گزارش‌گران: ناجیه نوری و هارون مجیدی
داکتر عبدالله عبدالله رییس اجرائیۀ دولت وحدت ملی می‌گوید به کسانی که به خون مردم ارزش قایل نیستند، اجازه داده نمی‌شود که بر سر آن معامله کنند.
او هشدار داد که در بحث گفت‌وگوهای صلح هیچ امیازی به کسی (طالبان) داده نمی‌شود.
داکتر عبدالله عبدالله رییس ‌اجراییه روز گذشته در مراسم گرامی‎داشت از نخستین سالروز درگذشت مارشال محمد قسیم فهیم تأکید کرد: به هیچ صورت معنای صلح این نیست که زنان سرزمین ما از حق خود محروم ساخته شوند.
داکتر عبدالله گفت: آوردن صلح و امنیت آرزوی تمام مردم افغانستان بوده و است؛ اما نه به قیمت این‌که مردم شلاق زده شوند.
رییس ‌اجراییه افزود: اگر مخالفین حاضر به مذاکره شدند که خوب؛ اما اگر جنگ و آتش‌افروزی را وسیلۀ امتیاز طلبی تلقی کردند، باید بدانند که هیچ چیزی به دست نخواهند آورد.
داکتر عبدالله در این محفل گفت مردم افغانستان صلحی را که در آن ارزش‌های دموکراتیک قربانی شود، نمی‌پذیرند.
رییس اجرایی حکومت افغانستان تاکید کرد که صلح نباید به معنای تکرار فاجعه در افغانستان باشد. او تأکید کرد: «صلح به هیچ صورت به معنای رفتن به روزهای تاریک گذشته نیست که ملت تقسیم شده بود؛ ملتی مغضوب، ملتی که سرزمین و باغش باید آتش زده شود، ملتی که باید دره زده شود، ملتی که باید زن و مردش جدا شود، زنش به جلال آباد فرستاده شود و مردش به منطقه دیگر. صلح به هیچ صورت به این معنا نیست.»
اخیرًا گفته می‌شود که قرار است مذاکرات بین نماینده‌گان حکومت و طالبان در روزهای آینده آغاز شود.
در این مراسم که در تالار لویه جرگه برگزار شده بود، این گمانه‎زنی تقویب یافت که حامد کرزی در همکاری با شماری از سران جهادی و مقام‌های پیشین دولتی، در تلاش تشکیل یک حزب سیاسی است.
آقای کرزی هرچند پیش از این بارها گفته است که او نمی‌خواهد اپوزیسیون باشد؛ اما اظهارات داکتر عبدالله رییس اجرایی دولت وحدت ملی نشان می‌دهد که کرزی در تلاش تضعیف دولت وحدت ملی و تشکیل اپوزیسیون است.
کرزی در مراسم گرامی‌داشت از نخستین سالروز مرگ مارشال فهیم گفت: هنگامی که شماری‌ها در تلاش ساختن حزب بودند، از مارشال صاحب پرسیدم که شما به این حزب نمی‌روید؛ مارشال صاحب گفت که من مارشال افغانستان هستم و نمی‎خواهم عضو این احزاب باشم.
اشارۀ آقای کرزی به جریان‌هایی است که عبدالله عبدالله (ایتلاف ملی) و محمد محقق، جنرال دوستم (جبهۀ ملی) پیش از انتخابات ریاست جمهوری ساخته بودند.
اما داکتر عبدالله در پاسخ به این اظهارات کرزی، با خنده خطاب به او گفت که شما از حرف مارشال پیروی کنید و ما را به کارکردن بگذارید و به دنبال حزب‌سازی نباشید.
آقای کرزی در جوار ارگ ریاست جمهوری زنده‌گی می‌کند و بر بیناد گزارش‌ها، پیوسته به دکتر غنی مشورت می‌دهد.
رییس‌جمهور پیشین در این مراسم با تأکید براینکه مارشال فهیم شخص وطن‌دوست بود گفت: مارشال صاحب از قضایای بزرگ ملی حمایت می‌کرد و عاقبت اندیش بود.
در این مراسم، استاد عبدرب الرسول سیاف یکی از رهبران جهادی در این مراسم با اشاره به سخنان رییس جمهوری غنی در شورای ملی گفت: این حق مردم افغانستان و مجاهدین است تا بدانند کی‌ها به عنوان نیروهای امنیتی محافظ آنان است و چتر امنیتی شب‌هنگام افغانستان در دست‌ کی‌ها می‌باشد.
آقای غنی در شورای ملی گفته بود که نیروهای امنیتی را غیر سیاسی می‎سازد.
استاد سیاف با ابراز نگرانی گفت که مبادا معنای غیرسیاسی سازی نظام، اخراج مجاهدین از نیروهای امنیتی باشد.
وی اضافه کرد: ما هیچگاه نمی‌خواهیم در مقررات حکومت دخالت داشته باشیم؛ اما این حق ما است که بدانیم کی حافظ امنیت ما است و امنیت شب‌هنگام توسط کی‌ها تامین می‌شود.
استاد سیاف گفت: اگر منظور این باشد که نیروهای امنیتی که وابسته به مجاهدین و احزاب سیاسی هستند باید از سطوح نیروهای امنیتی خارج شوند، باید بدانید که همین اکنون به غیر از فرزندان مجاهدین هیچ کسی در سنگر نمی‌جنگد.
او تاکید کرد: تمامی کسانی‌که همین حالا در میدان جنگ سرگرم مبارزه با دشمنان افغانستان هستند، فرزندان مجاهدین هستند؛ بنابراین امکان غیرسیاسی‌شدن نیروهای امنیتی وجود ندارد.
وی افزود: مسوولان حکومتی که خواهان غیرسیاسی کردن نیروهای امنیتی هستند، آیا سرباز آماده دارند که آن را جایگزین این سربازان کنند؛ بنابراین رییس‌جمهور باید در این مورد به مردم افغانستان وضاحت دهد.
استاد سیاف در خصوص مذاکره با طالبان گفت: روند مصالحه و گفت‌وگو‌های صلح باید با مردم شریک ساخته شود و ملت در جریان گذاشته شده و با مردم در این رابطه هم‌آهنگی صورت گیرد.
وی افزود: ما طرفدار صلح هستیم و نظام فعلی حاصل تلاش و خون‌های ریخته شدۀ مجاهدین است؛ بنابراین خواهان صلح و گفت‌وگو هستیم؛ اما این گفت‌وگوها باید روشن بوده و با مردم شریک ساخته شود.
با این حال، محمد اشرف غنی رییس‌جمهور در این مراسم از مارشال فهیم به عنوان یک شخصیت طرفدار انتخابات یاد کرده گفت: مارشال فهیم طرفدار نظامی بود که از طریق انتخابات به وجود آمده باشد.
وی تاکید کرد: اگر مارشال فهیم زنده می‌بود شاید مشکلات را که مردم افغانستان در سال گذشته تجربه کردند، کمتر می‌بود.
رییس‌جمهورغنی همچنان گفت: مارشال صاحب فهیم طرفدار صلح بود و آرزوی صلح از طریق گفتگو را داشت و همواره به آن تاکید می‌کرد.
ادیب فهیم پسرمارشال فهیم دراین مراسم گفت: آنچه را مردم افغانستان درانتخابات سال گذشته شاهد بودند، حقانیت نگرانی‌های مارشال کشور را تایید می‌کند.
او گفت: پروسۀ مصالحه یکی از مهم‌ترین بحث‌های مرتبط به حاکمیت نظام پنداشته می‌شود و مارشال فهیم صلح را یک نیاز جدی امروز و فردای افغانستان می‌دانست.
آقای فهیم، تاکید کرد: مارشال فهیم صلح را مشروط به پذیرفتن قانون اساسی و دست‌آوردهای ۱۳ ساله دانسته و باور داشت که صلح نیاز به تحمل و حوصلۀ بیشتر است.
در پایان مراسم محمد کریم خلیلی معاون دوم رییس‌‍جمهور پیشین با توجه به تحولات امنیتی گفت: این‌که پرچم سفید به سیاه تبدیل می‌شود و اینکه نام را عوض می‌کنند، هیچ چیزی تغییر نمی‌کند، زیرا مردم افغانستان آگاه و بیدار اند.
او می‌گوید: ما از پروسۀ صلح حمایت می‌کنیم؛ اما حتا یک انچ از اهداف ملت تخطی نمی‌کنم و از آن به هیچ قیمتی گذشت نخواهیم کرد.
سنگر دار مقاوم
سخنرانان این برنامه، در کنار مسایل سیاسی جاری در پیوند به شخصیت مارشال محمد قسیم فهیم نیز صحبت کردند.
محمداشرف غنی رییس جمهور در این محفل گفت: مارشال فهیم، در کنار قهرمان ملی کشور، شهید احمدشاه مسعود کارکردهای ویژه‌یی را به مردم افغانستان انجام داد.
آقای غنی افزود: او بعد از شهادت قهرمان ملی در شرایط دشوار رهبری جبهۀ مقاومت را به دوش گرفت و در پایه‌ریزی نظام نوین مبنی بر دموکراسی سهم ارزنده ایفا کرد.
آقای غنی همچنان گفت: او در درون و بیرون نظام از دولت حمایت کرد و هم از لحاظ پایگاه مردمی و هم از لحاظ سیاسی در بالاترین درجه قرار گرفت.
رییس جمهور تأکید کرد: مرحوم مارشال فهیم در سیزده سال گذشته به افغانستان و منافع علیای مملکت پایبند بود و موضوعات صلح و جنگ، حکومت داری، اداره و مدیریت را بر محور مصالح کلان کشور در نظر می‌گرفت.
آقای غنی، مارشال فهیم را مرد سیاست در شرایط حساس خوانده و گفت: «اگر مارشال افغانستان زنده بود؛ مشکلاتی را که ما در سال گذشته و حال تجربه کردیم، کم تر بود».
رییس جمهور، مارشال فهیم را سیاست‌مدار واقع بین، طرف‌دار صلح و وحدت ملی و مخالف تبعیض و تفرقه خوانده و بیان داشت که مارشال فهیم با درایت و شجاعت خود ــ هم در عرصه سیاست و هم در میدان نظامی ــ جایگاه ویژه‌یی در تاریخ معاصر افغانستان کسب کرده است.
آقای غنی از آخرین دیدارش با مارشال فهیم حکایه کرده گفت که او بالای حفظ دستآوردهای سیزده سال گذشته، تأکید می‌کرد و حکومتی می‌خواست به میان آید تا در آن وحدت ملی رعایت گردد.
رییس جمهور مارشال فهیم را یک شخصیت معتدل خوانده، گفت: او طرف‌دار نظامی بود که از طریق انتخابات و رأی مردم به میان آید.
عنایت الله نظری رییس کمیسیون گرامی‌داشت از نخستین سالروز درگذشت مارشال فهیم، در این محفل گفت: مارشال فهیم الگوی مقاومت و استواری بود.
آقای نظری افزود: یادبود از مارشال، در واقع روزی ست که در آن از مقاومت و مجاهدت مردم افغانستان پاس‌داری و ارج‌گذاری می‌شود.
ادیب فهیم فرزند ارشد مارشال فهیم با بیان این‌که مارشال فهیم مردم افغانستان را در مقطع حساس تاریخی تنها گذاشت، گفت که او در میان همه اقشار و طیف‌های مردم افغانستان جایگاه خاصی داشت.
ادیب فهیم تأکید کرد: مارشال افغانستان، مورد اعتماد همه مردم افغانستان بود و امروزه اندیشۀ او در میان مردم زنده است.
حامدکرزی رییس جمهور پیشین در محفل نخستین سالیاد مارشال فهیم گفت: مارشال را از نخستین روزهای حکومت مجاهدین می‌شناختم و بعدها با هم همکاری شدیم و من او را بهتر شناختم.
آقای کرزی مارشال فهیم را شخصیت وطندوست خوانده، افزود: «در قضایای بزرگ و مهم ملی یک ثانیه هم غفلت نمی‌کرد و مطلق به فکر مسایل حیاتی کشور بود و مردی بود که دنبال کارهای کوچک نبود و فقط به مسایل ملی می‌اندیشید».
رییس جمهور پیشین تأکید کرد که او در زمان ریاست جمهوری با مارشال فهیم خوش و آرام بوده است، چون او در قضایای بزرگ و ملی کشور با عاقبت اندیشی تصمیم می‌گرفت.
در این حال، داکتر عبدالله عبدالله رییس اجرایی دولت وحدت ملی گفت که مارشال فهیم یک مجاهد به تمام معنا بود و به مجاهد بودن خود افتخار می‌کرد و یک رفیق خوب بود.
رییس اجرایی دولت افزود: مارشال فهیم، مدافع حق، آزادی، عدالت، سنگردار مقاوم و تکیه گاه مردم بود.
داکتر عبدالله عبدالله در ادامۀ سخنانش گفت: کسانی که فکر می‌کنند در نبود مارشال فهیم، با اتهام بستن به مجاهدین به اهداف شوم‌شان می‌رسند کور خوانده اند و ملت افغانستان پاس‌دار خون شهدای خود هستند و خون آنان را پایمال نمی‌کنند.
رییس اجرایی تأکید کرد که مارشال محمدقسیم فهیم مجاهدی به تمام معنا حلیم و مشوره‌پذیر بود و با مردم با حوصله برخورد می‎کرد و به نیازمندی‌های آنان رسیده گی می‌کرد.
محمد کریم خلیلی معاون دوم پیشین ریاست جمهوری از سخنرانان دیگر این محفل بود که مارشال فهیم را یکی از ستاره گان درخشندۀ آسمان جهاد و مقاومت مردم افغانستان خوانده گفت: مارشال فهیم یکی از بنیان گذاران فصل جدید در افغانستان بود و در ثبات و قوام بخشیدن فصل جدید تا آخرین لحظات زنده گی اش تلاش کرد و سهم بزرگ گرفت.
آقای خلیلی گفت: مارشال فهیم، همیشه طرفدار آرامی و ختم جنگ بود و می‌خواست که صلح با حفظ آرزش‌ها و عزت مردم افغانستان، تأمین شود.
آقای خلیلی تأکید کرد که عشق مارشال فهیم اسقلال افغانستان بود و همواره در برابر دخالت خارجی‌ها ایستاد.
معاون دوم پیشین ریاست جمهوری تصریح کرد: مجاهدین در برابر افراطیت و دست‌اندازی بیگانگان ایستاده اند و در این راستا از دولت و نیروهای امنیتی کشور دفاع می‌کنند.
هم‌چنان، بامداد دیروز مراسم گل‌گزاری با اشتراک رییس اجرایی دولت وحدت ملی، خانواده و اعضای کابینه در مرقد مارشال برگزار گردید.
مارشال محمد قسیم فهیم، معاون پیشین ریاست جمهوری یکسال پیش از امروز به اثر ایست قلبی در کابل درگذشت.
مارشال محمد قسیم فهیم تنها مارشال افغانستان درست یک‌سال پیش در همین روز ۱۸ حوت وفات کرد و در تپۀ سرای شمالی کابل به خاک سپرده شد.