بخش دوم و پایانی

داکتر حبیب آریامنش

دفعات بیشتر؛ حجم ادرار کمتر
خیلی‌ها فکر می‌کنند تکرر ادرار فقط به شرایطی گفته می‌شود که بیماران دایم به تشناب می‌روند ولی حجم ادرارشان کم است؛ اما همان‌طور که گفته شد، این یکی از حالت‌های تکرر ادرار است که به علل خاصی ایجاد می‌شود.
در گروهی از بیماران، ظرفیت حجم‌گیری مثانه کاهش یافته است و مثانۀ آن‌ها مانند گذشته قابلیت حجم‌گیری ندارد. به عنوان مثال، در برخی موارد به دلیل انسداد خروجی، بیمار در هر مرتبه نمی‌تواند مقدار زیادی ادرار دفع کند و در نتیجه، حجم زیادی از ادرار در مثانه‌اش باقی می‌ماند و موجب پُر شدن زودرسِ مثانه می‌شود. بنابراین در چنین شرایطی بیمار ناچار است دایم برای دفع ادرار به تشناب برود، در حالی که میزان ادرار دفع‌شده کافی نیست.
در مواردی که مثانه از بیرون تحت فشار است و حجم نمی‌گیرد نیز ممکن است فرد با این مشکل روبه‌رو شود. علاوه بر این، وجود برخی بیماری‌ها مانند انسدادهای مزمن ادراری یا التهاب‌های مزمن مثانه هم می‌تواند موجب بروز این مشکل شود. این بیماران در طول روز و شب با مشکل تکرر ادرار روبه‌رو خواهند بود. در این گروه از بیماران، تکرر ادرار ناشی از افزایش تحریک‌پذیری در مثانه است که به علل متفاوتی ایجاد می‌شود. عوامل مختلفی مانند بیماری‌های التهابی و عفونی در مثانه و پروستات می‌تواند موجب تحریک‌پذیری مثانه و در نتیجه، تکرر ادرار شود. در چنین شرایطی، قبل از این‌که ظرفیت مثانه به حد کافی برسد، بیمار احساس دفع ادرار خواهد داشت.
گروه دیگری از بیماران نیز ممکن است با مشکل تکرر ادرار به پزشک مراجعه کنند، در حالی که در اصل دچار وسواس یا اضطراب هستند. در این گروه هم مثانه قبل از این‌که به حد کافی پر شود، تحریک شده و بیمار دچار تکرر ادرار می‌شود، اما این گروه از افراد معمولاً با مشکل تکرر ادرارِ شبانه روبه‌رو نیستند.
تکرر ادرار در خانم‌ها و کودکان
تکرر ادرار میان خانم‌ها شایع‌تر از آقایان است آن‌هم به این‌ دلیل که احتمال بروز بیماری‌های عفونی میان خانم‌ها بیشتر از آقایان است. اما در سنین بالا، آقایان هم به دلیل بیماری‌ها و مشکلات پروستات در معرض این مسأله قرار می‌گیرند. بنابراین در سنین بالا، تکرر ادرار میان خانم‌ها و آقایان به صورت یک‌سان بروز می‌کند.
معمولاً در کودکانی که مشکلات آناتومیک دستگاه ادراری یا مشکلات عصبیِ مثانه دارند، تکرر ادرار نیز بروز خواهد کرد. هم‌چنین اضطراب‌های کودکانه در دنیای اطفال هم می‌تواند گاهی با تکرر ادرار نمایان شود. سنگ‌های مثانه، بیماری‌های عصبی، ضایعات مادرزادی نخاعی یا مشکلاتی که در سیستم عصبی مرکزی وجود دارد نیز می‌تواند کارکرد دستگاه ادراری را تحت تأثیر قرار دهد.
در این میان، مهم‌ترین نکته این است که بدانیم هرگونه تغییری در وضع ادرار مهم است و باید به آن توجه شود. ایجاد هر گونه اختلال در رفتار طبیعی ادراری فرد یا تغییر کردنِ الگوهای ادراری، نیازمند بررسی‌های تشخیصیِ دقیق است. پزشک در این شرایط می‌تواند با توجه به‌شدت تکرر ادرار، شرح حال بیمار و علایم همراه، اقدامات تشخیصی و درمانی لازم را انجام دهد.