بنفشه بهار سنا/ دانش آموختۀ کارشناسی ارشد روزنامه‌نگاری- دانشگاه گجرات هندوستان/

———————————–
اشتراک کننده‌های این تحقیق را از اهل سواد و قلم خصوصن آنهایی که دارای یک مشغله‌ٔ دارای درآمد نیز هستند انتخاب نمودم. به صورت کل ۱۰۵۰ شخص را در نظر گرفتم و از آن میان بخاطر روند نمونه گیری، ۱۵۰ تن را به صورت رندم(تصادفی) انتخاب نمودم. اشتراک کننده گان که جواب ارایه کردند بین ۱۸ تا ۵۸ سن داشتند. و درجه تحصیلی شان قرار ذیل بود: ۴۰ ٪ به درجه تحصیلی لیسانس٬ ۱۱ ٪ به درجه ماستر٬ ۶ درسد به درجه داکتر٬ ۸ درسد ۱۴ پاس ۸ درسد ۱۲ پاس٬ ۹ درسد فوق لیسانس٬ ۷ درسد دانشجو و ۱۱ درسد دانش آموز.
. ۶ ٪ اشتراک کننده‌گان فارغ رشته اداره و تجارت بودند٬ ۱۷ ٪ آن از رشته ادبیات انگلیسی٬ ۱۷ ٪ ژورنالیزم٬ ۱۲ ٪ ادبیات پارسی٬ ۲۷ ٪ آن علوم سیاسی٬ ۶ ٪ از علوم اجتماعی و ۴ ٪ از اسلامیات فارغ بوند و از رشته باقی مانده درسدی ها مشخص نبود
این تحقیق که به حیث پایان‌نامهٔ دانشجویی دوره کارشناسی ارشد رشته ژورنالیزم و ارتباطات در گجرات هندستان اخیراً به اتمام رسید دارای ۱۱۶ صفحه است که بنده به مدت شش ماه در مورد فرهنگ روزنامه‌خوانی در میان دانشیافته‌های کابل انجام دادم.
دلیلی که چرا این تحقیق را انجام دادم این بود که فرهنگ روزنامه‌خوانی در سالهای اخیر میان پایتخت نشین‌ها در مقایسه با مردم هند که صبحانه‌ٔ خود را بدون خوانش روزنامه میل نمیکنند، خیلی ها کمرنگ شده است.
روی این دلیل موضوع پایان‌نامه خود را فرهنگ روزنامه خوانی میان دانشیافته‌های کابل که شامل همه اهل سواد و اهل قلم میشود انتخاب کردم که هدف اصلی اینجا پیدا نمودن علت های کمرنگ شدن خوانش و اهمیت روزنامه‌ها بود.
متغیرهای تحقیقی از نظر خودم پایین بودن سطح سواد مردم٬ کم علاقگی مردم به این فرهنگ و رواج نبودن روزنامه‌‍خوانی در بین بزرگان خانواده٬ اقتصاد ضعیف و به صورت عموم عدم تشویق و ترغیب مردم به خواندن بود.
دراین تحقیق روزنامه‌های مشهور و نسبتن مشهور کابل را که به زبان‌های پارسی و پشتو به چاپ میرسد؛ مانند: انیس٬ آرمان ملی٬ ماندگار٬ هشت صبح٬ اطلاعات روز٬ چراغ٬ ویسا٬ سرخط٬ کابل تایمز٬ سرنوشت و افغانستان تایمز لست نمودم.
اشتراک کننده های این تحقیق را از اهل سواد و قلم خصوصاً آنهایی که دارای یک مشغله‌ٔ دارای درآمد نیز هستند انتخاب نمودم. به صورت کل ۱۰۵۰ شخص را در نظر گرفتم و از آن میان بخاطر روند نمونه گیری، ۱۵۰ تن را به صورت رندم(تصادفی) انتخاب نمودم. اشتراک کننده گان که جواب ارایه کردند بین ۱۸ تا ۵۸ سن داشتند. و درجه تحصیلی شان قرار ذیل بود: ۴۰ ٪ به درجه تحصیلی لیسانس٬ ۱۱ ٪ به درجه ماستر٬ ۶ درسد به درجه داکتر٬ ۸ درسد ۱۴ پاس ۸ درسد ۱۲ پاس٬ ۹ درسد فوق لیسانس٬ ۷ درسد دانشجو و ۱۱ درسد دانش آموز.
. ۶ ٪ اشتراک کننده‌گان فارغ رشته اداره و تجارت بودند٬ ۱۷ ٪ آن از رشته ادبیات انگلیسی٬ ۱۷ ٪ ژورنالیزم٬ ۱۲ ٪ ادبیات پارسی٬ ۲۷ ٪ آن علوم سیاسی٬ ۶ ٪ از علوم اجتماعی و ۴ ٪ از اسلامیات فارغ بوند و از رشته باقی مانده در سدی ها مشخص نبود.
پرسشنامه را به صورت آنلاین طراحی کردم چون خودم از ساحه دور بودم
پرسشنامهٔ دارای ۴۳ سوال و به پنج بخش منظم ترتیب داده شد که بخش اول در مورد خصوصیات فردی مانند نام٬ جنسیت٬ وظیفه٬ درآمد ماهانه٬ دانش و رشته دنشجویی٬ تعداد افراد باسواد درخانه و نام گرفتن پنج نوع روزنامه توسط جواب دهنده بود؛ بخش دوم آن در مورد انواع روزنامه ها بود تا معلوم کند که چی تعداد مردم کدام روزنامه را بیشتر میخوانند؛ بخش سوم آن در مورد زبان روزنامه خوانی است که معلوم میکند چی تعداد مردم به زبان پارسی روزنامه میخوانند٬ چی تعداد به زبان پشتو و چی تعداد هم به زبان انگلیسی؛ بخش چهارم آن در مورد اوقات روزنامه خوانی پرسیده و چهار گزینه برای اشتراک کننده گان داده شده بود تا معلوم شود که مردم بیشتر در کدام اوقات روزنامه میخوانند( صبح٬ چاشت٬ در جریان روز٬ شب)٬ بخش پنجم و آخری سوالات به صورت تشریحی و نظری مطرح شده بود تا اشتراک کننده گان خود در مورد فواید روزنامه خوانی٬ تاثیرات آن بر جامعه و نیز پیشنهادات خود را برای بهبود روزنامه ها و ترویج این فرهنگ بنویسند.
بعد از جمع آوری سوالات به تحلیل و تجزیه آن پرداختم که از جوابات دوستان چنین نتیجه حاصل شد:
 در کابل ۴۲ فی سد از زنان و ۵۸ ٪ از مردان روزنامه میخوانند.
 درآمد ماهانه اشتراک کننده گان بین ۳۰۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰۰ بود.
 ۸۶ ٪ مردم به زبان پارسی روزنامه میخوانند٬ ۱۱ ٪ به زبان پشتو و ۳ ٪ به زبان انگلیسی
 ۶۹ ٪ مردم در جریان روز روزنامه میخوانند٬ ۱۲ ٪ از طرف صبح٬ ۱۰ ٪ در هر زمان که برابرشد روزنامه میخوانند و ۸ ٪ از طرف شب روزنامه میخوانند.
 ۴۲ ٪ از اشراک کننده گان به موضوعات٬ ۲۸ ٪ به بخش های تفریحی٬ ۱۵٪ به موضوعات اجتماعی٬ و ۴ ٪ به موضوعات عمومی علاقمند استند.
و این است جواب سوالی که برای این تحقییق در نقطه مرکز قرار گرفته بود(فرهنگ روزنامه خوانی در کدم سطح قرار دارد؟):
۷۵ ٪ مردم روزنامه نمیخوانند.
۲۵ ٪ مردم روزنامه میخوانند.
در بخش سوالات تشریحی اشتراک کننده گان به جواب تاثیر روزنامه بر جامعه و سطح سواد فرزندان شان پرداختند که معلوم شد:
۶۴ در سد ایشان باور مثبت و ۳۶ در سد ایشان باور منفی بر تاثیر روزنامه ها بر جامعه و سطح سواد دارند.

دلایل کاهش روزنامه خوانی در سطح کشور را چنین بیان داشتند:
۱٫ ضعف اقتصادی و گران بودن نرخ روزنامه ها
۲٫ نبود امنیت و آرامی و نداشتن فضای آرام و روان سالم در جامعه
۳٫ روزنامه ها از بیان حقایق جامعه چشم پوشی میکنند
۴٫ روزنامه ها از دولت حمایت میکنند
۵٫ روزنامه ها مطالب جالب ندارند
۶٫ نبود فرهنگ روزنامه خوانی در فامیل ها نزد بزرگان
۷٫ نبود غرفه های روزنامه فروشی در ساحه های تحت دسترس
۸٫ تشویق نشدن دانش آموزان از طرف معلمین برای روزنامه خوانی
پیشنهادات اشتراک کننده گان برای بهبود روزنامه‌ها و ترویج فرهنگ روزنامه‌خوانی:
۱٫ محتوایات روزنامه‌ها باید به صورت حقیقی و واقعی و بدون هیچگونه تعصب و ترس به نشر برسد
۲٫ محتویات روزنامه ها باید دلچسپ بوده و برابر با هر سن و علاقهٔ دانش آموزان در نظر گرفته شود مانند بخش های برای بزرگان٬ برای نوجوانان و برای اطفال نیز در نظر گرفته شود.
۳٫ قیمت روزنامه ها باید پایان یابد تا در دسترس همه شهروندان قرارگرفته بتوانند.
راه حل های پینشنهادی از طرف محقق:
a) چون حق دسترسی به اطلاعات مٔوثق یکی از حقوق اساسی هر شهروند میباشد که باید این حق را با خوانش محتویات حقیقی و واقعی از روزنامه ها حاصل کنند.
b) برای اینکه روزنامه ها خدمت واقعی کرده بتوانند پس نباید دست حکومت و یا هیچ زورگویی در نوشته های روزنامه ها به نفع یا به ضرر کسی به چاپ برسد
c) زبان روزنامه ها باید ساده باشد و محتوایات روزنامه ها باید مطابق به سن و استعداد و علاقه هر شهروند در نظر گرفته شود مثلن بزرگسالان به خبر های سیاسی و اجتماعی ٬جوانان به بخش های ورزشی و ادبیات و شعر علاقمند استند بنابرین نباید از حق اطفال چشم پوشی شود و برای آنها فکاهی٬ قصه های تربیتی٬ کار های دستی و یگان گیم های تربیتی خصوصن جایزه دار درنظر گرفته شود تا اطفال با جواب دادن سوالات علاقمند به خواندن شوند و اینکار در فروش روزنامه ها نیز نقش می داشته باشد.
d) روزنامه باید اطلاعات خود را سریع تر از رسانه های اجتماعی به دسترس مردم قرار دهند چون یکی از دلایلی کم خوانی روزنامه ها دسترسی مردم به رسانه های اجتماعی خصوصن فیسبوک است.
e) برای اینکه یک روزنامه تعداد خواننده گان را به خود جلب کند باید سیستم جایزه دهی را برای خواننده گان در نظر گیرد.
f) روزنامه ها باید اپلیکیشن های آنلاین را فعال سازند و هر سرخط مهم را زودتر و قبل از رسیدن در فیسبوک به روزنامه آنلاین خود به دسترس مردم قرار دهند که اینکار مردم را انگیزه میدهد تا منتظر تفصیل خبر از روزنامه چاپی باشند.
g) هر قدر که دولت تعداد افراد بی سواد را باسواد سازد به همان تعداد روزنامه در جامعه جای پای باز میکنند و به خوانش میرسند.
h) چون رسانه ها چشم و گوش جامعه میباشند روی این دلیل روزنامه ها هم باید در نظم عامه وظیفه خود را بشناسند و برآن عمل کنند طوری که روزنامه ها باید از ژورنالیزم تحقیقی استفاده کنند و هر خطاکار را طوری روسیاه و رسوا کنند که دیگر هیچ خطاکاری از ترس رسوایی دست به عمل زشت نزند.
i) روزنامه ها باید موضوعاتی جالب برای محیط زیست و حفظ آن نیز داشته باشند و از ژورنالیزم محیطی برای بهبود محیط زیست و همچنان از ژورنالیزم دهاتی برای بهبود وضعیت دهات استفاده کنند و باید اطلاعات را به دسترس مردم دهات نشین نیز قرار دهند.