سیاست‌مداران، شخصیت‌ها، علمای دینی و فرماندهان جهادی کشور در پیوند به نقش یگانه مارشال افغانستان در دوران جهاد و مقاومت و نظام جدید پس از بن می‌گویند، مارشال فهیم پس از تصرف کابل از سوی مجاهدین، جلو خون‌ریزی و دشمنی بین اقوام را گرفت و تأکید کرد که طالبان جنایت‌کار اند و ربطی به هیچ قومی ندارند.
آنان به این باور اند که مارشال فهیم دولت‌مردِ با هیبت بود و در جوان‌مردی و عیاری گوی سبقت را از بسیاری ربوده بود. به باور نخبه‌گان سیاسی افغانستان، مارشال فهیم حین ادارۀ موقت، در کنار ریاضت برای بنیان‌گذاری ارتش در کشور، همچنان تلاش کرد افغانستان را خانۀ مشترک اقوام بسازد.
حامد کرزی، رییس جمهوری پیشین کشور گفته است مارشال فهیم خود را مارشال افغانستان می‌دانست. آقای کرزی می‌افزاید که روزی پس از شهادت استاد ربانی وقتی صحبت از جانشینی استاد به میان آمد، به مارشال فهیم گفته است باید رهبری جمعیت اسلامی را به دوش بگیرد، اما مارشال افغانستان به او گفته است که دوست دارد «مارشالِ افغانستان و متعلق به تمام افغانستان» باشد.
حامد کرزی به این باور است که در زنده‌گی انسان‌ها مرحله‌یی می‌رسد که خود را متعلق به یک حزب و جناح تصور نمی‌کند، بلکه خود را از آن تمام مردم می‌دانند. به گفتۀ رییس جمهوری پیشین: «مارشال افغانستان از همۀ مردم بود/است. پس از یازدهم سپتمبر کسانی مارشال افغانستان را تحریک کرده بود تا در برابر مخالفان و جریان‌های غیرتاجیک قد علم کند و آنان از او حمایت می‌کند، اما مارشال فهیم برایش گفته بود: بخشی از مردم افغانستان سنگ را سنگ می‌گویند و بخش دیگر، «تیگه» و «دبره»، من هر دوی آن‌ها را می‌خواهم».
در کنار این، محمداشرف غنی، رییس حکومت وحدت ملی به این باور است که مارشال محمدقسیم فهیم به عنوان یک سیاست‌مدار واقعبین همواره مدافع وحدت ملی و مخالف تبعیض، تعصب و تفرقه بود. آقای غنی گفته است که او در حفظ تمامیت ارضی کشور نقش تعیین کننده‌یی داشته است.
آقای غنی می‌افزاید که مارشال افغانستان هم در میدان سیاسی و هم در میدان نظامی، جایگاه ویژه‌یی را در تاریخ چند دهۀ گذشته به دست آورده است. به باور آقای غنی، پس از شهادت احمدشاه مسعود، مارشال فهیم در شرایط بسیار ویژه و خطیر مسوولیت جبهه را به عهده گرفت.
محمداشرف غنی اظهار می‌دارد که مسوولیت‌پذیری و انجام رسالت در وضعیت‌های دشورا، ویژه‌گی مارشال فهیم بود. او می‌افزاید: در سال‌های ۱۳۷۰ که پایتخت در جنگ‌های داخلی می‌سوخت، مارشال فهیم مسوولیت برگردانیدن ثبات را به عهده گرفت.
همزمان با این، داکتر عبدالله عبدالله، همسنگر مارشال افغانستان و رییس اجرایی حکومت وحدت ملی بیان می‌دارد که او همسنگر باهمت و پُرتلاش بود. آقای عبدالله گفته است، او بردبار، صاحب فکر، اندیشه و هدف بود. به گفتۀ رییس اجرایی حکومت وحدت ملی: پس از شهادت قهرمان ملی کشور، بخش عمدۀ مسوولیت و تکلیف جبهۀ مقاومت به دوش مارشال افغانستان گذاشته شد و کاروان را خوب رهنمایی و رهبری کرد.
احمدولی مسعود، رییس عمومی بنیاد شهید مسعود و نامزد انتخابات ریاست جمهوری در پیوند به شخصیت مارشال فهیم گفته است که او عیار، با فکر و اندیشه و در عین حال یک دولت‌مرد با هیبت بود. آقای مسعود افزوده است که هر زمانی که با او می‌دید، صحبت از وضعیت دشورای جهاد و مقاومت می‌کرد و وقتی اسم آمرصاحب به زبانش می‌آمد، بر روانش تأثیر می‌گذاشت و گریه‌اش می‌گرفت.
محمد محقق، فرمانده پیشین جهادی و معاون ریاست اجرایی گفته است، پس از شهادت آمرصاحب مسعود در تمام جبهات ناامیدی خلق شده بود، اما وقتی مارشال فهیم رهبری جبهه را به عهده گرفت، روح تازه در تمام جبهات جنگ دمید و مجاهدین و مقاومت‌گران امید تازه به دست آورند.
عبدرب الرسول سیاف، رهبر جهادی به این باور است که مارشال فهیم انسان با عزم و جهادگر بود. آقای سیاف اظهار داشت که او مردم یک‌پهلو و سنگردار بود.
کریم خلیلی، فرمانده پیشین جهادی و رییس شورای عالی صلح بیان داشت که کمتر مناطق افغانستان را سراغ خواهیم داشت که در دفاع آن مناطق مارشال فهیم گام نزده باشد. آقای خلیلی افزوده است که گوشه‌گوشۀ وطن شاهد رشادت‌ها و فداکاری‌های مارشال فهیم است و هرگز فراموش نخواهد شد. او گفت که مارشال فهیم از معماران فصل جدید افغانستان است.
عطامحمد نور، فرمانده پیشین جهادی و رییس اجرایی جمعیت اسلامی افغانستان می‌گوید که مارشال فهیم فکر و اندیشۀ مبارزه و آزادی‌خواهی را از آوان جوانی در سر می‌پروراند. او می‌افزاید که مارشال افغانستان بازوی پُرتوان جهاد و مقاومت مردم افغانستان بود.
به گفتۀ عطامحمد نور: مارشال فهیم پس از ایجاد نظام جدید در کشور در ارتش‌سازی، بازسازی افغانستان و تصویب قانون اساسی نقش ارزنده و گسترده‌یی داشت.
در سوی دیگر، عبدالحفیظ منصور، نویسنده و عضو مجلس نماینده‌گان در حالی که از کشوری نام نمی‌برد، اما می‌گوید شماری از کشورها خواهان تجزیۀ افغانستان بودند، اما اگر دلسوزی، درایت و وطن‌دوستی مارشال فهیم نبود، افغانستان تجریه می‌شد و وحدت میان اقوام افغانستان وجود نمی‌داشت.
آقای منصور می‌گوید پس از آنکه مجاهدین و مقاو‌مت‌گرانِ «خشمگین شمالی» کابل را تصرف کردند، مارشال فهیم بود که مانع جنگ و خون‌ریزی میان اقوام شد و همواره تأکید کرد که طالبانِ جنایت‌کار ربطی به قوم شان ندارند و عمال بیگانه‌گان هستند. او افزود که مارشال فهیم تمام فشارهای سیاسی مجاهدن را پذیرفت و جلو شان را گرفت و گفت که به انتقام‌گیری نیامده‌ایم.
عبدالرحیم وردک، وزیر پیشین دفاع ملی گفته است نقش و نفوذ مارشال فهیم در مسیر دادن رویدادهای دونیم دهۀ اخیر روشن و غیر قابل انکار است.
دین محمد مبارز راشدی، وزیر پیشین مبارزه با مواد مخدر می‌گوید، مارشال فهیم در زمان مقاومت نگذاشت افغانستان به سمت سیاهی، جهل و بلعیده شدنِ کشوری برود که خیال خام کرده بود. آقای راشدی با بیان این‌که حرف زدی برای سیاست‌مدارن خیلی آسان است، اما سکوت بسیار دشورا، افزود: «من به یاد دارم، زمانی که مارشال صاحب در حاشیۀ قدرت بود، بسیار مقبول در خانه نشست و سکوت کرد».
شهزاده مسعود، یکی از چهره‌ها سیاسی تأکید دارد مارشال فهیم حین ادارۀ موقت، در کنار ریاضت برای بنیان‌گذاری ارتش در افغانستان، همچنان تلاش کرد افغانستان را خانۀ مشترک اقوام بسازد.
اسدالله جمالی، یکی از علمای دینی از مارشال فهیم به عنوان «مرد سنگرنشین» یاد می‌کند و می‌گوید هرگز به خواست‌های نامشروع قدرت‌های زمان سر تسلیم خم نکرد. در کنار این، محمدایاز نیازی، عالم دینی دیگر به این باور است که موضع مارشال فهیم در مسایل جهاد و مقاومت واضح بود و دشمن همیشه روی او حساب می‌کرد.
داکتر ایاز نیازی تأکید می‌دارد که او در برابر هرگونه تهدید ایستاده‌گی کرد و از موضع اسلامی و جهادی‌اش یک وجب عقب‌نشینی نکرد.
مارشال قسیم فهیم کی بود؟
مارشال محمدقسیم فهیم فرزند مولوی عبدالمتین در سال ١٣٣۶ هجری خورشیدی در روستای عمرض ولایت پنجشیر چشم به جهان گُشود. او آموزش‌های نخستین را در زادگاه‌اش فراگرفت و درسال ١٣۴٩ هجری خورشیدی برای ادامۀ تحصیلات عالی شامل مدرسه دارالعلوم عربی کابل شد.
مارشال فهیم پس از کودتای ۱۳۵۷ هجری خورشیدی برای شرکت در جهاد در برابر شوروی پیشین نخست به پاکستان رفت و پس از آن درسال ۱۳۵۸ هجری خورشیدی برای مبارزۀ مسلحانه در برابر ارتش سرخ به منطقۀ شیگل ولایت کنر رفت. او در تابستان سال ۱۳۵۷ هجری خورشیدی به پنجشیر رفت و در زمینۀ ایجاد هسته‌های جهاد و مقاومت به فرماندهی احمدشاه مسعود پیوست و به حیث یکی از فرماندهان جهاد در ولایت‌های گوناگون کشور کار کرد.
محمدقسیم فهیم در سال ١٣۶٠ در رأس یک هیأت عالی‌رتبۀ مجاهدین به ولایات شمال شرق (بدخشان، بغلان تخار و کندز) جهت بسیج مجاهدین در چارچوب شورای نظار سفر کرد و در این راستا نقش مهم و ارزندۀ را ایفا کرد. محمد قسیم فهیم در سال ١٣۶۶ به حیث فرماندۀ عمومی مجاهدین در شمال کابل، مسوولیت نیروهای مجاهدین را به عهده گرفت و در سال ١٣۶٨ به خاطر گسترش و انسجام بیشتر نیروهای شورای نظار به ولایت شمالی مزارشریف، جوزجان و فاریاب سفر کرد و به موفقیت‌هایی دست یافت.
مارشالِ افغانستان پس از سقوط حکومت داکتر نجیب‌الله و پیروزی مجاهدین در ۵ ثور ١٣٧١ در رأس نیروهای مجاهدین وارد کابل گردید و در همان سال به حیث وزیر امنیت کشور مقرر شد و پس از سقوط کابل به دست طالبان در سال ١٣٧۵ مدت کوتاهی به حیث فرماندۀ عمومی نیروهای مقاومت در ولایات شمال کابل ایفای وظیفه کرد.
محمدقسیم فهیم پس از شهادت احمدشاه مسعود در ١٨ سنبلۀ ١٣٨١ فرماندهی کُل نیروهای دولتی و مقاومت را به دوش گرفت و به تاریخ ٢٢ عقرب ١٣٨٠ به همکاری نیروهای ائتلاف بین‌المللی وارد کابل گردید. آقای فهیم پس از برگزاری کنفرانس بُن و ایجاد ادارۀ مؤقت به حیث معاون اول رییس ادارۀ موقت و وزیر دفاع ملی تعین شد و به تاریخ ١۵ ثور ١٣٨١ خورشیدی به پاس خدمات ارزنده و نقش همه جانبه‌اش در آزادی کشور بلندترین رتبۀ نظامی کشور یعنی مارشالی را دریافت کرد.
مارشال محمدقسیم فهیم بعد از لویه جرگۀ اضطراری برای بار دوم به حیث معاون اول ریاست جمهوری و وزیر دفاع ملی کشور تعیین گردید. در دومین دور انتخابات ریاست جمهوری اسلامی افغانستان به حیث معاون اول حامد کرزی تعیین شد و بعد از پیروزی در انتخابات، به عنوان معاون اول رییس جمهوری اسلامی افغانستان در ٢٩ عقرب ١٣٨٨ حلف وفاداری یاد کرد.
مارشال محمدقسیم فهیم به زبان‌های فارسی، پشتو و عربی صحبت می‌کرد. مارشالِ افغانستان متاهل بود و از او دوازده فرزند به جای مانده است. سرانجام یگانه مارشال افغانستان به روز یکشنبۀ، ۱۸حوت سال ۱۳۹۲هجری خورشیدی به اثر سکتۀ قبلی در کابل در خانه‌اش در گذشت، گفته شده است که او از بیماری قند نیز رنج می‌برد و چندین‌بار برای تداوی این بیماری به خارج از کشور رفته بود.
فردا از پنجمین سال‌یاد مارشال محمدقسیم فهیم با محفل بزرگ مردمی در تالار لویه جرگه گرامی‌داشت خواهد شد.