با سلام و احترام خدمت همۀ دوستان گرامی و با تشکر از جناب احمد ولی مسعود!
به باور من نشست اجندای ملی اولین برنامه و تفکر و حرکتی است که از دل نخبه‌گان و سیاسیون ما برخاسته؛ بنابراین امیدوارم استم که در روشنایی این اجندا ما بتوانیم برنامهه‌یی برای پیشرفت صلح افغانستان و برنامه‌یی برای پیشرفت مسایل اقتصادی افغانستان داشته باشیم.
متأسفانه اکثریت نشست‌هایی که تا اکنون پیرامون صلح انجام یافته، موفق نبوده و یا نتیجۀ دلخوه از آن به دست نیامده و علت آن شاید این باشد که برنامه‌ها، مسایل و مشکلات سیاسی، فرهنگی و مذهبی که در ذهن و قلب خود داشتیم را ارایه نکردیم و یا هم دنبال نکردیم؛ بنابراین اجندای ملی یک روند یا پروسه‌یی‌ست برای رسیدن به این اهداف که باید ادامه پیدا کند.
در این جلسه گفت‌وگوها باید سریع و روشن باشد، به طور مثال ما در افغانستان چه مشکلاتی داریم و چه‌گونه باید به این مشکلات پرداخته شود، مانند مسأله ملت بودن که جناب مبارز صاحب به آن اشاره داشتند و این که آیا به راستی ما ملت استیم یا خیر، یک بحث است و باید روی این مسایل به صورت سریع و روشن بحث و تبادل نظر صورت گیرد.
در این شکی نیست که افغانستان ملت اقوام است؛ اما ما هنوز ملت شهروند نیستیم؛ بنابراین تمام این موارد که چگونه ما می‌توانیم به ملت شهروند تبدیل شویم، باید به بحث گرفته شود.
به باور من تا زمانی که ما به این عقیده نرسیم که یک بلوچ می‌تواند رییس‌جمهور افغانستان شود، یک نورستانی می‌تواند رییس‌جمهور افغانستان شود و همین طور سایر اقوام، ما نمی‌توانیم به ملت شهروند تبدیل شویم، زیرا در تمام دنیا و در اکثریت کشورهای جهان چنین است.
مسالۀ خط دیورند یک معضل کلان ملی است؛ بنابراین ما باید به صورت شفاف و روشن روی مساله خط دیورند به بحث و گفت‌وگو بپردازیم.
بعضی از پشتون‌ها به این باور اند که اگر ما خط دیورند را به رسمیت بشناسیم، این عمل یک خیانت ملی است، در حالی‌که من تاجیک به این باور استم که خط دیورند یک گروگان است و مردم افغانستان را به گروگان گرفته است و مانع برای ملت شدن و آوردن صلح و ثبات افغانستان است؛ بنابراین تمام اقوام افغانستان باید صادقانه روی این مسأله بحث کنند و راهی برای حل آن جست‌وجو کنند که راه این مشکل چیست و اگر این خط را به رسمیت نمی‌شناسیم، پس راه بدیل آن چیست؟
برای حل آن جنگ کنیم و یا صلح کنیم، یعنی اگر این خط را به رسمیت می‌شناسم، پس را ه حل آن چیست و چه‌کار باید کرد؛ بنابراین به باور من باید یک گتفمان ملی دراز مدت و مستمر بین‌ نخبه‌گان افغانستان روی این مسایل ادامه پیدا کند تا به نتیجۀ دلخواه برسیم.
عبدالحمید مبارز: یک نکته را در مورد مسأله خط دیورند که شما یادآور شدید، می‌خواهم بگویم که من حاضرم استم با هر کسی که بخواهد دراین خصوص مباحثه کنم، در هر تلویزیونی که خواسته باشد، با او مباحثه خواهم کرد و مساله دیگر این‌که هیچ کس حق ندارد، کس دیگری را به خاطر ابراز نظراش خاین ملی بخواند، چرا که چنین رفتاری کوتاه نظری است.
من حاضر استم که در این خصوص مباحثه کنم؛ اما اگر در این برنامه بحث کنم ۱۰ یا ۱۵ دقیقه وقت را خواهد گرفت، بنابراین من حاضرم در مورد این که دیورند چیست، چرا ما دیورند را به رسمیت نمی‌شناسیم و هدف دیورند چیست، بحث و گفت‌وگو کنم.
داکتر طاهر هاشمی:
پیرامون محورهای اجندای ملی بحث کنیم
با عرض سلام و روز به خیر خدمت دوستان گرامی و با سپاس از اجرا کننده‌گان این برنامه!
مسایلی که از سوی دوستان مطرح شد، بخشی از دردها و مشکلات افغانستان بود که به صورت مفصل در خصوص آنان صحبت‌هایی صورت گرفت.
مشکلات افغانستان ایجاب می‌کرد که یک اجندای ملی مطرح شود و خوشبختانه امروز این زمینه مساعد شده؛ اما با عرض معذرت که این محفل به خاطر بحث‌های روشن‌فکرانه نیست.
امروز متن طرح اجندای ملی خوانده می‌شود و پیرامون پنج محور آن که قبلاً تعیین شده است، بحث‌هایی صورت می‌گیرد که اگر کدام محور دیگر کم باشد از سوی دوستان پیشنهاد شود؛ اما اگر قرار باشد که تمام مسایل افغانستان را امروز مطرح کنیم و بحث‌های روشن‌فکرانه که ما ملت استیم یا خیر و یا خط دیورند را به رسمیت بشناسیم یا خیر، در این صورت از اجندا خارج خواهیم شد و تا یک هفتۀ دیگر از این معضلات بیرون نخواهیم شد.
من فکر می‌کنم که با قبول تمام مشکلات و با قبول تمام اختلافاتی که بین خود داریم، اگر امروز پیرامون همین پنج محور قابل بحث صحبت کنیم و اگر دوستان در مورد این پنج محور پیشنهاداتی داشته باشند که دراین پنج محور کدام محور دیگر زیاد و یا کم شود، مطرح کنند و پس از آن هر محور را به یک کمیسیون تبدیل کنند تا اینکه دوستان نظریات خود را قاطعانه در مورد این محورها ابراز کنند و پس از آن ما بتوانیم به یک نتیجه مطلوب برسیم بسیار عالی خواهد بود.
با تشکر و سپاس از دوستان گرامی.