چهارشنبه ۱۶ ثور ۱۳۹۴

سخن‌های ضد و نقیض در مورد گفت‌وگوهای قطر همچنان ادامه دارد و واقعاً مشخص نیست که میان هیأتِ طالبان و شورای صلح در این شهر چه گذشته است. آیا واقعاً هیأت شورای صلح با هیأت طالبان پشت میز مذاکره نشسته است و یا خیر؟
گزارش‌هایی که در این مورد به نشر می‌رسند، یکدست و همسان نیستند و هر یک، از منظر و دیدِ خود می‌کوشند به گفت‌وگوهای صلحِ قطر نگاه کنند.
به‌تازه‌گی خبرگزاری رویترز از قول یک‌تن از اعضای هیأت طالبان نوشته که هیأت شورای صلح افغانستان، در مورد بازگشایی دفتر طالبان در قطر توافق کرده است. به نوشتۀ این خبرگزاری، به‌زودی دفتر طالبان در قطر بازگشایی می‌شود و احتمال دارد از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین محل‌ها برای گفت‌وگوهای صلح استفاده شود.
اما اعضای شورای صلح تا به حال در این مورد چیزی نگفته‌اند و مشخص نیست که این شورا می‌تواند به نماینده‌گی از دولت افغانستان چنین توافقی را انجام دهد یا خیر. زیرا دولت افغانستان و به‌ویژه ریاست جمهوری که آن‌همه در قضیۀ گفت‌وگوهای صلح از خود جدیت نشان می‌داد، نشست قطر را غیرجدی و ناموثر اعلام کرده است.
سخنگوی ریاست جمهوری در گفت‌وگو با برخی رسانه‌های کشور گفت که نشستِ قطر نتیجۀ خاصی در پی نخواهد داشت و دولت افغانستان آن را مهم نمی‌داند. این موضع وقتی از زبان سخنگوی ریاست جمهوری بیرون می‌شود، به معنای موضعِ رسمیِ دولت افغانستان در خصوصِ گفت‌وگوهای قطر است. در زمانی هم که هیأت‌هایی از چند طرف وارد قطر شدند، آگاهان سیاسی در افغانستان آن را بیشتر یک حرکتِ نمایشی خواندند که می‌تواند بیشتر به تقویتِ مواضعِ طالبان منجر شود.
ایالات متحدۀ امریکا نیز در مورد نشست قطر، سخنِ خاصی که بتواند نشانگر حضور نمایندۀ این کشور در گفت‌وگوهای صلح باشد، عنوان نکرد. در مورد نشست قطر که نماینده‌گانی از شورای صلح، طالبان، حزب اسلامی شاخۀ حکمتیار، نماینده‌گانی از برخی شخصیت‌های سیاسی و جهادی کشور و نماینده‌گانی از پاکستان در آن حضور داشتند، گفته شد که این نشست را یک سازمان غیردولتیِ ایتالیا به نام «پگواش» برگزار می‌کند و هیچ نمایندۀ رسمی از دولت افغانستان در آن حضور نخواهد داشت.
در همین حال، گفته شد که در نشست قطر احتمال گفت‌وگوهای رو در رو با طالبان و شورای صلح نمی‌رود. اما حالا مشخص شده که عبدالقیوم کوچی کاکای محمد اشرف‌غنی رییس جمهوری افغانستان، در این نشست حضور داشته و گویا بخش اعظمِ گفت‌وگوها را او انجام داده است.
حضور کاکای رییس جمهوری در چنین نشستی بدون شک پرسش‌برانگیز و قابل تأمل است، به‌خصوص وقتی که به یاد می‌آوریم دولت افغانستان نشست قطر را جدی ندانسته بود. آیا حضور کاکای رییس جمهوری که می‌تواند به‌نحوی دیدگاه‌های برادرزاده‌اش را بازتاب دهد، به معنای برخورد تناقض‌آمیز ارگ ریاست جمهوری در مورد نشستِ قطر نیست؟ چرا دولت افغانستان رسماً اعلام نکرد که از چنین نشستی خبر دارد و چرا عبدالقیوم کوچی نیز در آن شرکت می‌کند؟ از جانب دیگر وقتی گفته می‌شود که هیچ نمایندۀ رسمی از سوی دولت افغانستان به قطر نرفته است، به معنای نفی موقف دولتیِ شورای صلح نیست؟
دولت افغانستان همان‌گونه که از آغاز تلاش‌ها برای گفت‌وگوهای صلح، به پنهان‌کاری در این رابطه متهم بود، این پنهان‌کاری را همچنان حفظ کرده است. دولت افغانستان و به‌ویژه ریاست‌جمهوری تلاش کرده است که گفت‌وگوهای صلح در هاله‌یی از ابهام قرار داشته باشد و هیچ‌گونه اطلاعات دقیقی در این مورد در اختیار مردم قرار نگیرد. در مورد پاکستان نیز دولت افغانستان از همین سیاستِ پنهان‌کارانه استفاده کرده است.
اخیراً در نشست غیرعلنیِ مجلس نماینده‌گان مشخص شد که سیاست پاکستان در قبال افغانستان هیچ تغییری نکرده است. برخی اعضای مجلس نماینده‌گان که بعداً برخی مسایل را فاش ساختند، می‌گویند که مقام‌های ارشد امنیتی کشور در نشستِ سریِ مجلس گفته‌اند که پاکستان هنوز هم سیاست‌های گذشتۀ خود را در رابطه با افغانستان دنبال می‌کند و هنوز هم شورشیان از آن سوی مرز تمویل و تجهیز می‌شوند. اما خوش‌بینی‌های ریاست جمهوری در این مورد می‌تواند مایۀ تعجب و نگرانی باشد!
ریاست جمهوری در شش‌ماه گذشته پیوسته از تغییراتِ مثبت در سیاست‌های پاکستان سخن گفته و اطمینان داده است که سطح همکاری‌های دو کشور در عرصۀ مهار شورش‌گری، به نحو چشم‌گیری افزایش یافته است. آیا سخنان مقام‌های ارشد نظامی در نشست سری پارلمان به معنای این نیست که حتا ریاست جمهوری به گونۀ اغواگرانه در این مورد برخورد کرده و حتا میان اعضای ارشدِ دولت در مورد روابط افغانستان و پاکستان و مسایل صلح، هماهنگی وجود ندارد؟
آن‌چه که در قطر گذشته، بدون شک نگران‌کننده است؛ زیرا گشایش دفتر طالبان که در گذشته با مخالفت شدیدِ دولت روبه‌رو شده بود، می‌تواند جوانبِ دیگری از نشستِ قطر را برملا کند. آن‌چه که در قطر گذشته، عمدتاً به یک معاملۀ غیرعادلانه میان دولت و طالبان شبیه است که امتیاز اصلی را گروه جنگ‌طلبِ طالبان به‌دست آورده است. دولت افغانستان موظف است که در این خصوص دست از تناقض‌گویی بردارد و بگوید حضور کاکای رییس‌جمهوری در این نشست به چه معناست!
نشست قطر هرچند نشستی غیررسمی و غیردولتی بوده، اما می‌تواند تأثیراتِ ناگواری بر وضعیت امنیتی کشور بگذارد. طالبان در حالی که حملاتِ خود را در مناطق شمالیِ کشور تشدید کرده‌اند، در قطر می‌کوشند برای خود هویتِ سیاسی نیز به‌دست آورند. این‌گونه برخورد می‌تواند بدون هیچ تردیدی بر روحیۀ نظامیانِ کشور اثراتِ منفی بگذارد و انگیزه‌های ایستاده‌گی در آن‌ها را کاهش دهد.
باز شدنِ دوبارۀ دفتر طالبان، درست زمانی که حملاتِ این گروه به‌صورتِ کم‌سابقه‌یی شدت یافته، حامل پیامِ خوبی برای مردم افغانستان نیست و بدون شک موضع ضعفِ دولت‌مردانِ افغانستان را به نمایش می‌گذارد.