توییتر دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا مبنی بر حمله به بخش‌هایِ تحت حاکمیتِ بشار اسد رییس‌جمهوری سوریه سبب شد که جهان وارد مرحلۀ بحرانیِ جنگ و به احتمال بسیار جنگ جهانیِ سوم شود. هرچند تا هنوز مقام‌های نظامی امریکا در مورد زمان و چگونه‌گیِ این حمله چیزی نگفته‌اند ولی توییترِ آقای ترامپ با واکنش تند روسیه و ایران روبه‌رو شد و مقام‌های روسـی هشدار دادند که در صورت حملۀ موشکی به سوریه، این کشور نه تنها که موشک‌ها را در هوا منهدم خواهد کرد، بل به اهدافی که این موشک‌ها از آن مناطق پرتاب شده‌اند نیز حمله می‌کند.
پس از پایانِ جنگ سرد و فروپاشی اتحاد شوروی پیشین، این نخستین‌بار است که روسیه به عنوان ابرقدرتِ تازه برخاسته از خاکستر باقی‌مانده از اتحاد شوروی، در برابر غرب و به ویژه امریکا چنین واکنشـی نشان می‌دهد. البته رویاروی قرار گرفتنِ پوتین و ترامپ، موضوع غیرقابل پیش‌بینی‌یی هم نبود. این دو تن همواره پس از آمدنِ آقای ترامپ به کاخ سفید، روزهای پُرتنشی داشته‌اند و با وجود این‌که گفته می‌شد رفاقتی شخصی میان آن‌ها از گذشته وجود داشته، دیده می‌شود که از آن دوستی‌ها، در گیرودارِ منازعات منطقه‌یی چیزی باقی نمانده است.
امریکا و متحدانش در جنگ سوریه مدعی اند که رژیم بشـار اسد برای سرکوب مخالفانش از سلاح شیمیایی استفاده کرده و به همین دلیل، آقای ترامپ هشدار داده است که مناطقی را در خاکِ سوریه مورد حمله قرار خواهد داد که احتمال برده می‌شود در آن مناطق سلاح شیمیایی وجود داشته باشد. اما رژیم اسد و متحدانِ آن به شمول روسیه می‌گویند حالا که آقای اسد در موقعیتِ برتر نسبت به مخالفان خود قرار دارد، استفاده از سلاح شیمیایی منطقی به نظر نمی‌رسد. به گفتۀ آن‌ها، چـرا آقای اسد خود را در وضعیتی قرار دهد که به نفع او نیست؟
اما مسلماً این استدلال‌ها سبب نمی‌شود که امریکا از وارد کردنِ اتهام منصرف شود. اکثر کشورهای اروپایی که نخواسته‌اند در حملۀ احتمالی به سوریه امریکا را همراهی کنند، خواهان بررسی مسأله از طریق سازمان ملل متحد شده اند. آن‌ها می‌گویند که نخسـت باید استفاده از سلاح شیمیایی از سوی رژیم اسد ثابت و تأیید شود، آن‌گاه در برابر آن اقدام صورت گیرد. اما روسـیه به چنین منطقی خندیده و گفته وقتی امریکا می‎گوید که اسناد و شواهد کافی در اختیار دارد که نشان می‌دهد رژیم اسد از سلاح شیمیایی علیه مخالفانش بهره برده، آن‌گاه چه نیازی به فرستادن بازرسان ملل متحد برای تحقق در مورد کاربرد سلاح شیمیایی است.
وضعیتِ سوریه واقعاً دردناک است. از یک‌طرف بحث شهروندانِ عادیِ این کشـور می‌تواند باشد که در جنگی ناخواسته قصاص پس می‌دهند و دیگر، مسألۀ حاکمیت در این منطقه از خاورمیانه است که هر روز با چالش‌های تازه‌یی به دلیل دخالت‌های قدرت‌های بزرگ مواجه می‌باشد. این‌که چه زمانی به این‌گونه درگیری‌ها پایان داده خواهد شد، سوالِ بزرگی است که نمی‌توان به آسانی برای آن پاسخی در نظر گرفت. اما اگر حملۀ امریکا به سـوریه انجام شود، بدون تردید اثرهای ناگواری در منطقه به‌جا می گذارد. این اثرها از کشورهای منطقه تا کشـورِ خود ما را درخواهد نوردید.
فراموش نکنیـم که افغانستان در مفصلِ یک وضعیتِ بغرنج میان قدرت‌های بزرگ قرار گرفته است و هر آسیبی به منطقه می‌تواند تأثیرهایش بر کشورِ ما احساس شود. امریکا در افغانسـتان حضور و پایگاه نظامی دارد و از کجا معلوم که نزدیک‌ترین هدف برای مخالفان این کشور، این پایگاه‌ها نباشند. جنگ وقتی آغاز می‌شود، دیگر هیچ منطقی حکم‌فرما نمی‌تواند باشد؛ اگر باشد هم، منطقِ جنگ، ویرانی و کشتن است. چیزی که حداقل ما در چهار دهۀ گذشته به اندازۀ کافی تجـربۀ آن را یافتیم و هنوز در آتشِ آن می‌سوزیم.
اگر قدرت‌های بزرگ نتوانند به صورتِ منطقی و عاقلانه مسالۀ سوریه را حل کنند، تبعات آن برای جهان بسیار ویرانگرتر از دو جنگِ پیشین خواهد بود. حالا نه روسیه، آن روسیۀ سه سالِ پیش است و نه امریکا، آن کشور دوران جنگ سـرد. هر دو کشور به اندازۀ کافی از فن‌آوری‌های جدید در ساخت تسلیحات با قدرت تخریبِ عظیم بهره دارند و می‌توانند به اثر یک اشتباه کوچک، جهان را به جهنمی وحشتناک که دود آن به چشم شهروندان عادیِ اکثر کشورهای جهان و به ویژه کشورهای منطقه خواهد رفت، تبدیل کننـد.
از طرف دیگر، سوریه نیز وضعیتی دردناک و آشفته دارد. بخش بزرگی از این کشور پس از موفقیت‌های اخیر بشار اسد، در اختیار او و متحدانش قرار دارد. بخش دیگری در اختیار نیروهای مخالفِ آقای اسد و حمایت‎گر اصلی آن‌ها یعنی امریکا قرار دارد. بخش کوچکی از خاکِ سوریه را داعش به دست دارد و حتا بخش ناچیزی هم در اختیار ترکیـه است. سوریه واقعاً به کشوری چندپارچه و تکه‌تکه مبدل شده و اگر با جنگی ویرانگرتر از جنگ فعلی با دخالت قدرت‌های بزرگ روبه‌رو شود، همان مثلِ معروف در موردش صدق خواهد کرد که «خاکش به توبره می‌شود».
ما همان‌گونه که می‌توانیم نگران وضعیت سوریه به عنوان کشوری مسلمان و موجود در منطقۀ خودمان باشیم، به همان نسبت از تبعاتِ جنگِ آن نگران هستیم. شکسـت داعش در سوریه، بیشترین آسیب را به وضعیت افغانستان وارد کرد. هزاران داعشیِ متواری‌شده از سوریه و عراق، به کمک کشور همسایۀ ما به افغانستان راهنمایی شدند. حالا هم اگر موشکی میان ابرقدرت‌ها بر سرِ سوریه رد و بدل شود، باید منتظر اثرهای آن در خاکِ خود باشیم. اما امیـدواریم که عقلانیت و خرد جمعی مانع چنین فاجعۀ بزرگی در جهان پُرآشوبِ ما گردد.