شاید بتوان معماری را از آن گونه واژه‌هایی دانست که همواره به راحتی به کار می‌رود. ولی کمتر پیش می‌آید که گوینده، مفهوم دقیق آن را بداند و با ریشه و حوزه کارکرد این واژه آشنا باشد.

واژه “معماری” در زبان عربی از ریشه “عمر” به معنای عمران، آبادی و آبادانی است. اما کلمه معماری (Architecture) ریشه در واژه یونانی Architektonike دارد که به معنای ساختن ویژه است؛ ساختنی که هدایت شده و همراه با آرخه باشد. آرخه نیز (Arkhe) از فعل آرخین (Arkhin) به معنای هدایت کردن و اداره کردن است.
اگر سری به لغت‌نامه‌های مختلف، اعم از فارسی و انگلیسی بزنیم، می‌توانیم تعریف‌های مختلفی در ارتباط با معماری پیدا کنیم. برای مثال، در لغت‌نامه دهخدا این تعاریف برای معماری آمده است: بنایی و علم بنایی و شغل معمار/ عمل و شغل معماری/ آبادانی و آبادسازی.
هم‌چنین، در دوره‌های مختلف تعریف‌های متفاوتی در این زمینه ارایه شده است. برای نمونه، فرانک لوید رایت، معمار نامدار اوایل قرن بیستم و یکی از پیشگامان معماری مدرن در این باره می‌گوید: “معماری عصاره زنده‌گی است و به عبارتی، زنده‌گی را شکل می‌دهـد. معماری، حقیقی‌ترین روش ثبت زنده‌گی در دنیای گذشته، امروز و آینـده است. یا در تعریف دیگری از لوکوربوزیه، یکی دیگر از پیشگامان معماری مدرن داریم: “معماری بازی با اشیا است در زیر نور.”
اما آن‌چه اهمیت دارد این است که این تعریف‌های متفاوت در برخی ریشه‌ها دارای وجه مشترک هستند، به طور کلی این تعاریف را می‌توان در سه گروه اصلی دسته‌بندی کرد: “معماری به عنوان یک پروسه، معماری به عنوان یک حرفه و در نهایت، معماری به عنوان یک سند.”

معماری به عنوان یک پروسه
در این دسته‌بندی، معماری فعالیتی است در زمینه طراحی، بنا کردن بنا و دیگر ساختارهای فیزیکی که توسط یک فرد و یا افرادی برای ایجاد سرپناه انجام می‌شود.
در این پروسه، خلاقیت و نوآوری نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند، همان‌گونه که لوکوربوزیه می‌گوید: “… این‌که معماری در لحظه‌یی از خلاقیت به وجود می‌آید، یک حقیقت انکارناپذیر است.”
هم‌چنین، طراحی معماری می‌تواند در ابعاد بسیار وسیع باشد، مانند این‌که ساختمان چه‌گونه با محیط اطراف می‌آمیزد و یا این‌که در مقیاس کوچک باشد، این‌که ساختارهای جزیی طراحی چه‌گونه می‌تواند در طرح شکل گیرد. به طور کلی، معماری در این گروه، طراحی برای هر گونه سیستم است.
معماری به عنوان یک حرفه
در این گروه تعاریف، معماری نقشی است که افراد به عنوان ارایه دهنده‌گان خدمات می‌پذیرند. همان گونه که در لغت‌نامه دهخدا نیز دیدیم و از آن به عنوان بنایی، علم بنایی و شغل معمار یاد شده است.

معماری به عنوان یک سند
در این دسته‌بندی، معماری مبتنی بر طراحی‌ها و اسنادی است که بیان کننده ساختار و رفتار یک ساختمان و یا هر نوع سیستم ساخته شده است.
به عنوان مثال می‌توان به آثار معماری اشاره کرد که سمبول‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی یک کشور شناخته می‌شوند. ساختمان‌هایی مانند تخت جمشید و اهرام ثلاثه مصر از این نوع آثار محسوب می‌شوند. آثاری که پیوند دهنده افکار و تصورات مردم زمان خود با حال و آینده است.