وزارت ارشاد، حج و اوقاف می‌گوید که طی چهارده سال گذشته بیشتر از صد تن از علمای دینی افغانستان به‌گونه‌های مختلف ترور شده اند.
معاون این وزارت تأکید می‌کند، پشتیبانی بی‌پشینۀ علمای دینی از نظامیان افغانستان و حمایت از مسایل ملی سبب شده تا مصونیت جانی آنان به‌خطر بیافتد.
از سوی دیگر، شماری از آگاهان دینی و نماینده‌گان مجلس می‌گویند که دولت افغانستان باید در زمینۀ تأمین امنیتِ عالمانی که مردم را به‌اعتدال و صلح دعوت می‌کنند، توجه بیشتر کند.
در جریان چند ماه گذشته، چند تن از علمای دینی در افغانستان به‌شکل مرموزی ترور شدند که در تازه‌ترین مورد مولوی غلام جیلانی عرفانی، یکی از عالمان با نفوذ دینی ولایت غزنی، از اثر انفجار ماین مقناطیسی کشته شد.
به‌گفتۀ شهروندان غزنی، مولوی غلام جیلانی عرفانی، یکی از عالمان با نفوذ دینی بود که بیشتر مردم را به‌ وحدت و همدلی و درس و آموزش دعوت می‌کرد.
این عالم دین صاحب‌امتیاز رادیوی محلی سعادت نیز بود. این رادیو برنامه‌های مذهبی را پخش می‌کرد.
تا اکنون انگیزۀ اصلی این قتل روشن نیست و گروه و یا فردی نیز مسوولیت آن را به‌دوش نگرفته؛ اما برخی از رسانه‌ها گزارش داده اند که رادیوی سعادت، از سیاست جنگ‌جویانۀ گروه طالبان انتقاد می‌کرد و حملات انتحاری را نیز حرام اعلام کرده بود.
اعضای شورای ولایتی غزنی گفته اند که مولوی جیلانی عرفانی از سوی مخالفین دولت کشته شده است؛ زیرا او یک عالم دینی روشن‌فکر بود و مردم را به‌وحدت و یک‌پارچه‌گی دعودت می‌کرد.
عبدالجامع جامع معاون شورای ولایتی غزنی به‌رسانه‌ها گفته، در طی چند سال اخیر، بیش از ٢٠ عالم دینی در سطح ولایت غزنی به‌قتل رسیده اند که اکثرأ مخالفان دولت در قتل آنان نقش داشته است.
داعی‌الحق عابد معین وزارت حج و اوقاف در گفت‌وگو با روزنامۀ ماندگار با بیان این‌که علمای دینی افغانستان در سه نهاد (وزارت معارف، شورای علما و وزارت حج و اوقاف)، تقسیم شده اند، می‌گوید: طی چهارده سال گذشته، افغانستان بیشترین شخصیت‌های دینی و مذهبی خود را از دست داده است.
به‌گفتۀ معین وزارت حج و اوقاف، بیشتر این ترورها در ولایات جنوبی افغانستان صورت گرفته است.
آقای عابد می‌گوید: طی یک‌سال گذشته، تنها در ولایت قندهار سه رییس حج و اوقاف خود را پی هم از دست دادیم.
ولایات غزنی، لوگر، هرات و قندهار از جمله ولایاتی بوده‌اند که به‌گفتۀ معین وزارت حج و اوقاف، طی سال‌های گذشته شاهد ترورهای بیشتر علمای دینی بوده است.
آقای عابد می‌گوید: «دشمنان مردم افغانستان می‌خواهند که علمای جید و کسانی را که با آنان در تماس نیستند، به‌شهادت برسانند.»
معین وزارت حج و اوقاف خاطر نشان می‌کند: «بارها از نهادهای امنیتی تقاضا کرده‌ایم تا در قسمت تأمین امنیت علما که در جامعۀ افغانستان نقش مهمی دارند، توجه جدی داشته باشند؛ اما تا هنوز کدام اقدام ملموسی برای تأمین امنیت علما صورت نگرفته است.»
آقای عابد تصریح می‌کند که در سال‌روان شمار ترور علمای دینی اندک بوده، اما می‌گوید: طی چهارده سال گذشته، بیشتر از صد تن از علمای کشور به‌گونه‌های مختلف ترور شده‌اند.
آقای عابد خاطر نشان می‌کند: امسال تمامی علمای افغانستان موقف بسیار صریح و روشن در برابر مخالفین دولت و مسایل ملی افغانستان گرفتند که با این موقف‌گیری‌ها، مصونیت جانی آنان با خطر مواجه شده است.
داعی الحق عابد اما می‌گوید که با ترور علما عزم آنان تضعیف نمی‌شود و آنان قوی‌تر از گذشته در برابر مخالفین ایستاد خواهند شد.
در این حال، کمال‌الدین حامد آگاه دینی و استاد دانشگاه می‌گوید: دیدگاه افراطی‌یی که در عقب گروه‌های تندرو در کُل جهان اسلام به‌ویژه شرق میانه وجود دارد، به‌حدی منسجم و تقسیم شده به سیاه و سفید است که به‌ساده‌گی می‌توانند نظام سیاسی، اصناف مختلف مردم و علمای دینی را نشانه بگیرند و از میان بردن آنان را یک نوع جهاد و مبارزۀ مشروع تلقی کنند.
آقای حامد می‌افزاید: دشمنان مردم افغانستان علمای دینی را به‌خاطری ترور می‌کنند تا ایدیولوژی تندروانه و افراطی آنان از نقد محفوظ باشد که نقد دیدگاه‌های گروه‌های تندرو توسط علمای دینی با استقبال عامه رو به‌رو می‌شود و این‌کار برای این گروه‌ها سنگین‌تر از مسایل جنگی تمام می‌شود.
این آگاه دینی تصریح می‌کند: «گروه‌های تندرو فاقد مشروعیت فتوا دهی اند و همواره می‌کوشند که بحث علمی و فقهی را وارد مسألۀ کلامی بسازند که این‌کار می‌تواند یک عالم دینی را تکفیر و متهم به‌همکاری با کفار کند و برای سربازان خود مشروعیت خلق کنند.»
آقای حامد دلیل سومی ترور علمای دینی را در این می‌داند که دشمنان مردم افغانستان راه‌های رسیدن به‌قدرت را تاریک می‌بینند و کسانی که تفسیر معتدل و واقع‌گرایانه از دین دارند را ترور می‌کنند.
این آگاه دینی باور دارد: ادامۀ این ترورها فکر اعتدال‌پسندی را از میان نخواهد برد و تنفر و انزجار بیشتری را در قبال گروه‌های افراطی خواهد داشت.
او تأکید می‌کند که دولت نباید به‌گونۀ درباری از علما حمایت کند بلکه به‌مراکز آزادانۀ علمای دینی اعتدال‌گرا توجه کند تا فکر اعتدال رشد و جایگاه پیدا کند.
در عین حال، چمن شاه اعتمادی عضو مجلس نماینده‌گان می‌گوید: یکی از نکاتی که دشمن در بیش از چهار سال اخیر بیشتر بالای آن تمرکز داشته، ترور اشخاص نخبه، متنفذان و علمای دینی بوده است.
به‌گفتۀ این عضو مجلس، دشمن با ترور علمای دینی در صدد آن است تا قوامی که آنان در میان مردم دارند را از میان ببرند و دست به‌ایجاد رعب و ترس بیشتر در میان شهروندان افغانستان بزنند.
آقای اعتمادی می‌افزاید: دشمن علمایی را به‌شهادت می‌رسانند که آنان نفوذ بیشتری بالای مردم دارند و همواره مردم را به‌طرف اعتدال‌پسندی، حمایت از دولت و نیروهای امنیتی تشویق و به‌آنان انگیزه ایجاد می‌کنند.
آقای اعتمادی از نهادهای امنیتی می‌خواهد تا از آخرین امکانات و داشته‌های خود استفاده کنند و امنیت شهروندان و به‌ویژه اشخاص با نفوذ و علمای دینی را بگیرند تا همه زیر چتر امنیت به‌سر ببرند.
در دو روز گذشته تلاش‌های زیادی انجام دادیم تا در این زمینه دیدگاه نهادهای امنیتی به‌ویژه وزارت داخله را در این زمینه داشته باشیم که با تماس‌های پی هم موفق به‌این کار نشدیم.