پس از توافق دو نامزد بر سر تشکیل حکومت وحدت ملی، گفت‌وگوها بر سر جنبه‌های مثبت و منفی چنین حکومتی در کابل آغاز شده است. انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان، روز سه شنبه نشستی را در این مورد برگزار کرد.
این نشست زیر عنوان «چهارچوب و اولویت‌های حکومت وحدت ملی» برگزار شد و در آن شماری از استادان دانشگاه‌ها، نویسنده‌گان، فعالان جامعه مدنی و مشاور امنیت ملی جمهوری اسلامی افغانستان حضور داشتند.
داکتر رنگین دادفر سپنتا، مشاور امنیت ملی افغانستان در این نشست گفت پس از آن که اعتبار کمیسیون‌های انتخاباتی زیر سوال رفت، هر نتیجه‌یی که از انتخابات به دست می‌آمد، مشروعیت و مقبولیت انتخابات را زیر سوال می‌برد.
آقای سپنتا گفت: «در چنین حالت‌هایی هر چیزی که تنها از پروسه بیرون شود، به نظر من مشروعیت و مقبولیت آن در انظار مردم کم است و بحران‌آفرین است.»
داکتر سپنتا گفت اگر نتیجه انتخاباتی که مشروعیت آن نزد مردم کاهش یافته بود اعلام می‌شد، سبب بروز احساسات و عواطف مردم می‌شد که کنترل و مدیریت آن بسیار دشوار بود. او گفت افغانستان «در آستانۀ یک تقابل و یک صف‌آرایی بسیار خطرناک» قرار داشت.
مشاور شورای امنیت ملی افغانستان گفت: «حکومت وحدت ملی که هردو کارزار انتخاباتی روی جزییات آن بحث می‌کنند… به نظر من تنها و یگانه راه حل بیرون‌شدن از بن بست کنونی است. هرنوع توهم و رویا که فکر بکنید با توصل به نهادهای موجود اما فاقد اعتبار ملی ما می‌توانیم بر مشکلات غلبه بکنیم، توهم و یک بازی خطرناک است.»
سپنتا گفت براساس توافقی که صورت گرفته قدرت بین دو نامزد تقسیم می‌شود: «توافق شده است کسی که بیشترین آرا را دارد در نتیجه تفتیش، رییس جمهور است. یکی دیگر صلاحیت دارد که یا خود مجری امور شود، یا کسی دیگری را به عنوان مجری امور پیشنهاد کند.» اما هنوز صلاحیت‌های این به اصطلاح «مجری امور» که از آن به عنوان «رییس اجرایی» نیز یاد شده مشخص نیست.
به گفته آقای سپنتا، حکومت وحدت ملی پس از رسیدن به قدرت به یک گفتمان گسترده ملی برای اصلاح قانون اساسی و سایر قوانین نیاز دارد. این بحث نیز مطرح است که حکومت پس از دوسال لویه جرگه را برگزار کند و نظام حکومت را از ریاستی به پارلمانی تغییر دهد.
داکتر سپنتا به این نکته نیز اشاره کرد که در حکومت وحدت ملی اپوزیسیون جایگاه واقعی خود را ندارد و برخی از اشتراک کننده‌گان نشست گفتند که در حکومت وحدت ملی بعضی از ساختارهای دموکراتیک از بین می‌رود.
«قربانی‌شدن ساختارهای دموکراتیک»
نادر نادری، رییس بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان (فیفا) گفت: «اولین قربانی یک حکومت وحدت ملی ساختارهای اصلی دموکراتیک است. چنانچه شما (آقای سپنتا) اشاره کردید که در حکومت وحدت ملی نفس اپوزیسیون از بین می‌رود.»
آقای نادری در مورد ثبات حکومت برآمده از چنین توافقی گفت: «بحث دوم شکننده‌بودن حکومت وحدت ملی است. چون مبناها و اساسات ایجاد این وحدت همشکل و همگون نیستند. آجنداهای کاری متفاوت وجود دارد.»
اشتراک کننده‌گان این نشست به ساختار حکومت‌ها در برخی از کشورهای خاور میانه نیز اشاره کردند و گفتند که می‌توان با استفاده از تجارب آن‌ها حکومت وحدت ملی در افغانستان شکل گیرد، ولی این نظر نیز مخالفان و موافقان خود را داشت.