منوچهر

حکومت افغانستان از کشور پاکستان درخواست کرده که زندانی‌های افغانستانی در آن‌جا باید به کشورشان تحویل داده شوند. این تقاضا به وسیلۀ شورای عالی صلح صورت گرفته است. آن‌چه را که افغانستان در این تقاضای خود علم کرده، موضوع اعتمادسازی برای کامیابی گفت‌وگوهای صلح عنوان شده، که از دیر زمانی بدین‌سو جریان دارد. هرچند در پیشنهادی که از جانب افغانستان صورت گرفته است، قید همه زندانی‌های افغانستانی به کار رفته؛ اما به نظر می‌رسد که آقای کرزی از این تحویل‌گیری زندانیان، گروه مشخصی (طالبان) را در نظر دارد، و داعیۀ رهایی همه زندانیانی که تابعیت افغانستان را دارند، پوششی‌ست برای پنهان ماندن ماجرای اصلی.
اگرچه پروسۀ گفت‌وگوهای صلح به‌رغم ناکامی‌ها و داشتن اشکالات فراوان، هنوز هم برگ معتبرِ بازی آقای کرزی است، اما چیزی که انگیزۀ دنبال کردن این روش ناکام را شکل داده، هنوز روشن نیست.
قبل بر این نیز رییس‌جمهور برای فراهم ساختن زمینۀ پیروزی گفت‌وگوهای صلح، وعدۀ رهایی زندانیان طالبان را داده بود و حتا در عمل چنین کاری را انجام داد؛ اما این بار تصور می‌شود که طی این بازی، پاکستانی‌ها طالبانی را که در زندان‌های آن کشور به سر می‌برند، به افغانستان تحویل داده تا آزاد گردند.
افزون بر آن‌که پروسۀ ناکام گفت‌وگوهای صلح، از آغاز اشتباه خوانده شده و یگانه دلیل ناکامیِ سیاست‌های دو سه سال اخیر حکومت افغانستان به شمار می‌رود؛ برنامۀ مطالبه و آزادسازی طالبان نیز مویدی‌ست بر این کارِ ناقص و ناروای آقای کرزی.
چند روز پیش وزیر داخلۀ پاکستان، حکومت افغانستان را به حمایت از طالبان و پناه دادن به آنان متهم کرد. بی‌تردید که اتهام آقای رحمان ملک از همین ناحیه وارد است. آن‌جا که رییس جمهور به‌رغم پی بردن به نواقص گفت‌وگوهای صلح، بر ادامۀ آن مُصر است و این رویکرد از دید پاکستانی‌ها پوشیده نمانده است.
در ماه‌های اخیر، راز همکاری پاکستان با طالبان از پرده برافتاده است و آن کشور در حال حاضر تاوان سنگینی را برای جبران این عملش می‌پردازد. از چندی بدین سو، پاکستان به دنبال سفید کردنِ این اتهامات است که اظهارات رحمان ملک را می‌توان زیرمجموعۀ همین پروسه شمرد. بنابراین، نتیجه‌یی که می‌توان گرفت این است که مطالبۀ طالبان از پاکستان و آزاد کردن آنان، تبر مقامات پاکستانی را دسته کرده و همه روسیاهیِ آن کشور را به گردن افغانستان خواهد انداخت.
موضوع مهم و نگران‌کنندۀ دیگر در پیوند با این برنامۀ آقای رییس جمهور، جمع‌آمد و صدور فتوای طالبان می‌تواند باشد. گزارش‌هایی می‌رسانند که طالبان در صدد ایجاد یک همایش بزرگ و صدور فتوای تکفیر بر دولت افغانستان اند. این مجموعه که طالبان پاکستان و افغانستان را در بر می‌گیرد، این روزها مشغول جمع‌آوری امضا از ملاهای هر دو طرف سرحد هستند که با آن بتوانند به هدف‌شان نایل آیند.
با این آگاهی، اگر به برنامۀ آقای کرزی توجه کنیم، خیلی خنده‌آور خواهد بود که همان گروهی که قرار است از سوی رییس‌جمهور مطالبه و آزاد شوند، برنامه دارند تا این نظام را تکفیر کنند. هرچند این نخستین حرکت منفیِ طالبان نیست که در برابر تمام خوشامدگویی‌های آقای رییس‌جمهور اجرا می‌شود. طالبان در گذشته هم بارها – حتا به نحو توهین‌آمیزی – گفت‌وگوهای صلح آقای کرزی را رد کرده بودند. اما این بار چنین حرکتی از سوی طالبان، بسیار خطرناک و مهم می‌نماید و بدون شک که پیامدهای بسیار بدی را به همراه خواهد داشت.
تا کنون پاکستان در برابر مطالبۀ افغانستان، کدام موضع رسمی ‌نداشته است؛ ولی تصور می‌شود بی‌میل نیست که افغانستان در این خواسته‌اش موفق شود. زیرا آن کشور از یک‌سو می‌تواند تمام اتهامات موجود بر خودش را رفع سازد و از سوی دیگر، طبق روال همیشه‌گی، حامی ‌طالبان باقی بماند. هیچ تردیدی نیست که همین اکنون در بسیج طالبانِ دو سوی سرحد که در کویته پاکستان مصروف جمع‌آوری امضا هستند، دست افسران «آی.اس.آی» دخیل نباشد.
از موضع رسمی طالبان نیز خبری نیست. احتمال می‌رود که طالبان تا زمان آزادی هم‌رزمان‌شان، موضع رسمی‌یی مبنی بر مخالفت نداشته باشند. اما در این‌که بازهم دست ردی بر ادامۀ گفت‌وگوهای صلح بزنند، هیچ تردیدی نیست.
در هر حال، این برنامه از سوی رییس‌جمهور و همراهانش تنظیم شده است و شورای عالی صلح با سفری که به اسلام‌آباد دارد، آن را به منصۀ اجرا خواهد گذاشت و این‌گونه نتیجه به دست می‌دهد که حکومت با این برنامه‌اش یک اشتباه دیگر را بر اشتباهات تاریخی‌اش می‌افزاید و شورای عالی صلح نیز همکار و همیار حکومت در اجرای این اشتباه خواهد بود.