محمد اشرف غنی رییس‌جمهور در نخستین روزهای کاری اش مبارزه با فساد را آغاز کرد. جدیت رییس جمهور جدید افغانستان خوشبینی‌هایی را برای ایجاد یک حکومت کارا و مسلکی در بین مردم به وجود آورده است.
بازگشایی پرونده کابل بانک، تغییر در رهبری دادگاه عالی، شروع بررسی فساد مالی در شفاخانه سردار داوود و رسیدگی به پرونده زندانیان، اقداماتی است که رییس جمهور غنی در هفته های اول کارش انجام داد.
تحلیلگران می‌گویند اراده رییس جمهور در مبارزه با فساد می‌تواند در مهار این پدیده موثر واقع شود اما افغانستان راه دشواری تا مبارزه واقعی با فساد در پیش دارد.
به گزارش دویچه‌وله، محمد عظیم محسنی، نماینده ولایت بغلان در پارلمان افغانستان می‌گوید بزرگترین خلای حکومت قبلی، نبود اراده مبارزه با فساد بود و حالا که این اراده وجود دارد باید حمایت شود. او متیقن شده است که آنچه را رییس جمهور در این راستا وعده داده است عملی می‌شود.
مانع اول: زورمندان
در انتخابات ریاست جمهوری ۱۶ حمل و ۲۴ جوزا، زورمندان محلی در کنار اشرف غنی و عبدالله عبدالله برای آن‌ها کمپاین می‌کردند. تحلیلگران می‌گویند شخصیت های متنفذی که حلقه اصلی رییس جمهور و رییس اجرایی را تشکیل می دهند همین افراد زورمند هستند و برخی از همین چهره ها اگر به فساد آغشته هم نباشند از فساد و فسادپیشه ها حمایت می کنند.
انجنیر ذکریا، نماینده دیگر پارلمان بودن این افراد در کنار رییس جمهور و رییس اجرایی را مانعی در مبارزه با فساد می‌داند: «چون برخی از حلقات شخصیت‌های قومی و مذهبی و سیاسی دیروز هستند که با داشتن اسلحه و تفنگ، از اشخاص فاسد حمایت می کنند. جناب اشرف غنی اراده نیک کرده اما این اراده باید از طرف مردم حمایت شود چون در تقابل با زورمندان قرار می گیرد.»
مانع دوم: اداره‌های فاسد
رشوه خواری و فساد در حکومت قبلی به امر عادی تبدیل شده بود. تقریباً هیچ کارمند دولتی به دلیل اختلاس، رشوه ستانی و یا کارشکنی در اداره، محاکمه نشد و مورد پیگرد قرار نگرفت، هرچند هر از گاهی اتهام‌هایی مطرح می‌شد. سیستم مجازات و مکافات برای کارکنان صادق و فاسد کمتر وجود داشت.
عزیزالله لودین، رییس پیشین اداره عالی مبارزه با فساد می گوید حدود ۳۰۰ دوسیه افرادی را که در فساد دست داشتند به نهادهای تحقیقی و عدلی دولت افغانستان سپرده بود، ولی هیچ یک از این دوسیه ها بررسی نشدند.
آقای لودین می گوید دوسیه های فساد وزیران، شاروال ها و مقام های بلندپایه دولتی را ترتیب داد تا مورد پیگرد قرار گیرند، ولی این افراد نه تنها محاکمه نشدند بلکه با گذشت هر روز قدرتمندتر می شدند و به پست های عالی تر دولتی راه می یافتند.
لودین می‌افزاید: «در چنین حالتی چطور می توانید دوسیه آماده کنید و آدم فاسد را با اسناد بگیرید؟ در حالی که همین شخص هم چشم سفیدتر شود و هم به مقامات بالا مقرر شود.»
این مقام پیشین اداره عالی مبارزه با فساد می گوید بخشی از فساد به معاش ناکافی کارمندان بستگی دارد. به باور آقای لودین تا زمانی که ماموران پایین رتبه دولتی، معاش کافی برای امرار معیشت نداشته باشند، مبارزه با رشوه ستانی دشوار است.
مانع سوم: نبود تیم موثر
یک و نیم ماه از شروع ریاست جمهوری غنی می‌گذرد، اما اراده جدی او در مبارزه با فساد هنوز حمایت یک تیم منسجم را با خود ندارد. کابینه جدید هنوز تعیین نشده و وزیران حکومت قبلی به عنوان سرپرست کار می کنند. آقای غنی گفته است که در معرفی وزیران جدید عجله نمی کند زیرا تلاش دارد تا افراد متخصص در راس وزارت ها قرار گیرند. اگر دولت می‌خواهد با فساد مبارزه کند ابتدا باید افراد عاری از فساد به اداره‌های کلیدی گماشته شوند.
انجنیر ذکریا می‌‍گوید تشکیل تیم جدید در کابینه و تعهد آن ها برای مبارزه با فساد، برای پایان دادن به عمر اداره های فاسد، نقش اساسی دارد: «فرایند جابجا کردن عناصر خوب بجای عناصر فاسد مهم است تا کسانی که خوب آموزش دیده اند و مشکلات افغانستان را درک کرده اند، در راس وزارت خانه ها قرار گیرند.»