هویت ملی، هویت متکثر، فراگیر و گسترده است که از مجموع هویت‌های متنوع فرهنگی و اجتماعی اتباع یک کشور شکل می‌گیرد. هویت ملی عبارت از وابستگی و تعلق یک فرد و یا یک جامعه به صورت رسمی و قانونی به یک کشور و دولت- ملت است. جغرافیای مشترک، نظام سیاسی مشترک، ساختار اقتصادی مشترک، تاریخ مشترک، فرهنگ مشترک، منافع و زیان مشترک، مؤلفه‌های هویت ملی در یک کشور تلقی می‌شود. این اشتراکات برای ساکنان و شهروندان کشور، روح مشترک ملی ایجاد می‌کند و روابط آنها علی‌رغم ناهمگونی‌های اجتماعی و فرهنگی در پرتو این روح مشترک شکل می‌گیرد.
هویت ملی از هویت‌های سنتی و بومی قوم، قبیله و حتی دین و مذهب عبور می‌کند. هویت ملی، هویت شهروندی است. رابطۀ شهروندان در یک کشور با دولت و زمام داران، نه بر مبنای پیوند و تعلقات تباری، مذهبی، نژادی و زبانی، بلکه بر مبنای حقوق و وجایب متقابل برقرار می‌شود؛ حقوق و وجایبی‌که توسط قانون و با نقش شهروندان تنظیم میگردد. شهروندان در تدوین، تصویب و نظارت براجرای قانون بوسیلۀ نمایندگان منتخب خود سهم می گیرند.
هویت ملی با اندیشۀ سیاسی باورمند به هویت شهروندی در یک کشور شکل می‌گیرد، نه با یکدست سازی هویت تباری و یا ادغام تمام هویت های تباری و فرهنگی در یک هویت تباری.
تقلیل هویت ملی و مدنی به هویت تباری و قومی، به بی‌ثباتی سیاسی و بحران اجتماعی دامن می‌زند. تبارگرایی در واقع یک ایدئولوژی است که جامعه را با دو رنگ سیاه و سفید و دو گروه حق و باطل می‌بیند. او در آئینۀ این آیدئولوژِی، هم تباران خود را در عرصۀ قدرت سیاسی و اجتماعی و اقتصادی برتر و برحق مشاهده می کند و گروه های قومی و تباری دیگر را ملزم به اطاعت و خدمت می‌داند و این دقیقاً، همان ایدئولوژی فاشیزم، راسیزم و اپارتاید است که نه تنها هیچگونه بنیاد علمی و انسانی ندارد، بلکه به منازعات بسیار خونینی چون جنگ دوم جهانی منجر شد.
هویت ملی در یک کشور به شهروندانش، مسوولیت و علایق شدید ملی ایجاد می کند و بر عکس، ابهام و تردید در هویت ملی، از تعهد، علاقه و احساس وطندوستی و مسئولیت پذیری می کاهد. هویت ملی، حلقۀ وصل تمام گروه های مختلف قومی و فرهنگی در یک کشور کثیرالاقوام است.