نهادهای نظارت‌کنندۀ انتخابات، از کمیسیون انتخابات و کمیسیون شکایت‎های انتخاباتی خواسته‌اند که اجازه دهند ناظران آن‎ها از جریان شمارش آرا و اعلام نتایج نظارت کنند.
آنان هم‌چنان می‌گویند، حضور ناظرین در انتخابات ۱۶ حمل ۱۳۹۳ سبب شد تا از تقلب سازمان‌یافته در این پروسه، جلوگیری شود.
اما آنان می‌‎گویند که کارشان در روند شمارش آرا، به دلایلی معیاری و مسلکی نیست.
فهیم نعیمی سخنگوی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانۀ افغانستان (فیفا) می‌گوید: ناظرین و مشاهدین دو مرحله از مجموع هفت مرحله‌یی‌که برای شمارش آرا در نظر گرفته شده است را می‌توانند نظارت کنند.
آقای نعیمی افزود، براساس اصول حاکم در کمیسیون انتخابات، نهادهای ناظر در این زمینه بیش از این نمی‌توانند نظارت داشته باشند.
سخنگوی فیفا بیان داشت، خواهش ما از کمیسیون انتخابات این ا‌ست که روشی را طرح کنند تا مزاحمتی برای کارمندان کمیسیون نباشد و شفافیت انتخابات نیز تضمین گردد.
آقای نعیمی تصریح کرد، در مرکز ملی شمارش آرا که یک ساحۀ بسیار بزرگ است، شمار زیادی از کارمندان کمیسیون انتخابات در عقب کمپیوترهای خود نشسته و مصروف وظایف‌شان هستند و در همین محل برای ناظرین و مشاهدین تنها یک استیژی ساخته اند که از آنجا می‌توانند این پروسه را تماشا کنند.
فهیم نعیمی افزود: «زمانی‌که صندوق‌ها از مراکز می‌آیند در حضور ناظرین باز می‌شوند و بعد از آن نتایج ابتدایی می‌رود به طرف اسکن‌شدن و زمانی که برگه‌های اسکن شده در کمپیوتر ثبت می‌شود، در این مرحله ناظرین وجود ندارند و نمی‌توانند که بخش‌های بعدی این پروسه را نظارت کنند.»
آقای نعیمی هم‌چنان گفت، به‌خاطر مشکلات تخنیکی در کمیسیون مستقل انتخابات، ناظرین نمی‌توانند این روند را درست و معیاری نظارت کنند.
در عین حال، محمد نعیم ایوب‌زاده رییس بنیاد انتخابات شفاف افغانستان (تیفا) می‌گوید، مسوولان کمیسیون انتخابات با ناظرین حُسن نیت خوبی دارند و مشکل در روش موجود در این کمیسیون است که سبب شده تا ناظرین ‌نتوانند از نزدیک پروسۀ شمارش آرا را نظارت دقیق کنند.
آقای ایوب‌زاده هم‌چنان افزود، فضایی‌که در کمیسیون انتخابات برای نظارت ناظرین در نظر گرفته شده است، فضای مسلکی نیست.
رییس تیفا تصریح کرد: «ناظرین در روند نظارت از شمارش آرا تنها بیننده هستند و نمی‌توانند که نظارت مسلکی خود را انجام دهند تا از چالش‌ها و انکشاف‌هایی‌که صورت می‌گیرد، آگاهی داشته باشند.»
آقای ایوب‌زاده از کمیسیون انتخابات می‌خواهد تا فُرصت‌های درست نظارتی را برای ناظران در نظر بگیرند تا روند شفافیت انتخابات زیرِ پرسش نرود.
نقش ناظرین در انتخابات ۱۶ حمل
نهادهای نظارت‌کننده از پروسۀ انتخابات، نقش ناظرین را در این روند چشم‌گیر خوانده می‌گویند، حضور گستردۀ ناظرین در انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی سبب شد تا تقلب کمتر صورت گیرد.
فهیم نعیمی سخنگوی بنیاد فیفا می‌گوید، در این انتخابات شمار زیادی از ناظرین و مشاهدین حضور داشتند و آن‌ها توانستند نقش پُر رنگی در فرایند انتخابات داشته باشند.
آقای نعیمی هم‌چنان گفت، در روند نظارت این انتخابات، هم از نظر کیفیت و هم کمیت نقش ناظران بسیار مثبت بوده است.
هم‌چنان، نعیم ایوب‌زاده رییس بنیاد تیفا نیز معتقد است که حضور ناظران در انتخابات ۱۶ حمل بستر خوبی را برای مشروعیت این انتخابات ایجاد کرد.
آقای ایوب‌زاده تصریح کرد، ناظران در انتخابات به متقلبان اجازه ندادند تا تقلب سازمان یافته‌یی را انجام دهند. او گفت که ناظران سبب حضور گستردۀ مردم در پای صندوق‌های رأی نیز شدند.
در مرکز شمارش آرا، نماینده‌گان نامزدان ریاست‌جمهوری، نماینده‎گان نهادهای نظارت‌کنندۀ انتخابات، ژورنالیستان و شماری از مشاهدین بین‌المللی نیز حضور دارند و این روند را نظارت می‌کنند.