این روزها فضای افغانستان به شکلِ عجیبی دگرگون شده است. این دگرگونی را در گوشه‌گوشۀ کشور می‌توان شاهد بود. هرچند برف‌باری‌های بی‌سابقۀ چند روز اخیر زیان‌های جدیِ جانی و مالی را در پی داشت؛ ولی انکار نمی‌توان کرد که این مشکلات سبب نشده که شور و شوقِ موجود انتخاباتی در کشور کاهش پیدا کند. این فضای جدید با آغاز مبارزاتِ انتخاباتی پیوند مستقیم دارد. شور و شوقِ فعلی نشان می‌دهد که نظرسنجی‌های پیش از آغاز مبارزاتِ انتخاباتی در مورد مشارکتِ شهروندان در انتخابات آینده، چندان هم بی‌اساس نبوده و بر پاره‌یی از واقعیت‌ها استوار بوده است. اما به چند نکته در این خصوص باید توجه نشان داد.
نخست این‌که شرایط موجود در کشور نشان می‌دهد که تاریخ برگزاری انتخابات، چه بر اساس قانون اساسی بوده باشد و یا غیر آن، تاریخی برابر و مساعد با وضعیتِ کشور نیست. آغاز مبارزاتِ انتخاباتی نشان داد که این تاریخ حداقل برای افغانستان نمی‌تواند واقع‌بینانه تلقی شود. زیرا زمستان با توجه به شرایط کشور، خالی از مشکلات نیست و می‌تواند مُخلِ برنامه‌های زیادی باشد. هم‌اکنون بسیاری از نامزدهای انتخابات با توجه به شرایط جوی نمی‌توانند به نقاط مختلفِ کشور سفر کنند. این موضوع، زمانی جدیت می‌یابد که این نکته نیز در نظر گرفته شود که زمان رقابت‌های انتخاباتی، زیاد طولانی نیست و این محدودیت می‌تواند در رساندن پیامِ نامزدها به رای‌دهنده‌گان خلل وارد کند. شاید بارش برفِ سنگین در روزهای اخیر در کشور کم‌سابقه بوده باشد، ولی این موضوع باید از سوی تصمیم‌گیرنده‌گانِ تاریخ برگزاری انتخابات در نظر گرفته می‌شد. فراموش نباید کرد که افغانستان کشوری با راه‌های دشوارگذار است و سرمای زمستان می‌تواند حتا برای مسوولانِ برگزاری انتخابات نیز مشکلات جدی‌یی را به وجود آورد. آیا کمیسیون برگزاری انتخابات خواهد توانست در موجودیت شرایط فعلی، به تمام نقاط کشور محموله‌های انتخاباتی را منتقل کند؟ از جانب دیگر، این موضوع می‌تواند عملاً شمارِ محل‌هایی که در آن‌ها انتخابات برگزار نمی‌شود را به گونۀ نگران‌کننده‌یی بالا ببرد.
دوم این‌که رقابت‌های انتخاباتی در کشور در شرایط بسیار حساسی آغاز یافته است. آغاز این مبارزات دقیقاً با زمانی مصادف شده که جامعۀ جهانی به‌دلیل عدم امضای توافق‌نامۀ امنیتی با امریکا، علاقه‌مندیِ کمتری به مسایل افغانستان نشان می‌دهد. آیا رییس‌جمهور کرزی خود زمینه‌ساز چنین وضعیتی نبوده است؟… آقای کرزی مدعی است که توافق‌نامۀ امنیتی با امریکا را به دلایل ملی امضا نکرده است، ولی قراین و وضعیت، خلافِ این موضوع را اثبات می‌کند. از یک‌طرف این ذهنیت که برخی تحلیل‌گران آن را در عدم امضای توافق‌نامۀ امنیتی برجسته می‌کنند، تقویت می‌شود که آقای کرزی به‎دلیل منافع شخصی و به‌ویژه در رابطه با انتخابات آینده، از امضای سند امنیتی اجتناب ورزید. شاید او تلاش داشت که با استفاده از سند امنیتی، به یکی از دو هدف اصلیِ خود دست پیدا کند؛ یعنی این‌که یا نامزد مورد حمایتِ خود را به گونه‌یی بر جامعۀ جهانی و به‌ویژه امریکا تحمیل کند و یا اگر این هدف برآورده نشد، با عدم امضای توافق‌نامۀ امنیتی، شرایط افغانستان را به سمتِ وخامت هدایت کند. حتا اگر انتخابات نیز به گونۀ شفاف و عادلانه برگزار شود و نتیجۀ آرا چیزی باشد که با خواست عمومی جامعه سازگار باشد؛ ولی برای حکومت آینده، آقای کرزی عملاً میراثِ بسیار خطرناکی را به‌جا گذاشته است. این میراث افزون بر شرایط بحرانی و ساختار فسادآلود حکومتی، می‌تواند به دلیل عدم امضای توافق‌نامۀ امنیتی برای حکومتِ آینده توام با مشکلاتِ جدی باشد. چنان‌که بسیاری از تحلیل‌گران باور دارند که آقای کرزی به گونۀ تعمدی تلاش کرده که حکومتِ آینده را از همان روزهای نخستِ آغاز به کار، با مشکلات امنیتی و سیاسی رو در رو کند.
سوم این‌که آغاز مبارزات انتخاباتی برای کشور می‌تواند حادثه‌یی خاطره‌انگیز باشد، ولی در این رابطه نیز نگرانی‌هایی وجود دارد؛ نگرانی‌هایی از این‌دست که برخی نامزدهای انتخابات بخواهند با هتک حرمت و یا خلقِ مشکل برای دیگر نامزدها، از شرایط به نفعِ خود سود ببرند. از جانب دیگر، امنیتِ ستادهای انتخاباتی و کارمندانِ آن‌ها نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. هشدار آغازین در این‌خصوص را در همان نخستین روزِ آغاز مبارزات انتخاباتی در شهر هرات شاهد بودیم که بدون شک حادثه‌یی بس تأسف‌انگیز می‌تواند باشد؛ ولی جلوگیری از چنین حوادثی در صدر برنامه‌های نیروهای امنیتی باید قرار داشته باشد. مبارزات انتخاباتی زمانی می‌تواند موثر باشد که در فضای امن و در عین حال، احترام به دیگران و نظرات‌شان صورت گیرد. بدون تردید فرهنگ انتقاد نباید قربانی هتکِ حرمت و بی‌احترامی به دیگران شود. نامزدهای انتخابات حق دارند از نظرات و دیدگاه‌های یک‌دیگر انتقاد کنند و نسبت به نوعِ برنامه‌ها سخن بگویند، ولی هرگز حق ندارند که به شخصیت‌کشی و برخوردهای ناروا متوسل شوند. این را گفتم تا یک بار دیگر سخنانِ یک تن از نامزدهای انتخابات در پیش از آغاز مبارزات انتخاباتی تکرار نشود. از حالا باید متوجه چنین مواردی بود و کمیسیون شکایات انتخاباتی موظف است که نسبت به این مسایل با جدیت برخورد کند.
هرچند کمیسیون شکایات انتخاباتی نسبت به استفاده‌های ابزاری از زبان و قوم در هنگام رقابت‌های انتخاباتی، هشدارهای لازم را صادر کرده؛ ولی به نظر می‌رسد که عده‌یی هم‌چنان از چنین نشانی‌هایی می‌خواهند برای خود رای به‌دست آورند. البته به هیچ کسی نمی‌توان گفت که با اقوام و هم‌زبانانت دیدار نکن؛ ولی این‌گونه دیدارها نباید به افتراق‌های تباری و زبانی در کشور دامن بزند. انتخابات، حرکتی دموکراتیک است و باید به قواعدِ آن احترام قایل شد. از این حرکت باید به سود همگرایی ملی در کشور استفاده کرد و باعث شد که شهروندانِ کشور خود را به‌جای چهارچوب‌های تنگ قومی و زبانی، در فضای بزرگِ زیستمانِ مشترک بیابند. در یک کلام، نامزدهای انتخابات باید نشان دهند که بیشتر از برنده شدن در انتخابات، به یک آیندۀ مشترک در سرزمینِ مشترک می‌اندیشند.