حمید رستمی جوان ۲۸ ساله افغانی، پس از بی نتیجه ماندن تلاش‌های چندین ساله‌اش برای قبولی در اروپا، از دنمارک اخراج گردید. او در حال حاضر دور از خانواده در کابل به این فکر می‌کند که چگونه دوباره عازم اروپا شود.
حمید یک جوان بیکار است و نمی‌خواهد به خانه و محل اصلی خود به ولایت وردک برگردد، زیرا به قول خودش او متعلق به قوم هزاره می‌باشد و گروه طالبان اعضای این گروه قومی را در هفته‌های گذشته به قتل رسانده اند.
او می‌گوید: «اگر من پول کافی به دست آورم، دوباره به اروپا بر می‌گردم. جان به سلامت بردن در اینجا بسیار دشوار است. وضعیت در کابل بسیار بد است، اینجا امنیت نیست و زمینه کار نیز وجود ندارد. زمانی شما از منزل خود بیرون می‌شوید هیچ اطمینانی وجود ندارد که چه واقع خواهد شد. شما اصلاً به هیچ طرف رفته نمی‌توانید.»
داستان رستمی نشان دهنده مشکلات کشورهای اروپایی نیز می‌باشد که با افزایش مخالفت‌های داخلی به دلیل سرازیری شمار زیاد آوارگان وعده داده اند که مهاجران پذیرفته نشده را پس به کشورهای شان می فرستند.
سیری اوپن از دانشگاه سوسیکس بریتانیا که در امور پناهجویان افغان کار کرده است می‌گوید: «واقعیت این است که بسیاری مهاجران افغان که اجباراً اخراج شده اند، دوباره تلاش خواهند کرد به اروپا بیایند، بدون در نظر داشت این که سیاستمداران چه تصمیم می‌گیرند.»
مشکل است ارقام مجموعی مهاجران افغان در اروپا را به دست آورد. اما براساس آمار کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان، از آغاز سال جاری ۱۵۰ هزار افغان وارد یونان شده اند که دروازه وردوی این پناهجویان به اروپا است. به این ترتیب، افغانستان بعد از سوریه بیشترین پناهجو را در اروپا دارد.
به گزارش اداره آمار اتحادیه اروپا (یوروستات) با وجود سرازیر شدن میلیاردها دالر کمک های جامعه بین المللی طی ۱۴ سال گذشته به افغانستان، تنها در ۶ ماه نخست سال ۲۰۱۵ میلادی نزدیک به ۴۰ هزار افغان در کشورهای اروپایی درخواست پناهندگی داده اند.
لیزا شوستر، کارشناس امور مهاجرت در دانشگاه سیتی لندن که به تازگی پژوهش میدانی خود را در کابل به اتمام رسانده است می گوید: «جدا از ثروتمندان، تنها کسانی که به فکر فرار از این کشور نیستند، تهی دستان اند.» او تاکید می کند که «بخشی از این [مهاجرت] به دلیل تصور غیرواقعبینانه از زندگی در اروپاست، اما شمار بیشتر این مهاجرت‌ها ناشی از وضعیت دشوار افغانستان است.»
چشم انداز مبهم
حتی قبل از حملات تروریستی در پاریس حساسیت ها راجع به مهاجران بالا گرفته بود. مردم با اعمال فشار بر دولت های اتحادیه اروپا می خواستند تا رقم پذیرش مهاجران را محدود سازند.
از جمله کشورهایی که سخاوتمندانه با مهاجران برخورد می کنند، آلمان و سویدن است که در واکنش به افزایش انتقادهای عامه، از موضع گیری سخت تری در برابر پناهجویان علامت داده اند.
حکومت افغانستان در میان دو موضوع گیر مانده است. از یک طرف در تلاش جلب رضایت کشورهای پول دهنده است که می خواهند جلو مهاجرت گسترده از افغانستان را بگیرند و از سوی دیگر، دورنمای اسکان دادن هزاران مهاجر بازگشت داده شده از اروپا هشدار دهنده است.
هفته جاری صلاح الدین ربانی وزیر امور خارجه و سید حسین عالمی بلخی وزیر امور مهاجرین افغانستان با برخی سفرای کشورهای اروپایی در کابل دیدار کرده و از آنان خواستند که با توجه به وضعیت بی ثبات امنیتی و فرا رسیدن فصل سرمای زمستان، با پناهجویان افغان سخاوتمندانه برخورد کنند.
عبدالغفور یکی از مهاجران بازگشته به وطن که حالا یک مرکز معلوماتی را در مورد افرادی که می‌خواهند مهاجرت کنند یا برگشته اند به پیش می برد، می گوید که در عقب این درخواست حکومت افغانستان یک واقعیت قوی وجود دارد: «افغانستان آماده پذیرش همه مهاجران بازگشت داده شده نیست. عامل آن تنها امنیت نیست، بلکه کار و درونمایی برای آینده مطرح است.»
اقتصاد این کشور در نتیجه کاهش کمک های بیرونی با مشکل مواجه شده و زمینه کاری به گونه وسیع مساعد نمی باشد. پس از پایان ماموریت جنگی ناتو در برابر هراس افگنان، وضعیت امنیتی این کشور به وخامت گراییده است چنان که گروه طالبان برای زمان کوتاهی کنترول شهر کندز را نیز به دست گرفتند.
حملات و انفجارهای دوامدار شهر کابل را نیز تهدید می کند چنانکه یافته های سازمان ملل نشان می دهد که در نتیجه نبردهای موجود از آغاز سال جاری میلادی تا ماه آگست ۱۵۹۲ فرد ملکی کشته شده و ۳۳۲۹ تن دیگر زخم برداشته اند.
کابل مزدحم شده است
با آنکه برخی مناطق این کشور تحت تصرف طالبان می باشد، برگشت کنندگان بر ازدحام کابل خواهند افزود، جایی که به دور از حلقه خانواده و نزدیکان خود فقط برای زنده ماندن شب و روز خود را سپری خواهند کرد.
دولت های اروپایی متعهد شده اند که تلاش های مداوم را برای کمک به برگشت کنندگان انجام دهند. آنان مصمم اند که ارائه کمک های سفر، مقداری پول نقد و فرصت های آموزشی را برای برگشت کنندگان نیز فراهم کنند.
بسیاری از ناظرین امور مهاجرت می گویند که ارائه کمک های مالی، تلاش های تازه برای ترک وطن را بیشتر تقویت می کند، اما مسعود احمدی مسئول برنامه اسکان مجدد سازمان بین المللی مهاجرت می گوید که مراقبت جدی از چگونگی مصر این پول، این مخاطره را کاهش می دهد. او می افزاید: «دلایل زیادی وجود دارد که مطمین گردیم حمایت ها برای ادغام مجدد، مهاجرت های دوباره را تقویت مالی نمی کند.»
هزینه سفر برای هر نفر به اروپا از ۷ الی ۸ هزار دالر امریکایی می باشد. با وجود آگاهی از خطرات راه قاچاقی، جذابیت زندگی در اروپا اکثر مهاجران را وادار کرده است که این خطرات را تحمل کنند.
احمدی می گوید که انتظارات بیشتر مهاجرین و پناهجویان از زندگی مرفه در اروپا غیرواقع بینانه است و تلاش های بیشتری باید صورت بگیرد تا مردم اطمینان یابند که زمینه های بهتر زندگی در وطن وجود دارد. او می گوید: « با ۷ هزار و ۸ هزار دالر شما می توانید یک تجارت خوبتر در افغانستان به وجود آورید.»
با این همه رویاهای اروپا به گونه وسیع افکار و اراده رستمی را تحت تاثیر قرار داده است چنان که دوستان بیشتر او افغانستان را ترک کرده اند. او می‌گوید: «اگر من چگونگی اخراج شدنم را به مردم قصه کنم، به حرفایم باور نمی کنند. اگر بگویید که وضعیت زندگی در اروپا بسیار بد است، مردم به حرف شما باور نمی کنند.»