آقای مژده! با سپاس فراوان!

در نخست می‌پرسیم که به نظر شما وضعیت سیاسی افغانستان امروز چگونه است؟
پاسخ: وضعیت سیاسی امروز افغانستان، شباهت بسیار به دورانی دارد که اتحاد شوروی اعلان خروج از افغانستان کرده بود.
بی‌برنامه‌گی مجاهدین در آن سال‌ها و درعین حال بی‌برنامه‌گی اتحاد شوروی برای خروج ازافغانستان، شباهت بسیار به وضعیت امروزی دارد. یعنی امریکایی‌ها می‌خواهند افغانستان را ترک کنند؛ اما هیچ برنامه برای آینده افغانستان ندارند.
طالبان و نیروهای مخالف مسلح دولت نیز اجندایی برای آیندۀ افغانستان – که چه نوع نظام می‌خواهند و چه خواست‌هایی برای اصلاح نظام فعلی دارند،- ارایه نکرده اند. بنابراین درحال حاضر ما با سردرگمی‌یی مواجه هستیم که در دهۀ هفتاد مواجه بودیم.
پرسش: با توجه به این‌که حکومت به تنهایی توان مبارزه در برابر طالبان را پس از سال ۲۰۱۴ ندارد، نیاز به یک بستر کلان سیاسی نیست تا نظام افغانستان را ثابت نگهدارد؟
پاسخ: ما بدون اجندای ملی نمی‌توانیم این مشکل را حل کنیم. بنابراین نیاز است تا تمامی نیروهای مؤثر درافغانستان به یک تفاهم ملی برسند؛ زیرا تفاهم ملی در شرایط فعلی ضرورت‌ اصلی مردم افغانستان است؛ اما متاسفانه حاکمیت امروزی به جای این‌که این نیروها را باهم نزدیک ساخته و در جهت ساختن یک آیندۀ خوب برای افغانستان از آنان استفاده کند، برعکس تلاش کرده تا این نیروها را از هم جدا بسازد و حتا در مورد نیروها و جهت‌های سیاسی که با آنان یکجا شده بودند نیز چنین کاری را کرده اند.
طور مثال؛ حزب اسلامی در حال حاضر به چند بخش تقسیم شده است و تلاش‌ها برای پارچه شدن احزاب دیگر نیز جریان دارد.
پس نیاز است تا جناح‌های سیاسی مختلف نزدیک شوند و روی یک اجندای ملی به توافق برسند. درغیرآن آیندۀ روشنی درانتظار افغانستان نخواهد بود.
پرسش: پس این امکان وجود دارد که تمامی جریان‌های سیاسی، شخصیت‌ها و نخبه‌گان سیاسی یک فضا و بستر کلان سیاسی را به وجود بیاورند؟
پاسخ: به باور من خوب خواهد بود تا تمام جریان‌های سیاسی دراجندای ملی نظریات خود را شریک بسازند و در روشنی آن تمامی مسایل افغانستان را به بررسی بگیرند تا به یک نتیجه مثبت برسیم.
مساله بسیار مهم اینکه امریکایی‌ها از ولسوالی گوشتۀ ولایت ننگرهار عقب نشینی کردند و خاک افغانستان را در اختیار پاکستانی‌ها قرار دادند و این مساله نشان می‌دهد که امریکایی‌ها برای دفاع از خودشان حاضراند تا بخش از خاک افغانستان را دراختیار پاکستان قرار دهند. بنابراین اگر ما قبل از سال ۲۰۱۴ نتوانیم به یک اجندای ملی دست پیدا کنیم، آینده ما تاریک‌تر از گذشته خواهد بود.
پرسش: یعنی این امکان وجود دارد؟
پاسخ: سوال اصلی این است که اگر این کار را نکنند چه خواهد شد؟ به باور من اگر این کار را نکنند افغانستان با یک چالش بسیار بزرگی مواجه خواهد شد. پس برای آنانیکه می‌خواهند درافغانستان بمانند و آنانی‌که خواهان یک افغانستان با ثبات و امن هستند، نیاز است تا روی یک اجندای ملی به توافق برسند؛ اما اگر کسانی باشند که با این مساله موافق نباشند، مشخص است که برای افغانستان ارزشی قایل نیستند.
متاسفانه در میان شماری از افرادی که تابعیت دوگانه دارند این تفکر وجود دارد که اگر افغانستان امن بود، زنده‌گی می‌کنیم؛ اما اگر نشد به کشورهایی که قبلاً بودیم‌ برمی‌گردیم و به ما ربطی ندارد که در افغانستان چه خواهد شد.
اما وظیفه اصلی را کسانی دارند که دیروز از افغانستان در برابر شوروی‌ها دفاع کردند. این اشخاص باید دست به دست هم بدهند و افغانستان را از این حالت بیرون بیاورند.
اگر گروه‌ها و تنظیم‌های دیروز یک اجندای ملی واحد می‌داشتند، پس از سقوط حکومت داکتر نجیب با چنین سرنوشتی دچار نمی‌شدند، بنابراین قبل اینکه وقت بگذرد باید به توافق برسند.
پرسش: شاید افغانستان ازجمله محدود کشورهایی است که هویت ملی و وحدت ملی در آن تعریف نشده، بنابراین برای به دست آوردن هویت ملی نیاز به اجندای ملی است. یا بهتر است بگویم که اجندای ملی می‌تواند هویت ملی را تعریف کند؟
پاسخ: ما دریک جغرافیا معینی زنده‌گی می‌کنیم و دریک کشتی به نام افغانستان سوار استیم که اگر این کشتی غرق شود، همه باهم غرق خواهیم شد؛ بنابراین اجندای ملی باید متکی براین اصل باشد که ما به عنوان کسانی‌که دریک خانه معین زنده‌گی می‌کنند، باید باهم کنار بیایم و مشکلات گذشته را فراموش کنیم و روی یک اجندای ملی به توافق برسیم، اما اگر این کار را نکنیم و افغانستان به چند بخش تقسیم شود، نتیجه آن «چند کشورِ محاط به خشکۀ همیشه باهم درگیر» خواهند بود.
پرسش: در مورد سال ۲۰۱۴ و پس از آن چگونه می‌اندیشید؟
پاسخ: اگر ما نتوانیم تا سال ۲۰۱۴ به صلح برسیم، بدون شک دوام جنگ برای ما یک بار بسیار سنگین خواهد بود و خارجی‌ها درپایگاه‌های خود مستقر خواهند شد و حضور شان درپایگاه‌ها انگیزه‌یی برای ادامۀ جنگ خواهند بود و جنگ افغانی خواهد شد و افغانی شدن جنگ برای ما یک مصیبت بسیار بزرگ خواهد بود.
با وجود این‌که شماری زیادی از تحلیل‌گران فکر می‌کنند که امریکا برای افغانستان طرح و برنامه دارد؛ اما وضعیت افغانستان به حدی پیچیده است که حتا امریکا نیز نمی‌تواند یک طرح و برنامهْ روشنی را ارایه کند.
مساله مهم دیگر این‌که امریکا یک کشور سرمایه‌داری است و بیشترازهر چیز به سرمایه و منافع خودش می‌اندیشند. پس نباید ما امیدوار این باشیم که خارجی‌ها در افغانستان باقی بمانند و ما نفع ببریم.
همان طورکه تاریخ گواه است ابر قدرت‌ها نتوانستند مشکلات افغانستان را حل کنند و مجبور شدند از افغانستان بیرون شوند. پس هیچ خارجی نمی‌تواند مشکلات ما را حل کنند؛ بل تنها افغان‌ها می‌توانند مشکلات شان را حل کنند.
بنابراین ما خود باید برای نجات کشور خود یک راه حل مناسب جست‌وجو کنیم.
پرسش: انتخابات ریاست‌جمهوری آینده چگونه برگزار خواهد شد؟
پاسخ: انتخابات آینده به مراتب غیر شفاف‌تر از انتخابات گذشته خواهد بود و اگر در بخش‌های بزرگ کشور انتخابات برگزارنشود و دریک بخش کوچکی انتخابات صورت گیرد، یقیناً که این انتخابات یک انتخابات شفاف و مورد تایید اکثریت نخواهد بود.
اگر در شماری از مناطق به صورت نمایشی انتخابات برگزار شود و صندوق‌ها با رای جعلی پرشود و جامعه جهانی به خاطر مصلحت اندیشی یک رییس‌جمهور تقلبی دیگر را به ما بقبولاند و بگوید که این شخص رییس جمهور شما است و ما ازاو حمایت می‌کنیم، این گونه انتخابات نه تنها مشکلات افغانستان را حل نخواهد کرد، بل شکاف‌ها را بیشتر خواهد ساخت.
بنابراین من فکر می‌کنیم که قبل از هر کاری رفتن به طرف صلح و مذاکره حتمی است.
در پایان اگر حرف خاصی داشته باشد، بفرماید.
در پایان یک بار تاکید می‌کنیم که هیچ کاری بدون رسیدن به صلح تحقق نخواهد یافت و اگر میلیون‌ها دالر به افغانستان سرازیر شود اما صلح نباشد، همهْ این پول‌ها تماس کوچکی با اقتصاد افغانستان داشته و دوباره از افغانستان خارج خواهد شد، همانطور که در یازده سال گذشته چنین شده بود. پس تا زمانیکه افغان‌ها افغانستان را به عنوان خانه مشترک شان ندانند، فکر نمی‌کنیم که به کمک خارجی‌ها بتوانیم حتا یک قدم هم به جلو برویم.