روز گذشته ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی به نشر رسید که در آن افرادی که خود را «مجاهدین» می‌خواندند، ۴ مرد و یک زن را در ولسوالی قره‌باغِ ولایت کابل به اتهام رابطۀ نامشروع، محاکمه و مجازات کرده بودند. افراد مجازات‌شده به غیر از خانم، همه سر و وضعی کوفته و خاک‌آلود داشتند و در این ویدیو به جُرم و اشتباهِ خود اعتراف کرده و در نهایتِ ترس، از اجرای حد و شریعتِ اسلامی بر خود اظهار رضایت می‌کردند.
این رُخداد یا «محاکمۀ صحرایی توسط مخالفانِ حکومت در پایتخت»، از چندین جهت و زاویه قابل بررسی و ارزیابی است. به این معنا که می‌توان آن را از نگاهِ سیاسی‌ـ امنیتی، فرهنگی‌ـ جامعه‌شناختی و اقتصادی‌ـ روان‌شناختی مورد کندوکاو قرار داد. اما نظر به گنجایش این ستون، نیکو این است که از سایر ابعاد گذشته و بر بُعد مهم‌ترِ آن یعنی سیاسی ـ امنیتی تمرکز کرد.
ولسوالی قره‌باغ، یکی از ولسوالی‌هایِ شمالِ کابل با جمعیتی اکثراً تاجیک‌تبار (۹۰ درصد) به شمار می‌آید. در ویدیوی نشرشده، افرادی که دست‌بسته در مقابلِ دوربین در حالِ عجز و اعتراف بودند، شخصِ مقابلِ خود را «ملا صاحب» صدا می‌کنند و ملا نیز خود و یارانِ تحتِ امرش را «مجاهدین» می‌نامد و در بخش‌هایی از مکالمات، تکلم به زبانِ پشتو هم میان مجاهدین به گوش می‌رسد. این واژه‌گان به بسیار ساده‌گی دلالت بر وجود طالبان و تروریستان در این واقعه و در این نقطه از ولایتِ کابل داردـ حتا اگر طالبان یا سایر گروه‌های تروریستی آن را رسماً تأیید نکنند.
قبل از این واقعه و در روزها و هفته‌های گذشته، بارها باشنده‌گانِ ولسوالی قره‌باغِ کابل از حضور و فعالیتِ طالبان در این منطقه خبر ‌داده و از گشت‌وگذارهایِ شبانۀ آن‌ها و پخشِ شب‌نامه یادآوری ‌کرده‌ بودند. اگرچه فرماندهی پولیس قره‌باغ از تأیید این خبرها خودداری کرده، اما اکنون نشر و پخشِ این ویدیو دلیلی بر صحتِ آن گزارش‌ها و جدی بودنِ خطر تلقی می‌شود.
در همۀ نظام‌ها و حاکمیت‌هایِ سیاسی از گذشته تا امروز، پایتخت مرکزی‌ترین نقطه در جغرافیایِ سرزمینی انتخاب می‌شده تا هم نمادی برای آرامش و ثباتِ سیاسی باشد و هم سکویی مستحکم برای کنترلِ سایر نقاط و رفعِ تهدیدهای سیاسی‌ـ امنیتیِ برخاسته از دوردست‌ها. اما این‌که مخالفانِ نظامی و اخلال‌گرانِ نظم و امنیتِ عامه و مُدعیانِ برقراری نظام و حاکمیتِ تازه، پای‌شان به پایتخت باز شوند و بتوانند محاکمه و مجازاتِ صحرایی و مستقلانه برای خود تدارک ببینند، نشانه‌یی جدی بر نفوذپذیریِ حکومت و شکننده‌گیِ امنیت و ثبات سیاسی است.
مسلماً آن‌هایی که در قره‌باغ به عنوان طالب و مجاهد عرض اندام کرده‌اند، بدون داشتن جای پایی ولو کوچک و محدود در میان اهالی محل، نمی‌توانند مانورهایی از جمله امر به معروف، گشت شبانه، پخش شب‌نامه و محاکمۀ صحرایی دایر کنند. چنان‌که برخی از باشنده‌گانِ این ولسوالی به رسانه‌ها گفته‌اند که بخشی از طالبانِ فعال در قره‌باغ، از اهالیِ این ولسوالی و بخشی دیگر بیرون از آن هستند. به این معنا که طالبانِ بیرونی توانسته‌اند همکاران و متحدانِ محلی ـ ولو ناچیز ـ برای خود دست‌وپا کنند.
در مطالعات امنیتی ـ سیاسی، هنوز هم مسافت و بُعد جغرافیایی حرفِ اول را در نگرانی‌ها و تهدیدهایِ احتمالی می‌زند. فعال شدنِ طالبان در ولسوالی قره‌باغِ کابل نیز نشانگرِ تهدیدِ وجودیِ راستین در برابرِ پایتخت و ارگ ریاست‌جمهوری به عنوان برجسته‌ترین نماد از حاکمیتِ سیاسیِ دولت است.
ویدیوی نشرشده از محاکمۀ صحراییِ برگزار شده توسط طالبان در قره‌باغ کابل، در کنار صدها معضل و تهدید فرهنگی‌ـ اقتصادی‌ و جامعه‌شناختی‌‌ـ روان‌شناختی، ضریبِ بالایِ آسیب‌پذیری امنیتی‌ـ سیاسیِ پایتخت را از ناحیۀ تروریستان به نمایش می‌گذارد. این ویدیو نه فراه و بادغیس و نه هلمند و بدخشان، بلکه پایتخت و ارگ ریاست‌جمهوری را به یک «موضوع امنیتی» تبدیل کرده است که اگر حکومت نتواند هرچه عاجل آن را دریابد، طالبان و تروریستان آن را بسیار زود درخواهند یافت!