شماری از مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی نام نهاد که گویا در پاکستان فعالیت داشته‌اند، به شکل غیرقانونی در شماری از ولایت‌ها به اشتهارات و فعالیت پرداخته‌اند و با وجود تأکید مکرر وزارت تحصیلات عالی مبنی بر غیرقانونی بودن این مؤسسات، هنوز هم به دلیل حمایت‎های کلان سیاسی، به فعالیت‎های‌شان ادامه می‌‎دهند.
مسعود ترشتوال، رییس مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی وزارت تحصیلات عالی، با ابراز این مطلب به روزنامۀ ماندگار گفت: مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی، ابن‌سینا در ننگرهار و بینوا در قندهار به اشتهارات و فعالیت آغاز نموده‎اند که به گفتۀ یکی از مسوولان ابن سینا در ننگرهار دفتر مرکزی این نهاد در پیشاور پاکستان قرار دارد و تاکنون تا صنف چهارم در رشته‎های مختلف از جمله طب، انجنیری، قابله‌گی، نرسنگ و… دانشجو پذیرفته و حالا به صورت غیرقانونی با بلندکردن لوحۀ «د ابن سینا پوهنتون» در شهر ننگرهار از مدتی بدین‌سو فعالیت می‎کند.
رییس مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی می‎گوید که اگر جلو فعالیت غیر قانونی این مؤسسات «وارداتی، «بی‌کیفیت» و «جعلی» گرفته نشود، خطر حرکت آن‌ها به مراتب کشنده‎تر از دشمنان و مخالفین مسلح دولت افغانستان است.
مسعود ترشتوال می‌افزاید: شورای رهبری وزارت تحصیلات عالی افغانستان که در ترکیب آن، معینان، رؤسای مرکزی وزارت و رؤسای چهار دانشگاه مرکز تحت ریاست وزیر تحصیلات عالی حضور دارند، نامه‎های رسمی و جدیی را به این مؤسسات فرستاده و خواهان توقف فعالیت‎ها و ادامۀ کار غیر قانونی آن‌ها شده است؛ اما این مؤسسات به این نامه‌های فوق‎العاده کوچکترین اعتنایی نکرده و به کارشان ادامه داده‌اند.
آقای ترشتوال می‌گوید از آن جایی که مسوولان مؤسسات نام نهاد فوق به این نامه‎ها اعتنایی نکرده‎اند و از سویی هم مرکز این نهادها اکنون و در گذشته در پاکستان بوده است، فعالیت‎های غیرقانونی و بدون مجوز آن‎ها شک و گمان‎هایی را به همراه داشته است.
مسعود ترشتوال گفت: «ضمن سفرهایی که به منظور نظارت از چه‎گونگی فعالیت نهادهای تحصیلات عالی خصوصی به ولایات مختلف کشور داشتم، در ولایت ننگرهار به محل فعالیت مؤسسۀ تحصیلات عالی خصوصی ابن سینا رفتم؛ این مؤسسه ضمن غیرقانونی بودنش به شکل یک نهاد رسمی فعالیت می‎کرد و ۴۲ فایل مشخصات دانشجویان ثبت نام شده را به کابل آوردم که در این اوراق، پیشاور به عنوان آدرس رسمی این نهاد داده شده است.»
او تصریح کرد: در همین سفر، غیرقانونی بودن این مؤسسه را به مسوولان و مقام‎های ولایت ننگرهار اعلام نمودیم و نگرانی‎های خود را نسبت به تبعات منفی ادامۀ فعالیت چنین نهادهایی ابراز کردیم.
رییس مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی با ابراز نگرانی و تأسف از ادامۀ این وضعیت گفت که اگر آن‎ها نتوانند جلو این مؤسسات را که فعالیت غیرقانونی دارند، بگیرند، بزرگترین گناه را مرتکب شده‌اند.
او افزود که موسسۀ تحصیلات عالی خصوصی بینوا در ولایت قندهار به شکل غیرقانونی اشتهارات نموده است و هیچ جوازی از جانب وزارت تحصیلات عالی به این مؤسسه داده نشده است.
رییس مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی همچنان گفت که مؤسسۀ تحصیلات عالی آریانا در کابل به شکل غیرقانونی در دو رشتۀ شرعیات و تعلیم و تربیه به اشتهارات آغاز نموده و شعبۀ جدیدی را در مقابل سیلوی مرکزی با پذیرش دست‎کم ۲۰۰ تن از جوانان در رشته‎های طب، حقوق و علوم سیاسی و… ایجاد نموده است که شخص وزیر تحصیلات عالی افغانستان به صورت حضوری ضمن فیصله‎ها و تأکیدات قبلی به رییس این مؤسسه مسدود نمودن آن را هدایت داد، اما هنوز هم فعالیت می‎نماید.
او گفت که از نظر وزارت تحصیلات عالی فعالیت این نهادها جداً غیرقانونی بوده و اسناد و مدارک آن‎ها صبغه و اعتبار قانونی ندارد.
او افزود که این مؤسسات از آدرس علم و دانش استفادۀ سیاسی و ابزاری کرده و فرایند وحدت ملی، همگرایی و یک‎دیگر پذیری میان مردم افغانستان و اهتمام جدی به ارزش‎های علمی را به چالش می‎کشد.
به گفتۀ آقای ترشتوال، اگر فعالیت این مؤسسات به گونۀ «سیستماتیک و مهندسی‎‏شده» ادامه پیدا کند و از مقدس‎ترین آدرس یعنی نهادهای تحصیلات عالی و محیط‎های اکادمیک استفادۀ غیر علمی صورت بگیرد، این مسأله مایۀ نگرانی شدید وزارت تحصیلات عالی و جامعۀ افغانستان می‎باشد.
او افزود که امروز در ۸۰ نهاد تحصیلات عالی خصوصی حدود ۶۲ هزار دانشجو دختر و پسر مشغول فراگیری علم و دانش اند و اگر فعالیت این مؤسسات نظارت جدی نشود و معیاری و غیرمعیاری بودن آن‎ها تفکیک نگردد، در آینده ما با جمع زیاد بی‎سوادان تصدیق‌دار مواجه خواهیم شد که پیامدهای این مسأله برای امنیت، توسعه و انکشاف افغانستان بسیار نگران‎کننده خواهد بود؛ وزارت تحصیلات عالی با درک این مسوولیت و نگرانی، از ۶۷ نهاد تحصیلات عالی خصوصی با دو رویکرد علمی و اداری نظارت به عمل آورده است که فعالیت ۱۴ مؤسسۀ تحصیلات عالی خصوصی را در وضعیت ضعیف ارزیابی کرده و در صورت عدم اصلاحات به سلب جواز فعالیت علمی‎شان هشدار داده شده است.
فعالیت مشروط
در این حال، آقای ترشتوال می‎گوید که فعالیت شماری از مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی هم مشروط بود، آن‏‎ها باید جواز ادامۀ فعالیت‌شان را پس از یک سال از وزارت تحصیلات عالی دریافت می‏‎کردند، اما این کار هنوز صورت نگرفته است و وزارت تحصیلات عالی برای تمدید و طی مراحل اسناد فعالیت این مؤسسات هدایت داده و در صورت عدم تکمیل اسناد قانونی‌شان سلب جواز فعالیت‎شان پیشنهاد خواهد شد. او از این مؤسسات نام نبرد.
مسعود ترشتوال سکوت در برابر ایجاد مؤسسات غیرقانونی، عرضۀ خدمات علمی بی‎کیفیت و غیرمعیاری در برخی از نهادهای تحصیلات عالی خصوصی موجود و فعالیت غیرقانونی شماری از دانشکده‎ها را بدون مجوز گناه دانسته و گفت که بی‎تفاوتی در برابر این وضعیت جفای بزرگ به حق ملت افغانستان است.
او یک‌بار دیگر تأکید کرد که خطر فعالیت مؤسساتی که غیرقانونی، غیر معیاری و بی‌کیفیت فعالیت دارند، بیشتر از خطر دشمنان مسلح دولت افغانستان است.
رییس مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی در پاسخ به این پرسش که شماری از مؤسسات به سود جریان‎های افراط‌گرا فعالیت دارند، گفت که آن‎ها بر فعالیت مؤسسات نظارت دارند و اگر چنین باشد، با این مؤسسات برخورد جدی صورت خواهد گرفت.
رییس مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی همنچنان خاطر نشان ساخت که ۸۰ نهاد تحصیلی خصوصی در چارچوب مادۀ ۴۶ قانون اساسی افغانستان و مقررۀ مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی جواز فعالیت به دست آورده‌اند و با داشتن ۶۲ هزار دانشجو مشغول فعالیت اند که این رقم برای تولید و توسعۀ علم و توسعه و انکشاف افغانستان بسیار امیدوارکننده است؛ اما اگر وزارت تحصیلات عالی با در نظرداشت نقش حمایتی و نظارتی خویش بر چه‌گونگی عملکرد این مؤسسات نظارت لازم نداشته باشد و اگر دانشجویان این نهادها مقتضیات محیط علمی را رعایت نکنند و خوب درس نخوانند و همچنان مسوولان مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی به عرضۀ خدمات علمی، با کیفیت و معیاری نپردازند، در آن صورت به جای فرصت چالشی کلان برای توسعه و انکشاف افغانستان خواهند بود.
مسعود ترشتوال ضمن خرسندی از فعالیت برخی از نهادهای تحصیلات عالی خصوصی، دست‎آوردهای علمی و مؤثر آن‎ها را امیدوارکننده خواند و افزود که دانش‌آموخته‌گان و دانشجویان شماری از این مؤسسات از طریق رقابت به بورس‎های کشورهای مختلف به مقاطع بالاتر تحصیلی راه یافته‌اند و همچنان در ساختارهای دولتی و غیردولتی در سطوح مختلف اداری به کارهای مهم گماشته شده‌اند.