۱- چنین اجندایی که شاید نزد نخبه‌گان وجود داشته باشد، می‌تواند یک گام مهم هم برای استفاده بهتر از فضای انتخاباتی باشد و هم رفتن به سمت آیندۀ روشن افغانستان که مبتنی بر رفاه نخبه‌گان سیاسی باشد را ایجاد کند.
۲-اجندای ملی این تقاضا را دارد که تمامی نامزدان قبل از آغاز مبارزات انتخاباتی در یک بستۀ سیاسی در مورد مقررات و مبارزات انتخاباتی به تفاهم رسیده و آن را رعایت کنند.
۳-برگزاری انتخابات برای عبور از وضعیت موجود و اوضاع پس از ۲۰۱۴ و با صرف نظر از اینکه کی برنده است و کی بازنده، یک فُرصت بسیار مناسب است.
۴-شرایط و برخورد کمیسیون انتخابات نشانگرِ عدم برگزاری یک انتخابات شفاف و قابل قبول برای همهگان خواهد بود.

نامزدان انتخابات ریاست‎جمهوری با ارایۀ یک «طرح‎ و اجندای ملی» در انتخابات ریاست‎جمهوری در تلاش پیروزی ملت افغانستان باشند.
شماری از آگاهان سیاسی با بیان این مطلب می‎گویند که نامزدان احتمالی ریاست‎جمهوری تا اکنون طرحی را که مورد قبول همۀ طرف‎ها باشد ارایه نکرده‎اند و به همین دلیل، این انتخابات روی افراد و اشخاص می‎چرخد، نه طرح‎ها و برنامه‎ها.
در این حال، شمار دیگر از آگاهان معتقد اند که کمیسیون انتخابات از همین اکنون جانبدارانه عمل کرده و در تلاش پیروز ساختن نامزد تیم حاکم در انتخابات ریاست‎جمهوری می‎باشد.
داکتر عبدالقیوم سجادی عضو مجلس نماینده‌گان می‌گوید، وجود تعدد احزاب و نهادهای مدنی، فضای باز سیاسی و علاقه‌مندی جامعۀ جهانی برای برگزاری یک انتخابات شفاف در افغانستان، از مهم‌ترین فرصت‌هایی است که ما می‌توانیم با تحقق و استفاده از آن، از بحران فعلی به خوبی عبور کنیم.
او تأکید کرد، احساس مسوولیت‌ همه‌گانی نهادهای مدنی، احزاب سیاسی و نامزدان انتخابات و اجتناب آنان از اتهام بستن به هم‌دیگر و ایجاد فضای اعتماد و اطمینان، می‌تواند انتخابات را به یک فُرصت خوب تبدیل کند.
به باور وی، بزرگترین رسالت نامزدان و جریان‌های سیاسی، فکر کردن به برنده شدن ملت افغانستان است؛ بنابراین نامزدان به‌جای اینکه به برد و باخت خود بی‌اندیشند، باید به برد ملت فکر کنند و برنده‌شدن ملت هم تنها با عبور از فرهنگ تنگ و تاریکی قبیله‌یی و ساختار سیاسی سنتی و جاگزین ساختن شایسته‌سالاری امکان پذیر است که اگر عملی شود یک کارزار ملی در افغانستان خواهد بود.
به گفتۀ این عضو مجلس، انتخابات یک پروسۀ ملی است و بخشی از منافع ملی محسوب می‌شود؛ بنابراین انتخابات یک پروسۀ ارزشمندی برای کارزار ملی در راستای نهادینه ساختن فرهنگ سیاسی و دموکراسی در افغانستان است.
او افزود، پس باید همۀ نامزدان و جریان‌های سیاسی، انتخابات را از این منظر نگاه کنند و تنها از این طریق می‌توان مولفه‌های منفی که در فرهنگ سنتی جامعه ما وجود دارد را ریشه‌کن سازیم.
به عقیده وی، در انتخابات افغانستان تنها شخص مطرح است، نه اندیشه، مفکورۀ سیاسی و برنامه‌های او؛ بنابراین ما جای یک برنامۀ ملی را در انتخابات خالی می‌بینیم؛ اما امیدواریم که یک اجندای ملی مشترک برای انتخابات وجود داشته باشد.
داکتر سجادی اضافه کرد، چنین اجندایی که شاید نزد نخبه‌گان وجود داشته باشد، می‌تواند یک گام مهم هم برای استفاده بهتر از فضای انتخاباتی باشد و هم رفتن به سمت آیندۀ روشن افغانستان که مبتنی بر رفاه نخبه‌گان سیاسی باشد را ایجاد کند.
در همین حال، محمد یونس فکور آگاه سیاسی می‌گوید، از سخنان اکثریت نامزدانی که من با آنان دیدار داشتم، چنین بر‌می‌آید که حساسیت ۲۰۱۴ را درک می‌کنند و به این نتیجه رسیده اند که در این انتخابات بحث بازنده و برنده مطرح نباشد.
او گفت، اکثریت نامزدان به این نتیجه رسیده اند که انتخابات پیش روی باید یک انتخابات شفاف باشد و از همه مهم‌ اینکه نتیجه انتخابات را بپذیرند.
فکور افزود، شماری از نامزدانی که با آنان دیدارهای داشتم، گفته اند که در انتخابات پیش روی زمانیکه یک شخص برنده شده، باید سایر نامزدان را به نحوهْ در حکومت شریک بسازد.
به گفتۀ فکور، اگر ده نامزد احتمالی قبل از کمپاین انتخاباتی به تفاهم برسند که در انتخابات جعل و تقلب نخواهند کرد، برنامه‌های سازنده ارایه کنند و نتیجه انتخابات را خواهند پذیرفت؛ امیدواری‌هایی وجود دارد که انتخابات پیش رو به یک فُرصت خوب و سازنده تبدیل شود.
به باور این آگاه سیاسی، تمام مواردی را که من به آن اشاره داشتم در حرکتی که به نام اجندای ملی مطرح شده، دیده می‌شود.
او تأکید کرد، اجندای ملی این تقاضا را دارد که تمامی نامزدان قبل از آغاز مبارزات انتخاباتی در یک بستۀ سیاسی در مورد مقررات و مبارزات انتخاباتی به تفاهم رسیده و آن را رعایت کنند.
عبدالهادی میران آگاه سیاسی می‌گوید، تعهد به برگزاری یک انتخابات شفاف، تأمین امنیت، ارزش قایل شدن به پروسۀ انتخابات و بالاخره عقیده داشتن به اینکه انتخابات تنها راه حل مشکلات موجود است، می‌تواند انتخابات پیش رو را به یک فُرصت خوب تبدیل کند.
به گفتهْ میران، برگزاری انتخابات برای عبور از وضعیت موجود و اوضاع پس از ۲۰۱۴ و با صرف نظر از اینکه کی برنده است و کی بازنده، یک فُرصت بسیار مناسب است.
او تأکید کرد، ولی با توجه به شرایط امنیتی بعید به نظر می‌رسد که ما شاهد برگزاری یک انتخابات شفاف باشیم؛ اما نفسِ برگزاری انتخابات یک فُرصت مناسب است و بهتر از این است که انتخابات برگزار نشود.
اما وحید مژده آگاه سیاسی آغاز کار انتخابات را یک آغاز خوب ندانسته می‌گوید، شرایط و برخورد کمیسیون انتخابات نشان‌‌گرِ عدم برگزاری یک انتخابات شفاف و قابل قبول برای همه‌گان خواهد بود.
او انتخابات پیش رو را یک انتخابات نمادین خوانده تأکید کرد، نامزدِ تیم حاکم در انتخابات پیش رو به قدرت خواهد رسید و از سویی هم امریکا کسی را تایید خواهد کرد که بتواند با او معامله کند؛ بنابراین ما در انتخابات پیش‌رو شاهد کشمکش‌های در سطح ملی و بین‌المللی خواهیم بود.
انتخابات ریاست‌جمهوری که قرار است در شانزده حمل سال ۱۳۹۳ برگزار شود از همین اکنون با اعتراض‌های نامزدان حذف شده و شماری از جریان‌های سیاسی که گویا حکومت در امور انتخابات دخالت می‌کند، را به همراه داشته است.
ناجیه نوری