بسم‌الله ذکی

پدیدۀ معلولیت عوامل متعددی دارد که اساسی‌ترین و کلیدی‌ترین عوامل آن در افغانستان، همانا جنک می‌باشد. جنگ چهل‌ودو ساله در افغانستان، تمام ابعاد زنده‌گی مردم را تحت تأثیر جدی قرار داده است.

جنگ، علاوه بر این‌که صدها هزار انسان را به‌کام مرگ فرستاد، صدها هزار تن دیگر را در دام معلولیت دایمی گرفتار کرد. هم‌چنین حوادث طبیعی دیگری چون پولیو و… نیز بر شمار معلولان در کشور افزوده است. معلولیت نزد دولت‌مردان، در ذات خویش در امر کمک‌رسانی دولتی باید مورد بحث باشد نه این‌که «به وسیلۀ چه چیزی معلول شده است». اگر این طور نباشد، مساعدت‌های دولتی از جمله معاش؛ بر اصل قراردان «علت» توزیع می‌شود نه معلول. در حالی‌که معلول خود نخواسته توسط چه عللی معلول گردد و نیاز جدی به دریافت کمک از جمله معاش دارد.

جنگ خانمان‌سوز، با گذشت هر روز بر تعداد معلولان در کشور می‌افزاید. همان معلولان که جای‌گاه آن در تمام ابعاد مادی زنده‌گی در جامعۀ افغانی تقریباً به‌مثابۀ هیچ است. فرض کنید که در هر ماه صد نفر معلول می‌شود و اگر صلح در افغانستان حتا در شش ماه، سریع‌تر به نتیجۀ مثبت برسد در حدود شش‌صد نفر از گرفتارشدن در دام معلولیت (که خودم نیز با بدی‌هایش آشنایی دارم) نجات می‌یابند.

وزارت دولت در امور شهدا و معلولان، معلولان را به معلول جنگی و غیر جنگی تقسیم کرده است. که اولی حق دریافت معاش را از دولت می‌تواند داشته باشد؛ اما دومی به‌هیچ وجهه این حق را ندارد، چون او توسط جنگ معلول نشده است. صنف دوم هم معلول است، نیاز دارد، ناتوان است، کار کرده نمی‌تواند و… چرا باید فقط به این‌خاطر معاش دریافت نکند که جنگ وسیله‌ای برای معلولیتش نشده است؟

معلولان جنگی کلی (که فیصدی معلولیت‌شان بیش از شصت درصد باشد) ماهانه ۵۰۰۰ افغانی از سوی دولت دریافت می‌نماید و معلولان قسمی (که فیصدی معلولیت‌شان کم‌تر از شصت درصد باشد) در بدل هر ماه مبلغ ۲۵۰۰ افغانی معاش می‌گیرند؛ اگر از این زاویه دیده‌شود