در افغانستان قرار است برای سومین‌بار طی شانزده سال گذشته انتخابات پارلمانی برگزار شود. از حالا پیکارهای انتخاباتی آغاز شده و هر نامزدی تلاش دارد که بیشترین رای را از آنِ خود سازد. سومین دورِ انتخابات پارلمانی نشان می‌دهد که هنوز افغانستان از نظرِ محتوا در عرصۀ انتخابات تغییر چندانی نکرده است. هنوز شعارها همان شعارهاست و فضای انتخاباتی، همان فضای انتخاباتی هشت سال قبل. مثل این‌که از بُعد سیاسی و شناخت روندهای دموکراتیک مشکل جامعه همچنان پا برجاست. انتظار می‌رفت که در این دور ضمن شناخت بیشتر از سازوکارهای پارلمانی، کسانی وارد میدان می‌شدند که واقعاً بتوانند تغییر در مجلس و کارکردِ آن به وجود آورند. البته نمی‌توان انکار کرد که در دو دورِ گذشته و حتا همین دور هم چهره‌های تاثیرگذار و مسوولیت‌پذیر در میان نامزدان دیده می‌شوند. اما این افراد چنان اندک اند که در برابر طیفِ مقابل حتا در شمار هم نمی‌آیند.
مجلس نماینده‌گان جای تصمیم‌گیری‌های کلان در سطح جامعه است. از تصویب قوانین شروع، تا نظارتِ مسوولانه بر کار نهادهای اجرایی و ایجاد رابطه میان مردم و دولت. بسیاری از نامزدان حتا با همین سازوکارهای ساده نیز آشنایی لازم ندارند. شعارهای عام و کُلی و گاه خنده‌آورِ برخی از این نامزدان نشان می‌دهد که هنوز جایگاه مجلس را به‌خوبی درک نکرده اند. عده‌یی شاید به هدف‌های خاصِ مادی خواسته باشند که وارد مجلس نماینده‌گان شوند، عده‌یی هم شاید شهرت‌طلبی و پول‌های کلان‎‌شان آن‌ها را به این فکر انداخته باشد که در انتخابات شرکت ورزند. اما آیا این افراد با چنین هدف‌های سطحی و غیرمردمی از خود پرسیده‌اند که حضور آن ها در مجلس می‌تواند چه بلایی بر سرِ جامعه و مردم بیاورد؟
متأسفانه شرایط نامزدی در انتخابات پارلمانی چنان سطحی و ساده گرفته شده که هرکسی می‌تواند خود را از محل و منطقه نامزد انتخابات سازد. برخی از این افراد حتا سواد نوشتن و خواندن ندارند. من افرادی را می‌شناسم که به‌سختی از عهدۀ خواندنِ یک متن ساده بیرون شده می‌توانند. آن‌گاه این افراد با چه توانایی‌هایی می‌توانند در مورد قوانین صحبت کنند و فهم درست از متحوای آن‎‌ها داشته باشند؟ این افراد چگونه می‌خواهند که بر کار قوۀ مجرییه آن‌گونه که شایسته است، نظارت کنند؟
ما ظرف شانزده سالِ گذشته پارلمان قوی و نیرومندی که بتواند به مطالبات و خواسته‌های مردم پاسخ دهد، نداشته‌ایم. برخی صـداها که واقعاً توانایی کار در پارلمان را داشتند، صدای‌شان در هیاهوی صداهایِ افراد بی‌کفایت شنیده نمی‌شد. تجربۀ ما متأسفانه از پارلمان، تجربۀ خوبی نیست. ما اگر نگوییم که در این عرصه کاملاً شکست خورده ایم، گفته می‌توانیم که پیروزی چندانی نداشته ایم. آیا فکر کرده‌اید که این‌همه تاجر و بازرگان چرا خود را نامزد انتخابات پارلمانی کرده‌اند؟ آیا این‌ها می‌توانند نماینده‌گان واقعی مردم شوند؟
عده‌یی فقط به اتکای پول‌های خود به این موقف دست پیدا می‌کنند. اگر سری به ستادهای انتخاباتی یک تعداد زیاد از نامزدان انتخابات پارلمانی در ولایت‌های مختلف زده شود، آن‌گاه می‌توان عمق فاجعۀ انتخابات پارلمانی را دریافت. همین حالا برخی نامزدان با توزیع پول‌های کلان در حالِ خریداری رای مردم اند. البته این افراد راهکارهای جالبی نیز برای این کار در نظر گرفته اند. من شماری از نامزدان را می‌شناسم که با برخی اربابان و افراد صاحب‌نفوذ در محلاتِ غیرشهری توافق کرده‌اند که در صورت دادن رای‌های کلان به آن‌ها، پول خود را از طریق صرافی‌ها دریافت می‌کنندـ اما آن‌ها در عوض باید نشان دهند که مثلاً از فلان مرکز چند رای به نفع نامزد مشخص آورده اند.
در همین حال، عده یی از نامزدها به ویژه در ولایات با کارمندان و اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی جورآمد کرده‌اند که به نفع‌شان تقلب صورت گیرد. حتا در برخی موارد اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی به اشخاص پول‌دار مراجعه می‌کنند و به آن‌ها وعدۀ تقلب‌های کلان می‌دهند. در ضمن، از نقش ارگ و برخی احزاب نیز در این روند نباید چشم‌پوشی کرد. ارگ شماری از مشاورانِ خود را به ولایت‌های مختلف فرستاده که به نامزدان مورد حمایتِ آن رای جمع‌آوری کنند. کسی از دوستانِ هراتی می‌گفت که یکی از مشاورانِ رییس‌جمهوری از دو هفته به این‌سو در هرات در حال کمپاین و جمع‌آوری رای به نفع نامزدان مورد تأیید ارگ است. جالب این‌جاست که به گفتۀ این دوست هراتی، آقای علاف حتا از امکانات دولتی در مورد این نامزدان استفاده می‌کند. این درحالی است که کمیسیون شکایات انتخاباتی اعلام کرده که نباید از امکانات دولتی در انتخابات استفاده شود. آیا این ممانت در مورد ارگ صدق نمی‌کند؟
موضوع نگران‌کنندۀ دیگر، همان بحث قومی بودنِ انتخابات پارلمانی است. متأسفانه در این دور، موضوع قوم و قوم‌گرایی در انتخابات پُررنگ‌‌تر از دورهای گذشته برجسته است. بسیاری از نامزدان با اتکا به قوم و دامن زدنِ برخی تعصباتِ قومی تلاش می‌کنند که بر رقبای خود پیروز شوند. این وضعیت به جای این‌که به نفع مناسباتِ دموکراتیک در کشور تمام شود، بیشتر آن را به سمت شکاف‌ها و اختلاف‌های قومی می‎‌برد. ما در برزخی از چنین اختلاف‌ها نفس می‌کشیم ولی عده‌یی به جای این‌که از این‌گونه تنش‌ها جلوگیری کنند، بیشتر مردم را در برابر یکدیگر قرار می‌دهند.
موضوع جالب دیگر، اتکای برخی از نامزدان به چهره‌ها و شخصیت‌های شناخته شده و با اعتبار است. یکی از این نامزدان در کنار تصویر خود، تصویر پدرش را نیز نشر کرده است تا مردم را بفریبد که او فرزند فلان کس است. اما با این حال می‌توان گفت که چهره‌های جوان، تحصیل‌یافته و متعهدِ زیادی نیز در میان نامزدانِ این دوره به چشم می‌خورند که امیدوارکننده است، اما به سختی می‌توان پیش‌بینی کرد که برنامه‌های آن‌ها بتواند هواخواهِ زیادی را به سوی آن‌ها جلب کند.