موسسه دیده بان انتخابات افغانستان می‌گوید روند تفتیش آرا از ضعف مدیریت رنج می‌برد و اگر برای تسریع روند برنامه‌های جدی مد نظر گرفته نشود، نتایج انتخابات با تأخیر اعلام خواهد شد.
تفتیش آرا در حال حاضر با مشکلات زیادی روبرو است. برخوردهای لفظی و فزیکی ناظران دو نامزد در جریان تفتیش، آغاز دیرهنگام تفتیش از طرف صبح و کمبود متخصصان ملل متحد، این روند را زمین‌گیر کرده است.
براساس توافقنامه دو نامزد ریاست جمهوری تا ۱۵ سنبله باید نتایج انتخابات اعلام و مراسم تحلیف رییس جمهور جدید برگزار شود ولی کندی در تفتیش آرا ممکن است این تقویم را با تاخیر مواجه سازد.
شاه محمود مل از مسوولان بنیاد انتخابات شفاف روز پنجشنبه ۲۳ اسد ۱۳۹۳ در یک کنفرانس خبری در کابل گفت مشاهده این نهاد از روند تفتیش نشان می‌دهد که این روند با ضعف مدیریت روبرو است: «اگر پروسه به همین شکل ادامه پیدا کند، فکر نکنم پروسه در زمانی که تعیین شده ختم شود. اگر واحدهای تفتیش با جدیت اضافه نشود، در مدت زمان پیش بینی‌شده این روند ختم نمی‌شود.»
گفت‌وگوهای سیاسی
در کنار تفتیش آرا، گفت‌وگوهای سیاسی برای تشکیل حکومت وحدت ملی نیز جریان دارد. کمیسیونی مشترک دو تیم انتخاباتی برای دومین روز برسر جزئیات حکومت آینده مذاکره کردند. قرار است این مذاکرات یک هفته ادامه یابد.
اما نهادهای انتخاباتی می‌گویند هرنوع تصمیم سیاسی باید نتایج انتخابات را حمایت کند و حضور میلیونی مردم افغانستان در دو انتخابات را زیر سوال نبرد.
آقای مل گفت: «این پروسه سیاسی باید در حمایت از پروسه تخنیکی باشد نه نفع آن. در غیر آن دست آوردهایی «دموکراتیک» که در ۱۳ سال به دست آمده و انتخابات را خدشه دار خواهد کرد.»
دلایل کندی در تفتیش آرا
تیم‌های تفتیش روزانه قادر به بررسی ۵۰۰ تا ۶۰۰ صندوق است در حالی که کمیسیون انتخابات انتظار داشت تا روزانه ۱۰۰۰ صندوق تفتیش شود.
گزارشی که توسط موسسه دیده بان انتخابات تهیه شده نشان می‌دهد که تفتیش از طرف صبح به دلیل دیر آمدن ناظران ملی و بین المللی با یک تا دو ساعت تاخیر آغاز می‌شود.
دیده‌بان انتخابات همچنین خواستار مقرره جدید برای جلوگیری از برخوردهای لفظی و فزیکی نامزدان دو نامزد، در هنگرهای تفتیش شده است. مسوولان این نهاد از ملل متحد نیز خواست تا متخصصان انتخاباتی و ناظران خود را افزایش دهد زیرا کمبود این ناظران نیز یکی از دلایل کندی تفتیش آرا است.
کمیسیون انتخابات می‌گوید از آغاز روند تفتیش تاکنون بیش از ۸۳۰۰ صندوق رای تفتیش شده که ۳۷ درصد تمام صندوق ها را تشکیل می دهد.
بازشماری ۶۰۰۰ صندوق
از سوی دیگر ملل متحد و هردو نامزد انتخابات خواستار شمارش مجدد ۶۰۰۰ صندوق رای دهی شده اند. از این مقدار سه هزار صندوق مربوط داکتر عبدالله و سه هزار دیگر مربوط داکتر اشرف غنی احمدزی است.
نور محمد نور سخنگوی کمیسیون انتخابات روز پنجشنبه گفت هدف از این شمارش مجدد، یافتن تخطی‌ها و تقلب‌ها در روز انتخابات است: «باز شماری به روند تفتیش صدمه نمی‌رساند و این هم بخشی از روند تفتیش است، کمی شیوه تفتیش تغییر می‌کند زیرا در عین زمانی که صندوق‌ها تفتیش می‌شود، بر شمارش مجدد نیز تمرکز صورت می‌گیرد.»
کمیسیون انتخابات اعلام کرد که جدول‌های نتایج و چک لیست‌هایی که در نتیجه تفتیش به دست آمده ساعت دو بعد از ظهر روز پنجشنبه وارد سیستم‌های کمپیوتری می‌شوند تا روند ابطال آرا نیز آغاز شود.