با تشکر از این‌که حاضر به یک گفت‌و‌گوی ویژه با روزنامۀ ماندگار شدید. نخست از شما می‎پرسم، افغانستان به جز برگزاری انتخابات گزینۀ دیگری دارد یا خیر؟

افغانستان به جز برگزاری انتخابات هیچ‌گزینۀ دیگری ندارد. تنها راه حل مشکلات امروزی و پایان‌دادن بن‌بست‌ها، باید یک انتخابات شفاف و عادلانه برگزار شود؛ اما اگر انتخابات برگزار نشود، این مردم افغانستان هستند که باید تصمیم‌‎شان را بگیرند.
مردم افغانستان به جز برگزاری انتخابات به هیچ برنامۀ دیگری تن نخواهد داد و حتا اگر شماری از شخصیت‌ها و حلقات وابسته به کشورهای منطقه و بیگانه بخواهند که برنامه‌های غیر از انتخابات را به مردم به‌قبولانند، غیر ممکن خواهد بود؛ زیرا مردم چنین خواست‌هایی را هیچگاه نخواهند پذیرفت.
در این روزها بحث‌هایی در خصوص برگزاری یک لویه جرگه مطرح است. به نظر شما این لویه جرگه در شرایط فعلی چه معنی می‌تواند داشته باشد؟
من فکر می‌کنم چون حکومت به بن‌بست مواجه شده، بنابراین می‌خواهد این مشکل را به یک لویه جرگه واگذار کند؛ اما مساله اساسی این است که این لویه جرگه در قانون اساسی تعریف نشده و مبنای قانونی ندارد. مشکلات افغانستان باید از طریق پارلمان بررسی و حل شود، نه از طریق چنین جرگه‌ها. بنابراین می‌توان گفت که هدف از این چنین لویه جرگه‌ها، بهره‌برداری‌های سیاسی است.
با توجه به این چالش‌ها و مشکلات، افغانستانِ پس از سال ۲۰۱۴ را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اگر جانبِ حکومت و جامعه بین‌الملل با مردم افغانستان صادق باشند، انتخابات شفاف برگزار شود و مردم بتوانند به پای صندوق‌های رأی بروند، سال ۲۰۱۴ سال بدی برای مردم افغانستان نخواهد بود؛ اما اگر مکر و نیرنگی در کار باشد و انتخابات با چالش‌هایی مواجه شود، در این صورت هر مشکلی که به وجود بیاید، مسوولیت آن به دوش حکومت فعلی و جامعۀ جهانی خواهد بود.
نخبه‌گان سیاسی برای گذار از بحران و انتقال سالم افغانستان برای پس از ۲۰۱۴ چه نقشی می‌توانند داشته باشند؟
نخبه‌گان و شخصیت‌های سیاسی به‌دور از مسایلی که طی سی سال گذشته مشکلات زیادی را به بار آورده است، می‌توانند با تفاهم با جامعۀ مدنی یک راه‌کاری را مطرح کنند تا سبب وحدت ملی و رفتن به طرف یک انتخابات شفاف و عادلانه شده و افغانستان را از مشکلات و بحران‌های پس از ۲۰۱۴ نجات دهد.
ما شخصیت‌های اندیشمند زیادی داریم و من باور دارم که این شخصیت‌ها احساس مسوولیت کرده و اجازه نخواهند داد تا سرنوشت مردم افغانستان در دست عدۀ از دلالان سیاسی که تحت عناوین حزب، قوم، مذهب و زبان مردم را از هم جدا کرده‌اند، بی‌افتد. این شخصیت‌ها باید تلاش بیشتر کنند و اجازه ندهند تا افغانستان یک‌‍بار دیگر به طرف بحران کشانیده شود.
اخیراً حامد کرزی و همین‌طور شماری از شخصیت‌های سیاسی از اجماع ملی صحبت کرده‌اند، این اجماع ملی در شرایط کنونی چه معنی می‌تواند داشته باشد؟
اجماع ملی یک پدید جدید است و جایگاه قبلی و ذهنی ندارد؛ بنابراین بهتر است تا مطابق به قانون اساسی عمل شود و اگر شماری از شخصیت‌ها و حکومت حرکاتی را تحت عناوین مختلف و به منظور این‌که چند شخصیت محدود برای مردم تصمیم بگیرند، انجام دهند، چنین حرکت‌ها هیچ مبنای قانونی ندارد. پس باید در روشنایی قانون اساسی تصمیم گرفته شود.
آیا معرفی نامزدان خاص از سوی اجماع ملی که حکومت و شماری از شخصیت‌های سیاسی از آن سخن می‌زنند، سبب برگزاری یک انتخابات ساخته‌گی نخواهد شد؟
من قبلاً عرض کردم که چنین برنامه‌ها جایگاه قانونی ندارد و اگر شخصیت‌های سیاسی یا حکومت در گذشته معتقد به یک اجماع ملی می‌بودند، باید قبلاً در قانون اساسی جایگاهی را برای آن تعریف می‌کردند، تا امروز مطابق به آن عمل می‌شد؛ بنابراین به باور من اجماع ملی یک نوع برنامۀ انتخاباتی است.
آیا این امکان وجود دارد تا نخبه‌گان سیاسی پیش از فرا رسیدن سال ۲۰۱۴ به توافق برسند و یک بستر کلان ملی را ایجاد کنند تا افغانستان را از نابه‌سامانی‌ها و چالش‌های کنونی و آینده نجات دهند؟
خواست و فریاد ما هم این است که شخصیت‌ها گردهم آمده و به تفاهم برسند. اگر آن‎ها به تفاهم دست‎یابند، افغانستانِ پس از ۲۰۱۴ به چالش مواجه نخواهد شد. اما در این روزها شماری از دلالان سیاسی فوق‌العاده فعال شده‌اند که گاهی خارجی‌ها را اغفال می‌کنند و گاهی هم داخلی‌ها را. درچنین شرایطی، باید روشن‌فکران، نخبه‌گان سیاسی و جامعه مدنی باید در راستایی ایجاد یک بستر کلان ملی تلاش کنند.
شماری از آگاهان مدعی هستند که در شرایط فعلی افغانستان به یک اجندای ملی نیاز دارد؛ به نظر شما کی‌ها این اجندای ملی را و چه‌گونه تنظیم کنند تا نتیجۀ مثتبی برای افغانستان پس از ۲۰۱۴ باشد؟
به باور من لازم است تا یک عده از شخصیت‌ها، هم آن عده از شخصیت‌هایی که در داخل هستند و هم آن عده از شخصیت‌هایی که در بیرون از افغانستان زنده‌گی می‌کنند، باید گردهم آمده و روی یک فارمولی به تفاهم برسند که هم به نفع ملت باشد و هم راهی برای بیرون رفت از بحران.
این شخصیت‌ها با تفاهم و توافق می‌توانند طرحی را ارایه کنند که هم نتیجۀ مثبت برای افغانستان پس از ۲۰۱۴ داشته باشد و هم زمینۀ برگزاری یک انتخابات سالم و تشکیل حکومت پس از انتخابات را فراهم کند.
طرحی را که احمد ولی مسعود تحت عنوان اجندای ملی مطرح کرده است، نیز یک راهکار است. پس خوب خواهد بود که این اجندا با سایر شخصیت و نخبه‌گان شریک ساخته شود و شاید سایر شخصیت‌ها و اعضای جامعه مدنی نیز طرح‌هایی داشته باشند، بنابراین باید این چنین طرح‌ها به بحث گرفته شود.
وضعیت پارلمان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
متأسفانه دست‌اندازی و مداخلۀ حکومت سبب شده تا پارلمان نتواند جایگاه قوی خود را به عنوان یک رکن تعیین کنندۀ دولت حفظ کند، بنابراین امیدوار استم که پس از این پارلمان بتواند وظیفه خود را به دور از تنگ‌نظری‌ها به وجه حسن آن انجام دهد.
سپاس فراوان از شما جناب آقای انوری.
از شما هم سپاس‌گذار استم.