دیروز، کمیسیون حقیقت‌یابِ رویداد دردناکِ کندز به فعالیت آغاز کرد و در یک کنفرانس خبری، اهداف و برنامه‌های‌ خود را بیان کرد. پیش از این، مجلس نماینده‌گان هم یک کمیسیون حقیقت‌یاب را معرفی کرده‌ است. اما کمیسیون حقیقت‌یابی که دیروز به کارش آغاز کرده، مرکب از اعضای کابینۀ پیشین و افرادی‌ست که اکنون سمتِ خاصی در دولت وحدت ملی ندارند. مسوولانِ این کمیسیون همه چهره‌های شناخته‌شده‌اند اما این‌که به چه حقیقت‌هایی دست می‌یابند، هنوز معلوم نیست.
سرپرست ولایت کندز دیروز اطمینان داد که جنگ در شهرِ کندز تمام شده و شهروندان این ولایت می‌توانند به خانه‌های‌شان برگردند.
دو روز پیش نیز سرپرست ولایت کندز گفته بود که حکومت در نظر دارد که خدمت‌رسانی به مردم را شروع کند و به حکومت‌داری در شهر بپردازد؛ زیرا طالبان از شهر رانده شده‌اند و نیروهای دولتی در شهر مستقرند و ادارات فعال شده است.
به هر رو، اکنون خوب‌ترین فرصت برای تحقیق در مورد رویداد کندز و جمع‌آوریِ شواهد و مدارکِ جنایاتِ‌ طالبان است. مردم شهر کندز که حالا آواره هستند، همه می‌گویند که طالبان اعضای خانواده‌های‌شان را کشته‌اند، بر زنان تجاوز کرده‌اند، دارایی‌های مردم حتا آرد و برنجِ خانواده‌ها را برده‌اند، حال آن‌ها چه‌گونه به خانه و کاشانۀ خود برگردند.
سازمان عفو بین‌الملل نیز پس از سقوط کندز به دست طالبان، در اعلامیه‌یی از قساوت‌های طالبان به شمول تجاوز جنسی، آدم‌ربایی و کشتار افراد ملکی گزارش داده بود. این سازمان به نقل از مدافعان حقوق بشر گزارش داده بود که طالبان یک فهرست با خود داشته و از پسران برای تلاشیِ خانه به خانه استفاده کرده‌اند تا افراد مورد نظر خود به ویژه زنان را پیدا کنند.
در این گزارش طالبان متهم شده بودند که بر نوامیسِ فرماندهان و سربازانِ پولیس تجاوز جنسی کرده و اعضای فامیل آن‌ها به شمول اطفال را به قتل رسانده‌اند.
حوریه مصدق، پژوهشگر عفو بین‌الملل در امور افغانستان، گفته بود که گزارش‌های متعدد و موثق از کشتار، تجاوز جنسی و دیگر انواع دهشتی ‌که علیه باشنده‌گانِ کندز انجام شده، باید مقاماتِ افغانستان را وادار کند که برای حفاظت از مردمِ ملکی تلاشِ بیشتر به خرج دهند.
به گفتۀ سازمان عفو بین‌الملل، طالبان به مجرد وارد شدن به شهر، همۀ زندانیانِ مرد را آزاد کرده و سلاح داده‌اند تا در کنارشان بجنگند، اما زندانیانِ زن را مورد تجاوز قرار داده و لت‌وکوب کرده‌اند.
همچنین، یک قابلۀ محلی، مورد تجاوز گروهیِ شورشیان قرار گرفته و سپس با همکارش به قتل رسیده است. این مورد را عفو بین‌الملل به نقل از یک عضو خانوادۀ این قابله گزارش داده است. با این حال، ریاست‌جمهوری با بیان این‌که «طالبان بر نوامیس و عزت مردم تجاوز کردند»، گفته بود که بررسی مقدماتی نشان می‌دهد که «طالبان و همکاران تروریست‌شان برعلاوۀ این‌که رعب و ترس را در میان شهروندان کندز ایجاد کردند، به کشتار غیرقضایی و خودسرانۀ افراد ملکی و نظامی و شهریان کندز و همچنان شکنجه، آزار و اذیت آن‌ها دست زده‌اند.» دفتر ریاست‌جمهوری افغانستان در اعلامیه‌یی گفته بود که طالبان اموال و دارایی دفاتر ملل متحد، موسسات غیرحکومتی و نماینده‌گی‌های کشورهای خارجی را به یغما برده‌اند. در این اعلامیه افزوده شده که: «این اعمال همان‌گونه که سازمان عفو بین‌الملل در اعلامیۀ اخیر خود به آن اشاره کرده است، در جریان جنگ‌های مسلحانه و بر اساس قوانین بشردوستانۀ بین‌المللی، به عنوان جرایم علیه بشریت شناخته می‌شود.»
آقای اشرف‌غنی نیز بعد از بازپس‌گیری کندز به مردم وعده سپرده بود که کسانی که در کندز غفلتِ وظیفوی کرده و باعث سقوط آن به‌دست طالبان شده‌اند، مورد پیگرد قرار گرفته و مجازات می‌شوند.
و اما اکنون باشنده‌گانِ کندز خواهان به کرسی نشاندنِ عدالت‌اند و کمیسیون حقیقت‌یاب هم به همین هدف تعیین شده است. دیده شود که این کمیسیون چه کاری را به پیش خواهد برد و به چه نتایجی دست خواهد یافت.
مردم کندز در گفت‌وگو با روزنامۀ ماندگار و سایر رسانه‌ها، خواستار شناسایی و محاکمۀ همکاران محلیِ طالبان و شرکای جنایتِ آنان شده‌اند.
حالا خواست تمامِ مردم افغانستان از حکومت این است که به وعدۀ خود عمل کرده و حداقل، همکارانِ محلیِ طالبان در فاجعۀ کندز را به مجازات برساند.
دردِ مردمِ کندز بیشتر از کسانی‌ست که طالبان را در خانه‌های‌شان جا دادند و بعد در سقوط شهر با طالبان یک‌جا شدند و در تمام جنایت‌هایی‌ که صورت گرفت، گام به گام آن‌ها را راهنمایی و همکاری کردند.