش درس خوانده‌اند، تنها نام و نام پدرشان را نوشته می‌تواند و دانش آموزانی که از صنف دوازده فارع می‌شوند، یک عریضه عادی را نوشته کرده نمی‌توانند. علت راشما در چه می‌بینید؟
  همه چنین نیستند. اما شمار اندکی در نقاط دور دست افغانستان شاید چنین هستند که دلایل مختلف دارد. در نقاط دور دست استادان مسلکی وجود ندارد، کم علاقه‌گی به دروس درمیان خانواده‌ها و دانش آموزان وجود دارد. در حالی که کودکانی که به مکتب می‌روند، باید از طرف خانواده‌ها انگیزه داده ‌شوند. اما با تأسف که این کار صورت نمی‌گیرد. وزارت آموزش و پرورش مسوول است تا استاد مسلکی، کتاب درسی، تخته، تباشیر و مارکر را به وقت زمان به این مکاتب برساند.اما تمام این مشکلات به یکباره‌گی حل‌نمی‌شود و نیاز به فرصت بیشتر دارد.
• در حال حاضر، چند باب مکاتب و انستیتوت‌های مسلکی تحت چتر معینیت تعلیمات تخنیکی و مسلکی فعالیت دارند؟
  حدود ۳۰۰ مکتب و انستیتوت تخنیکی و مسلکی در ۳۴ ولایت کشور، تحت چتر معینیت تخنیکی و مسلکی وزارت آموزش و پرورش، فعالیت دارند، در برخی از ولایات انستیتوت‌های کم و برخی ولایات زیاد است.برای متوازن ساختن مکاتب مسلکی در ولایات، یک سروی عمومی جریان دارد، در ساحاتی که نیاز به انستیتوت باشد، انستیتوت جدید ایجاد می‌شود. ایجاد انستیتوت‌های مسلکی در ولایات مختلف نظر به بازار کار متفاوت است، در ولایات شمال بیشتر تمرکز روی استخراج معادن نفت است، در حالی که در ولایات مرکزی روی زراعت و در ولایات غربی کشور روی پروسس زعفران تمرکز می‌شود.
• نبود استادان زن در برخی از ولایات دور دست، باعث محروم ماندن دختران از مکاتب شده است، برنامه شما در این مورد چیست؟
  وزارت آموزش و پرورش در تلاش افزایش بانوان معلم است، این مشکل در ۳ -۵ سال آینده حل خواهد شد. ایجاد دارالمعلمین‌ درساحاتی که استادان زن کمبود است و یا وجود ندارد، می‌تواند کار موثر برای افزایش استادان زن باشد. دختران جواندر آن ولایات در دارالمعلمین آموزش داده شوند و در مکاتب منطقه‌شان مصروف تدریس به سایر دختران شود. وجود استادان زن در نقاط دور دست، کشور اعتماد خانواده‌ها را برای فرستادن دخترانشان را به مکتب بلند می‌برد. این جز از برنامه‌های وزارت آموزش و پرورش است.
  تشکر از شما!
  تشکر !