بخش نخست/

شهید احمدشاه مسعود، قهرمان ملی افغانستان از چهره‌های برازنده و سرنوشت‌ساز تاریخ معاصر افغانستان است که در براندازی دو نگاه خصمانه به این سرزمین یعنی شوروی سابق و طالبان، نقش اصلی داشته است. در پیوند به کارنامه و عملکرد قهرمان ملی کشور هم در زمان زنده‌گی و هم بعد از شهادتش کتاب‌های بی‌شماری توسط نویسنده‌گان، پژوهش‌گران و خبرنگارن افغانستانی و خارجی به نشر رسیده است.
برای تصویر کردن کارهای قهرمان ملی کشور، همۀ گونه‌های ادبی چه شعر، رمان، داستان، فلم، خاطره، سفرنامه، طرح‌های ادبی، نمایش‌نامه و…، به تجربه گرفته شده است. روزنامۀ ماندگار پس از این شماره و تا پایان هفتۀ شهید، در هر شمارۀ خود کتاب‌ها و کارهای انجام شده برای معرفی فکر و راه مسعود را به معرفی می‌گیرید تا باشد منابع اصلی شناخت شهید احمدشاه مسعود، قهرمان ملی کشور برای نسل امروز و به ویژه پژوهش‌گران فراهم آید.
در این شماره، شناسۀ کتابِ «مرد استوار و امیدوار به افق‌های دور» که از نخستین کتاب‌های نشر شده پس از شهادت قهرمان ملی کشور است، می‌پردازیم. این کتاب که به کوشش احمدشاهِ فرزان و انجنیر توریالی غیاثی آماده شده، با قطع وزیری و تقسیم‌بندی زیبا در هژده بخش و یک ضمیمه و ۵۷۴ صفحه در بهار ۱۳۷۹ به سفارش بخش فرهنگی دفتر نماینده‌گی ویژۀ مجاهدان افغانستان در مشهد، به چاپ رسیده است.
کتابِ «مرد استوار و امیدوار به افق‌های دور» مجموعه‌یی از مطالب مختلف و متنوع نشریات مختلف دنیا دربارۀ احمدشاه مسعود است که بیان‌گر دیدگاه‌ها، شخصیت و روش مبارزه او است. هر بخش با عکس و شعری برای شهید احمدشاه مسعود آغاز می‌شود. عنوان‌های تعدادی از بخش‌های کتاب از این قرار است: افغانستان و مقاومت‌های ملی، استراتژی مسعود، مردی پیروز بر فراز پامیر، جنگ چریکی کار سیاسی، استراتژی نظامی و سیاسی فرماندهان، مجاهدین در آستانۀ تشکیل حکومت در کابل، مداخله بیگانه‌گان، جنگ تحمیلی نه جنگ داخلی، اگر پاکستانی‌ها فکر کنند که توسط طالب‌ها تمام افغانستان را تصرف می‌کنند، کور خوانده اند، پاکستان مسوول ادامۀ جنگ، اگر قرار بود تسلیم زور شویم، تسلیم شوروی‌ها می‌شدم، مسعود دُرخشان‌ترین چهرۀ حماسه‌آفرین انجام قرن، نبرد شیر افغان در برابر طالبان، مسعود سمبل مقاومت، کرونولوژی وقایع و حوادث افغانستان از ۱۹۷۳ تا .۱۹۹۹
کتاب با معرفی مختصر افغانستان و برشمردن فهرست‌وارهِ ویژه‌گی‌ها و مشخصات آن، همراه با نقشه‌یی از این کشور به پایان می‌رسد .در این بخش یادداشت «نظریات تحلیل‌گران و تاریخ‌نگاران در مورد مسعود»، از این کتاب را نقل می‌کنیم:
فرهیخته‌گان و سیاست‌مداران جهان، نقطه نظرات بسیاری در مورد احمدشاه مسعود نوشته و یا گفته اند که بازگفت و استناد به این نظرات می‌تواند ذهنیت و معرفی خوبی را از شخصیت مسعود به دست دهد و در عین حال، این نگاه وسیع و جهان‌شمول٬ می‌تواند شخصیت فوق‌العادۀ احمدشاه مسعود را بدون کدام پیرایه‌یی به ما معرفی کند و پیش‌زمینه‌یی باشد برای ارزیابی درست این مرد.
تحلیل‌گران نشریۀ معتبر امریکا «وال استریت ژورنال» که می‌تواند نقطۀ نظر غربی‌ها نسبت به احمدشاه مسعود قلمداد شود٬ می‌نویسد: «احمدشاه مسعود فاتح جنگ سرد است».
دکتر چنگیز پهلوان٬ در کتاب عصر جدید مجاهدان می‌نویسد: «جهاد٬ گاه در نام او (مسعود) خلاصه می‌شود».
اولور روا در کتابِ «افغانستان٬ اسلام و نوگرایی سیاسی» می‌نویسد: «…شکست هفت‌گانۀ رژیم به پنجشیر٬ از ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۴ چه اثر بر افکار مردم گذاشته و چگونه از مسعود رهبری افسانه‌یی ساخته است. اعتبار شخصی او همراه با کارایی و سازمان‌دهی نظامی‌اش٬ بسیاری از فرماندهان محلی را متقاعد ساخته که برای درک آموزش واقعی به سوی او (مسعود) بشتابند».
عبدالله عزام٬ مرد مشهور و ذی‌نفوذ عرب٬ در بارۀ احمدشاه مسعود چنین می‌گوید: «مسعود پدیده‌یی تکرارناپذیر است. او بهتر از (ناپلیون بناپارت) در مقابل روس‌ها ایستاده‌گی کرده است».
محمد ظاهر شاه٬ پادشاه سابق افغانستان در خصوص مسعود چنین اظهار نظر می‌کند: «احمدشاه مسعود٬ وزیر اکبر خان معاصر است».
ونسان هوگیو٬ ژورنالیست معروف مجلۀ اکسپرس -چاپ فرانسه- در بخشی از گزارش خود تحت عنوان٬ «مسعود دُرخشان‌ترین چهرۀ حماسه‌آفرین انجام قرن» ضمن اشاره به هُشیاری و ابتکار عمل مسعود٬ او را چنین توصیف کرده است: «…مسعود دو صفت ممتاز خود را همیشه حفظ کرده است٬ یکی خون‌سردی و تحمل و دیگری، هنر رزم‌آرایی و مبارزه که این صفات در بین رهبران جنگی کمتر مشاهده شده است».
برنارد هانری لوی٬ فیلسوف و اندیشمند بزرگ فرانسوی٬ در دیدارهایی که با احمدشاه مسعود داشته٬ ویژه‌گی‌های مسعود را چنین تحلیل می‌کند: «…شهروندان افغانستان ملتی هستند که تاریخ هرگز فراموش‌شان نخواهد کرد. احمدشاه مسعود نمونه‌یی از همین ملت است٬ ملتی که درس‌های فراموش ناشدنی را در تاریخ این قرن به یادگار گذاشته است… من دیدم که مسعود آنچه راجع به اتحاد و اتفاق مبارزانش می‌گفت٬ جداً به آن معتقد بوده که به نظر من٬ امروز او یگانه شخصیت افغانستان در این راستا است».
جنرال بوریس گروموف می‌نویسد: «احمدشاه مسعود بی‌تردید خیلی هوشیار است و از دیگر رهبران مجاهدان٬ نظر به استعدادی که در سازمان‌دهی امور نظامی دارد٬ برجسته‌تر می‌باشد. انسان نهایت با اراده و پُر شوری است. در حل مسایلی که رویاروی او قرار دارد٬ از هدف‌مندی و پیگیری خارق‌العاده‌یی کار می‌گیرد. هنگام پیش‌برد عملیات رزمی٬ اوضاع و توازن قوا را با فراست ارزیابی می‌کند و توانایی آن را دارد که به‌طور مستقل تصمیم‌گیری کند. او خیلی بردبار است٬ خیلی ساده لباس می‌پوشد و کوشش می‌کند از حواریون خود تفکیک نگردد».
کتابِ «مرد استوار و امیدوار به افق‌های دور» با داشتن مطالب و محتویات غنی فوق، یکی از منابع و مراجع مسعودشناسی به شمار رفته و از نگاه ارزشِ علمی و پژوهشی، در ردیف کتاب‌های معتبری قرار دارد. این کتاب منابع و مواد فراوانی برای پژوهش پیرامون مبارزه و فکر شهید احمدشاه مسعود را در خود دارد.