بخش نخست

یکی از عوامل تعیین‌کنندۀ موفقیت و یا عدم موفقیت در زنده‌گی، نحوۀ مدیریت کانون خانواده است. چنان‌چه خانواده به صورت یک حوزۀ متشکل و وحدت‌یافته و منتظم اداره شود، تصمیمات، اندیشه‌ها و کنش‌ها به سوی یک کانون جهت‌گیری می‌شود و مرکزیّت مقتدر و متّحدی به‌وجود می‌آید.
مدیریت خانواده یعنی علم و هنر هماهنگی کوشش‌ها و مساعی اعضای خانواده و استفاده از منابع برای نیل به اهداف معین. اگر خانواده مهم‌ترین نهاد تأثیرگذار در رشد، تعادل و شکوفایی افراد جامعه باشد، توجه به این نهاد و بررسی راهکارهای مدیریت این نهاد می‌تواند اولویت اصلی اندیشه‌های بشر باشد. از سوی دیگر، فرهنگ غنی اسلامی مملو از آیات و روایاتی است که می‌توانند راهنمای بسیارد خوبی برای ما در این خصوص باشد، چنان‌که رعایت دستورات و توصیه‌های موجود در آن می‌تواند نویدبخش خانواده‌یی سالم و متعالی و انسان‌هایی رشد یافته و مؤمن باشد که شکوفایی و اعتلای جامعۀ اسلامی را تضمین می‌کنند. این تعریف را برای «مدیریت خانواده» ارایه کرد: مدیریت خانواده یعنی علم و هنر هماهنگی کوشش‌ها و مساعی اعضای خانواده و استفاده از منابع برای نیل به اهداف معین. همچنین، همان‌طور که در مقدمه اشاره داشتیم، فرایند مدیریت، در تمام اقسام و انواع آن، دارای اجزایی است که با توجه به تعابیر گوناگون صاحب‌نظران می‌توان برخی از مهم‌ترین آنها را این گونه برشمرد: برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی، نظارت و کنترل، انگیزش، ارتباطات، هدایت و تصمیم‌گیری.
یکی از عوامل تعیین‌کنندۀ موفقیت و یا عدم موفقیت در زندگی، نحوۀ مدیریت کانون خانواده است. چنان‌چه خانواده به صورت یک حوزۀ متشکّل و وحدت‌یافته و منتظم اداره شود، تصمیمات، اندیشه‌ها و کنش‌ها به سوی یک کانون جهت‌گیری می‌شود و مرکزیّت مقتدر و متّحدی به وجود می‌آید. زن و شوهر در این کانون، در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و به مرور زمان، قطب واحدی در تصمیم‌گیری و هدایت زندگی شکل می‌گیرد. چنین کیفیّتی به نام «همکنشی» و یا «همگرایی» موسوم است و از طریق آن خط مشی خانواده برای حل و آینده، روشن و مشخص است و الگوی مطلوبی برای تنظیم مناسبات زوجین، فراهم می‌شود. در این‌جا، اصطلاحاً همگرایی را مترادف با هماهنگی و واگرایی را مترادف با ناهماهنگی، آورده‌ایم.
از ویژگی‌های خانواده متعادل، تشخیص مصلحت زندگی و ترجیح آن بر منفعت شخصی است و این خصوصیّات در پرتو همگرایی زوجین، امکان‌پذیر است. قراردادها و مقررات در این خانواده، مورد احترام است ولی آن‌جا که پای مصلحت بزرگتری در میان باشد، هر یک از زوجین از انعطاف‌پذیری روحی خاصی برخوردار است که خواسته‌های فردی را فدای پیشبرد اهداف زندگی خواهد نمود.
یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های فرهنگی که در یک خانواده اسلامی باید بدان توجه شود، دعوت اعضای خانواده به ایمان و عمل به وظایف و تکالیف دینی است
در این مقاله به توضیح، ذیل عناوینی همچون «دوراندیشی و پیش‌گیری»، «برنامه‌ریزی»، «نظم و مقررات و کنترل» و «مسوولیت‌ها و روابط» خواهیم پرداخت.
دوراندیشی و پیش‌گیری
اگرچه مدیریت خانواده سخن از نحوۀ عملکرد افراد در بطن خانواده‌یی شکل گرفته دارد، اما، حزم و دوراندیشی، آینده‌نگری و پیش‌گیری از مهم‌ترین اصول مدیریتی به شمار می‌آیند که مدیران در هدف‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های خود قبل از هر اقدامی باید به آنها توجه داشته باشند. در این باره روایات بسیاری در فرهنگ اسلامی یافت می‌شود.
مدیریت صحیح خانواده بدون برنامه‌ریزی‌های دقیق و همه‌جانبه، امکان‌پذیر نمی‌باشد. بنابراین، توجه به این نکته یکی از مهم‌ترین راهکارهای مدیریت خانواده محسوب می‌شود
برنامه‌ریزی زمانی: به طور کلی، تنظیم اوقات از دستورات مؤکد بزرگان دینی و مذهبی است که نحوۀ این کار در سیرۀ آن‌ها به خوبی قابل مشاهده است. هیچ‌یک از مسایل مربوط به ابعاد وجودی انسان (یعنی مسایل شخصی، خانوادگی و اجتماعی) در این زمان‌بندی از نظر غافل نمی‌ماند.

منبع: www.tebyan.net