نهادهای ناظر بر انتخابات افغانستان می‌گویند که سطح تقلب در دور دوم انتخابات ریاست‏‎جمهوری (۲۴ جوزا) بسیار گسترده و سیستماتیک بوده است.
این نهادها، از کمیسیون‌های انتخاباتی و حکومت افغانستان می‌خواهند که در تلاش روی کارساختن یک رییس‌جمهور غیرمشروع و برآمده از آرای تقلبی نباشند.
این اظهارات درحالی صورت می‎گیرد که تنش‌ها به خاطر تقلب سازمان‎یافتۀ کمیسیون‎های انتخاباتی به نفع اشرف‎غنی احمدزی در ولایت‎های جنوبی و شرقی کشور بالا گرفته است.
عزیز رفیعی رییس مجتمع جامعه مدنی افغانستان می‌گوید، شمار آرایی‌که در این دور انتخابات از ولایات جنوبی و شرقی گزارش می‎شود به مراتب بیشتر از آرایی‌ است که در چند دور انتخابات در این ولایت‎ها ثبت شده بود.
او تاکید کرد، هر چند احصایۀ نفوس دقیق معلوم نیست؛ اما براساس ثبت نامی که در مناطق جنوب صورت گرفته، شمار آرای به دست آمده در انتخابات بیشتر از جمعیت این ولایات است.
وی اضافه کرد، پس تقلب به پیمانۀ بسیار وسیع صورت گرفته؛ بنابراین باید مشخص شود که این تقلب توسط کدام نامزد و چه‌گونه انجام شده و کمیسیون‌های انتخاباتی باید در این مورد تحقیق کرده و به مردم توضیح دهند.
او تصریح کرد، هردو نامزد ادعا دارند که تقلب صورت گرفته؛ پس باید در این زمینه بررسی دقیق صورت گیرد و مشخص شود که کدام یک تقلب کردند، اما اگر چنین نشود، افغانستان به سمت بحران سوق داده خواهد شد.
به باور رییس جامعه مدنی، حلقاتی در درون نظام افغانستان وجود دارند که در صدد بد نام کردن روند انتخابات اند و می‌خواهند یک رییس‌جمهور نامشروع را از طریق تقلب و تخلف به قدرت برسانند.
رفیعی افزود، پس باید هر دو کمیسیون کار خود را بسیار دقیق انجام دهند تا اعتماد مردم نسبت به این روند و کمیسیون‌های انتخاباتی خدشه‌دار نشود، زیرا مشروعیت سیاسی نظام آینده بسیار مهم است.
به گفتۀ رییس جامعه مدنی، اگر اعلام نتایج شفاف و سالم نباشد و نتواند اعتماد مردم را جلب کند، در این صورت بازهم ما یک رییس‌جمهور زخمی و غیر مشروع خواهیم داشت که این مساله برای آیندۀ افغانستان بسیار خطرناک خواهد بود.
در همین حال، ذکریا بارکزی رییس دیده‌بان دموکراسی افغانستان می‌گوید، مردم افغانستان در ۱۶ حمل و ۲۴ جوزا با حضور در پای صندوق‌های رای، خشونت را رد کردند؛ بنابراین کمیسیون‌های انتخاباتی باید تقلب‌های انجام شده را به صورت جدی پی‌گیری کنند.
او افزود، حضور مردم در دور اول انتخابات بسیار گسترده بود؛ بنابراین تقلب‌های صورت گرفته بسیار تاثیر گذار نبود؛ اما این بار ممکن است که تقلب روی نتایج انتخابات اثر گذار باشد.
به گفتۀ بارکزی، در شرایط شکنندۀ فعلی افغانستان، لازم است که تمام جوانب زیربط با در نظرداشت نتایج شفاف و سالم برای به وجود آوردن یک حکومت مشروع تلاش کنند.
رییس دیده‌بان دموکراسی افغانستان تأکید کرد، حکومت مشروع در صورتی روی کار خواهد آمد که براساس رأی واقعی مردم تعیین شده باشد، نه براساس تقلب، تخلف و تخطی‌هایی که از قبل سازمان‌دهی شده بود.
وی اضافه کرد، برای این‌که نتیجۀ انتخابات قابل قبول برای دو نامزد و مردم افغانستان گردد، باید در تمامی جلسات کمیسیون انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی یک یک نماینده از هر دو تیم انتخاباتی حضور داشته باشند و روند را از نزدیک تعقیب کنند.
به گفتۀ نهادهای انتخاباتی ملی و بین‌المللی، تخلفات و تقلبات انجام شده در دور دوم انتخابات به مراتب گسترده‌تر و وسیع از دور قبل بوده و ممکن است که افغانستان را به سمت بحران بکشاند.
داکتر عبدالله عبدالله نامزد پیشتاز انتخابات ریاست‎جمهوری نیز از حکومت خواسته که وظیفۀ ضیاءالحق امرخیل رییس دبیرخانۀ کمیسیون انتخابات را که بر بنیاد اسناد و شواهد معتبر در تقلب‎های سازمان‎یافته به نفع اشرف غنی احمدزی دست داشته، به حالت تعلیق در آورد.
اما حکومت افغانستان تا اکنون به این درخواست آقای عبدالله پاسخ مثبت نداده است. رییس کمیسیون انتخابات اتهامات وارده بر آقای امرخیل را بی‎بنیاد خوانده است.
پولیس کابل در روز برگزاری انتخابات دو کامیون حاوی مواد حساس انتخاباتی را درحالی که به سوی نامعلومی در حرکت بود، متوقف کرد. این کامیون‏‎ها از سوی ضیاءالحق امرخیل بیرون کشیده شده بود تا به سود نامزد مشخصی صندوق‌های رأی دهی پُر شود.