بیش از ۳۲۰ هزار طفل و نوجوانِ پناهجو طی دو سال گذشته به مکاتب آلمان وارد شده‌اند. معلمانِ مکاتب بسیار زیر فشار قرار گرفته‌اند؛ آنان نه‌تنها باید درس‌های شاگردان را تقویت کنند، بلکه خودشان نیز آموزش ببینند.
زبیله کلیمنت، یک معلم در مکتب «یان» در شهر بن آلمان است. این مکتب ۲۸۰ شاگرد دختر و پسر دارد که از جمع آنان، ۲۵ شاگرد کودکان پناهجویان هستند. این کودکان به تازه‌گی به آلمان آمده‌اند و آموختن زبان آلمانی را باید از صفر شروع کنند.
هرچند این مکتب از سوی افراد رضاکار پشتیبانی و کمک دریافت می‌کند، اما با آن‌هم، از مسوولیت معلمان چیزی کاسته نشده است. شمار معلمان مسلکی و تحصیل‌کرده همانی است که در گذشته بوده؛ آنان می‌توانند فقط مسایل روزمره را مدیریت کنند، چراکه تجربیات زیادی از گذشته دارند و به عنوان یک تیم خیلی خوب همکاری می‌کنند. حتا کودکانی با پیشینۀ مهاجرت نیز در این کار دخیل‌اند.
در مکتب «یان»، بسیاری از شاگردان پیشینۀ مهاجرت دارند. والدین آنان از کشورهای عراق، مراکش، اردن، کشورهای مختلف افریقای مرکزی، مغرب، ترکیه و سوریه به آلمان مهاجرت کرده‌اند.
زبیله کلیمنت توضیح می‌دهد: “ما اطفال زیادی داریم که از فامیل‌های عرب یا کُرد می‌آیند و این مهم‌ترین نکته برای تازه واردهاست. به همین دلیل کودکان تازه‌وارد خود را نسبت به مکتبی که اکثریت کودکان به زبان آلمانی سخن می‌گویند، کمتر بیگانه احساس می‌کنند”.
صنف‌های خوش‌آمد
براساس آخرین آمار، در کل حدود ۱۱ میلیون شاگرد مکتب در آلمان درس می‌خوانند. از سال ۲۰۰۱ تاکنون شمار کودکانی که به سن مکتب بودند، به طور قابل توجهی کاهش یافته است. اما با ورود ۳۲۵ هزار کودکانِ خانواده‌های پناهجو از سال ۲۰۱۵، این رقم اندکی حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است. حالا کودکان پناهجو نیازمندی‌های خاص خود را در مکاتب دارند که این مسأله سیستم آموزشی آلمان را با چالش‌های جدیدی روبه‌رو کرده است.
بسیاری از شاگردان به طور روزافزون در صنف‌های به اصطلاح «صنف‌های خوش‌آمد» و هم‌چنان صنف‌های پرورشی برای اطفال و نوجوانان شرکت می‌کنند. در صنف‌های خوشآمد، نخست از همه، شاگردان باید زبان آلمانی بیاموزند تا بتوانند درس‌های عادی مکتب را پیگیری کنند. در پهلوی صنف آلمانی، کورس‌های ورزش، موسیقی و هنر نیز در برنامه گنجانیده شده است. با این حال، این‌جا کودکان خردسال غالباً با پناهجویان کلان سال (نوجوان) یک جا حضور دارند؛ تفاوت سنی و تجربیات پیش از مکتب بین افراد بسیار زیاد است.
اودو بکمن، رییس فدرال «انجمن آموزش و پرورش» (VBE) می‌گوید: “از وقتی که موج مهاجرت کنترل شده و شمار پناهجویان به طور قابل توجهی کاهش یافته، حالا ما در آرامش می‌توانیم تصمیم بگیریم که طفل‌های تازه‌وارد چه نوع صنفی‌هایی را نیاز دارند و دقیقاً چه کاری می‌توانیم انجام بدهیم”.
کاهش در شمار پناهجویان وضعیت را دوباره در آلمان آرام کرده است؛ با آن‌هم، برای بکمن این‌گونه نیست. او می‌گوید: “وضعیت در مکاتب طوری نیست که باید باشد. شمار پرسونل مکاتب مانند گذشته نیست”. چندین سال هیچ استخدام معلمان نو در مکاتب نبوده که بتوانند جایگزین معلمان متقاعد و بازنشسته شوند.

کورس‌های تقویتی برای معلمان
یافتن معلمان جدید یکی از چالش‌های جدی است، اما آموزش مناسب برای معلمان کنونی مکاتب مسألۀ دیگری است. مارلیس تیپه، رییس اتحادیۀ آموزش تجاری و علوم می‌گوید که معلمانی که با کودکان پناهجو کار می‌کنند باید بهتر آماده شوند.
او می‌گوید: “آنان باید کمی دربارۀ کشورهایی که این کودکان از آنجا می‌آیند و هم‌چنان دربارۀ علوم روانی آگاهی داشته باشند. آنان باید خود را با موضوعات چندفرهنگی عیار بسازند”. اما تیپه می‌گوید که “دوره‌های آموزشی اندکی برای معلمان وجود دارد.”
خانم زبیله کلیمنت می‌گوید که در مکتب «یان» شهر بُن، معلمان می‌خواهند تا بیش از همه کودکان پناهجو را حمایت کنند. این کودکان قسماً تجربیات بدی را از سر گذرانده‌اند. خانم کلیمنت می‌گوید: “ما اول از همه با آنان مانند دیگر اطفال رفتار می‌کنیم. طبیعتا آنان به وقت بیشتر و توجه بیشتر نیاز دارند. با این‌همه، ما کوشش می‌کنیم تا به آنان برنامۀ روزمره و معمولی مکتب را در یک کشور آرام و آزاد، پیشکش کنیم.”