خط لولۀ گاز تاپی روز یکشنبه، با حضور سران کشورهای افغانستان، پاکستان، ترکمنستان و هند در حومۀ شهر «مرو» در خاک ترکمنستان اجرایی شد.
مراسم آغاز عملیات اجرای خط لولۀ گاز «ترکمنستان-افغانستان-پاکستان – هند» موسوم به خط لولۀ گاز تاپی صبح روز یکشنبه ۱۳ دسمبر در حومۀ شهر «مرو» ترکمنستان با سخنرانی سران کشورهای ذی‌نفع در این طرح آغاز شد.
آغاز این پروژه ده میلیارد دالری که حدود دو دهه از امضای نخستین تفاهمنامه آن می‌گذرد، روز یکشنبه ۱۳ دسمبر در مراسمی در حوزه گازی گالکینیش در جنوب ترکمنستان اعلام شد و رهبران کشورهای دخیل در این مراسم یک دکمه پیوند دو لوله گاز را به عنوان نشانه‌ افتتاح فشار دادند.
نواز شریف نخست وزیر پاکستان، قربانعلی بردی محمد اف رییس جمهور ترکمنستان، اشرف غنی رییس جمهور افغانستان و انصاری معاون رییس جهمور هند در این مراسم سخنرانی کردند.
نخست وزیر پاکستان، طی سخنانی در مراسم کلنگ زنی خط لوله گاز تاپی گفت: آغاز عملیات اجرای خط لوله گاز تاپی یک حادثه تاریخی است و نشان دهنده آن است که کشور‌ها با ارادۀ سیاسی قادر هستند چنین طرح‌های بزرگ و عظیم انرژی بین المللی را نیز به اجرا درآورند.
نواز شریف گفت: حضور سران کشورهای مشارکت کننده در طرح تاپی از اهمیت منطقه‌یی و فرا منطقه‌یی حکایت می‌کند.
وی افزود: تاپی درهای جدیدی در راستای همگرایی بیشتر و تعاملات اقتصادی، تجاری و انرژی منطقه باز را می‌کند.
نواز شریف با تاکید بر اهمیت منطقه‌یی این پروژه گفت: «امروز روزی مهمی برای همه ما است. این نشانه‌ واضح برای آغاز پروژه‌یی است که سرنوشت‌ها را تغییر خواهد داد. از مدیریت افغانستان و پاکستان سپاسگزارم. این پروژه سعادت مشترک ما را در پی دارد.»
قربان‌قلی بر محمدوف، رییس جمهوری ترکمنستان گفت: «این یک پروژه صلح و ثبات برای منطقه است. اعمار این خط لوله هزارها فرصت‌ کاری ایجاد می‌کند و موجب توسعه اجتماعی-اقتصادی در منطقه می‌شود. امیدوارم همه کشورها دخیل در این پروژه با هم همکاری کنند.»
آقای برمحمدوف گفت که این پروژه تا دسمبر سال ۲۰۱۹ تکمیل خواهد شد و ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز را در طول ۱۸۱۴ کیلومتر از طریق افغانستان به پاکستان و هند منتقل خواهد کرد.
محمد اشرف غنی، رییس جمهوری افغانستان نیز گفت: «امروز ما شاهد یک رویداد تاریخی هستیم، دهه‌ها است در این مورد صحبت کردیم، امروز تعهد خود را نشان دادیم. فصل جدید روابط ما با ترکمنستان، پاکستان و هند امروز آغاز شد.»
آقای غنی گفت: «این پروژه بخشی از برنامه چند شاخه‌یی شامل فایبر نوری، خطوط آهن و انتقال برق است که موازی با پروژه تاپی به پیش برده خواهند شد. یک شاهراه فوق‌العاده همکاری میان آسیای مرکزی و آسیای جنوبی.»
حامد انصاری، معاون رییس جمهوری هند نیز گفت: «ما تعهد قوی به اجرای این پروژه داریم. ما نمی‌توانیم چشم‌انداز خود را زیر تاثیر دیدگاه مردمان گمراه قرار بدهیم. با چشم‌انداز مشترک به سوی آینده‌ روشن نسل‌های بعدی گام بر می‌داریم.»
ترکمن‌گاز، شرکت دولتی گاز ترکمنستان مدیریت کنسرسیوم اعمار خط لوله گاز تاپی را خود به عهده گرفته است و این تصمیم پس از آن گرفته شده است که شرکت‌های مهم بین‌المللی از مشارکت در این پروژه اجتناب کردند.
شرکت توتال فرانسه ابتدا ابراز علاقمندی کرده بود که می‌خواهد مدیریت این کنسرسیوم را به عهده بگیرد، اما پس از آنکه ترکمنستان شرایط این شرکت را برای گرفتن سهم در ذخایز گاز این کشور رد کرد، از مشارکت در این پروژه کنار کشید.
شرکت‌های هندی و پاکستانی قرارد‌ادهایی برای وارد کردن گاز از ترکمنستان برای ۳۰ سال آینده امضا کرده اند.
تاپی، گاز ترکمنستان را از حوزه گالکینیش که ذخایر آن تا ۱۶ تریلیون متر مکعب برآورد شده از راه ولایات هرات، هلمند و قندهار افغانستان به کویته پاکستان و از آنجا به شهر ملتان این کشور منتقل می‌کند و بالاخره در منطقه فاضلکا در پنجاب هند به پایان می‌رسد.
این خط لوله گاز بعد از ۱۴۷ کیلومتر در خاک ترکمنستان وارد افغانستان می‌شود.
انتظار می‌رود که این خط لوله گاز در داخل افغانستان برای ۱۲ هزار نفر فرصت شغلی مستقیم ایجاد کند، اما ناامنی در مناطق غربی و جنوبی افغانستان از چالش‌های اصلی در برابر آن است.
بر اساس توافقنامه پروژه تاپی، سالانه میلیون‌ها دالر از محل پرداخت حق عبور خط لوله گاز به دولت افغانستان پرداخت خواهد شد و بخشی از نیازمندی‌های افغانستان به گاز نیز رفع خواهد شد.
افغانستان امیدوار است که با گشایش این طرح، کشورهای منطقه، به‌ویژه پاکستان به دلیل نیازمندی به گاز ترکمنستان، تعهد جدی‌تری در قبال مسئله امنیت این طرح و کمک به امنیت در سراسر افغانستان نشان دهد.
هند و پاکستان هر دو به شدت به انرژی نیاز دارند و تحلیلگران معتقدند که تنها اتصال به آسیای میانه پر از انرژی می‌تواند نیاز این کشورها را به انرژی مرفوع کند.