یادداشت:
با به بحران کشیده شدن کابل بانک، نظام بانکی افغانستان به شدت آسیب دید. مردم سپرده‌های‌شان را از بانک‌های داخلی بیرون کرده و به بانک‌های خارجی انتقال دادند. اعتماد عمومی به بانکداری در کشور از میان رفت و اقتصاد افغانستان به شدت آسیب دید. دولت افغانستان پس از ورشکسته‌گی، کابل بانک را با چهره‌یی جدید عرضه کرد و به داوطلبی گذاشت. اما تاکنون هیچ سرمایه گذار و نهادی حاضر به خرید این بانک نشده است. برای بررسی وضعیت این بانک و اصلاحاتی که در آن به وجود آمده است، گفت‌وگویی را با سیدجان سعید سرپرست ریاست هیأت عامل کابل بانک نو انجام داده ایم که اینک می‌خوانید:

ممنون آقای سعید که فرصت این پرس‌وشنود را فراهم کردید. زمانی‌که شما رییس کابل بانک نو شدید، وضعیت این بانک چگونه بود و حالا در چه وضعیتی قرار دارد؟
کابل بانک نو در ۲۱ اپریل ۲۰۱۱ بعد از آن‌که کابل بانک اسبق به بحران رفت، تحت قیمومیت وزارت مالیه در آمد و بعد از اخذ جواز از د افغانستان بانک، به فعالیت آغاز کرد و اکنون یک بانک تجارتی دولتی است و سهم‌دار صد درصد این بانک وزارت مالیه می‌باشد.
ریاست‌ جمهوری و وزارت مالیه توجه خاصی به کابل بانک نو دارند که اولین اقدام ریس‌جمهور در خصوص کابل بانک یکی از این نمونه‌ها است.
بعد از ایجاد کابل بانک نو یک تیم تاسیس شد که براساس آن کارهای مشترک صورت گرفت و این تیم توانست یک برنامه کوتاه مدت بسیار قوی تهیه کند که ما در این برنامۀ کوتاه مدت توانستیم ۹۰ درصد مصارف خود را از فیس خدمات بانکی که دریافت می‌کنیم، تکمیل کنم و تنها ۱۰درصد عقب هستیم.
خدماتی که کابل بانک نو ارایه می‌کند، بیشتر از سایر بانک‌ها است و بیشتر از ۱۰۰ نماینده‌گی در سراسر افغانستان دارد. همین اکنون ما در ولسوالی سنگین هلمند، کرشک، گرمسیر، شورابک، قلات، نیم‌روز، دایکندی و بامیان نماینده‌گی داریم وعنقریب به نورستان نیز خواهیم رفت که دورترین نقطۀ افغانستان است. یعنی می‌توانم بگویم که کابل بانک نو در دورترین و ناامن‌ترین مناطق افغانستان به هموطنان ما خدمات ارایه می‌کند.
کابل بانک نو در توزیع معاشات کارمندان دولت نقش بسیار مهم و اساسی دارد و همین اکنون بخش بزرگی از اردوی ملی، ۸۰ درصد پولیس ملی و ۱۰۰درصد معلمین از طریق کابل بانک نو معاشات شان را دریافت می‌کنند.
جدا از این موارد، ۶۰ هزار کارمند موسسات، انجوها و شرکت‌های خصوصی نیز از طریق کابل بانک نو معاش شان را دریافت می‌کنند.
همین اکنون کابل بانک نو بیشتر از ۸۵۰ هزار مشتری دارد که این رقم نشان‌گر اعتماد مردم نسبت به این بانک می‌باشد و زمانی‌که گفته می‌شود ۵ درصد مردم افغانستان به خدمات بانکی دسترسی دارند، یک رقم درشت آن وابسته به خدمات بانکی کابل بانک نو است.
همین اکنون سپرده‌های مردم نزد ما حدود ۳۶۰ میلیون دالر است، اما ضمن اینکه در برابر این پول تکتانه ما صفر است، ما ماهانه ۱۰ و ۲۰ افغانی نیز پول می‌گیریم، اما باورمندی مردم نسبت به بانک به حدی زیاد است که نمی‌خواهند حساب خود را به بانک دیگری انتقال دهند و دلیل اعتماد مردم نسبت به این بانک، پشتیبانی خاص حکومت وحدت ملی از کابل بانک نو است.
ما برای اینکه چگونه مصارف کاهش پیدا کند وعواید افزایش؛ تلاش کردیم روشمند به پیش برویم و تمام استندردها و نورم‌هایی که در دنیای مدرن و در بانکداری جدید مورد استفاده قرار دارد را استفاده کنیم. طور مثال برای کاهش مصارف بانکی ما معاشات و داد و ستدها را از طریق ماشین‌های «ای تی ام» و یا دستگاه‌های خود پرداخت ارایه کردیم.
همین اکنون ماشین‌های ای تی ام در وزارت‌های معارف، تحصیلات عالی، داخله، مالیه وجود دارد و در وزارت دفاع بیش از هشت پایه از این ماشین‌ها فعال است.
ما با استفاده از بانکداری مدرن که ماشین‌های «ای تی ام» هم جزء آن است، توانستیم مصارف خود را کم کنیم.
همچنان کسانی که در کابل بانک نو حساب داشته باشند، می‌توانند از طریق کارت۳۱۳۱ تکت طیاره خریداری کنند و در این مورد همین اکنون ما با «کام‌ایر» همکاری داریم و عنقریب با شرکت صافی هم همکاری ما آغاز خواهد شد.
از طریق ۳۱۳۱ نیز می‌توانید کریدت کارت نیز خریداری کنید و همچنان می‌تواند حساب تان را چک کنید که چه مقدار پول در حساب تان دارید و همین طور می‌توانید به سایر حساب‌‍‌ها پول ارسال کنید.
نوآوری دیگر کابل بانک نو این است که کارت ۳۱۳۱ و کارت «ای تی ام» را در یک کارت جا داده است، در حالیکه قبلاً این دو از هم جدا بود، یعنی کارت ۳۱۳۱ جدا و کارت ای تی ام جدا بود، اما اکنون هر دو دریک کارت وجود دارد.
کابل بانک نو اولین بانک در افغانستان است که برای ۳۵۰۰ نفراز طریق موبایل خدمات ارایه می‌کند و مشتریان می‌توانند بانک را در موبایل خود داشته باشد و ما این پروسه را در ولسوالی تگاب و نجراب آغاز کردیم و بعداً به ولسوالی‌های ولایت قندهار رفتیم و همین اکنون این کار را در پکتیا نیز آغاز کردیم.
سوال: اما مردم به بانکداری موبایل آشنایی چندان ندارند و نمی‌دانند که چگونه از آن استفاده کنند، آیا برای معلومات دراین خصوص شما کدام برنامه دارید؟
یک برنامه مشخص دراین خصوص را «USID» به همکاری شرکت‌های مخابراتی راه اندازی کرده که ما نیز در این برنامه سهم فعال داریم و ما خود را مکلف می‌دانیم زمانی‌که یک خدمت را ارایه می‌کنیم، در کنار این خدمات باید آموزش نیز داده شود و ما این کار را کردیم و در مکان‌هایی که ماشین‌های «ای تی ام» نصب می‌شود، کارمندان ما برای دو یا سه روز در آن‌جا به مردم آموزش می‌دهند و همین طور در سراسر افغانستان برنامۀ اطلاع دهی را نیز آغازکردیم که مردم با کارکرد این ماشین‌ها آشنا شوند.
شما قبلاً گفتید که بیش از ۱۰۰ نمایندگی در سراسر افغانستان دارید و حتا در دورافتاده‌ترین و ناامن ترین نقاط افغانستان نماینده‌گی دارید، اما دراین روزها برخی از نماینده‌گی‌های کابل بانک نو تعطیل شده و مشکلاتی را ایجاد کرده، دلیل تعطیل شدن این نماینده‌گی‌ها چه بوده است؟
چون فاصله میان بعضی از نماینده‌گی‌ها بسیار کم بوده، بنابراین تصمیم گرفته شده که شماری از نماینده‌گی‌ها که فاصله کم دارند، یکی از آنها بسته شود. طور مثال: یک نماینده‌گی در سرای شهزاده داریم، یک نماینده‌گی در جاده نادرپشتون و یکی در سینما پامیر، دیگر هم درپل باغ عمومی، بنابراین چون فاصله میان این نماینده‌گی‌ها بسیارکم بود، نماینده‌گی پل باغ عمومی را تعطیل کردیم.
ما بیشتر از ده غرفه در مکرویان دو داریم، بنابراین مشتریان مکرویان چهار می‌توانند از یکی از نماینده‌گی‌های مکرویان دو استفاده کنند و ما تصمیم داریم که یک پایه ماشین «ای تی ام» را در مکرویان چهار نصب کنیم.
قرار بود کابل بانک نو به فروش برسد، اما به نظر می‌رسد که تاکنون هیچ شخصی حاضر نشده که این بانک را خریداری کند، دلیل چه بوده؟
پروسه دواطلبی برای خرید کابل بانک نو در یازدهمین اجلاس اتاق‌های تجارتی امریکا و افغانستان که در امریکا برگزار شده بود، مطرح شد و تلاش ما این بود که اگر خارجی‌ها علاقمند سرمایه‌گذاری درافغانستان باشند، آنان ما با شریک شوند که پس از برگشت از این اجلاس خوش‌بینی‌های زیادی دیدیم و شرکت‌های مختلف از ما معلومات ‌خواستند و براساس همان موارد وزارت مالیه تصمیم گرفت تا ۲۸جنوری ۲۰۱۶ پروسه دواطلبی کابل بانک نو را تمدید کند.
تا ۲۸ جنوری فرصت است و هرکسی‌ که علاقه‌مند خریداری این بانک است می‌تواند به ریاست خزاین وزارت مالیه مراجعه کند و بعداً زمان برای جمع‌آوری اسناد تعیین می‌شود.
در کنار این‌که نرخ بانک گفته می‌شود یکی از شرایط مهم و اساسی برای خرید بانک سوابق خریدار است که باید شخص خریدار، سابقه جرمی نداشته باشد، غاصب زمین نباشد و پول‌اش صد درصد، پول تجارت باشد یا پول شخصی خودش باشد که اسناد ارایه کند و سرمایه خوب داشته باشد و همچنان بررسی می‌شود که آیا این فرد یا افراد توانایی پیش‌برد امورات بانکداری را دارند یا خیر.
یگانه علت که تاکنون دواطلبی رد شده همین مسایل بوده یعنی افراد مراجعه کردند که مشکلات تخنیکی داشتند.
دولت دقت خاص به این دارد که کابل بانک نو را به افراد و اشخاصی تحویل ندهد که بحران کابل بانک تکرار شود.
خوب حالا آیا در افغانستان چنین شخص یا اشخاصی با اوصاف که شما گفتید، غاصب نباشد، سرمایه را از راه تجارت به دست آورده باشد و …. پیدا خواهد شد که بانک را خریداری کند؟
بلی چنین اشخاصی وجود دارد که من لازم نمی بینم اسم آنان را در این جا ذکر کنم، اما نیازهم نیست که حتما باید از افغانستان باشد، خارجی‌ها هم می‌توانند این بانک را خریداری کنند و ما در بعضی از روزنامه‌های خارجی برای فروش کابل بانک نو اعلان نشر کردیم.
سوال: خوب زمانی که این بانک به فروش رفت و به بخش خصوصی واگذار شد، از کنترول دولت خارج می‌شود، دراین صورت بحث نظارت از بانک چه خواهد شد؟
در گذشته در کابل بانک لایحه وظایف وجود نداشت، هرچه بود به نام بود؛ اما امروز برنامه و لایحه وظایف وجود دارد و همچنان این بانک هیات نظار دارد که سید مسعود در راس آن قرار دارد و همین طور یک کمیته بَرس دارد که این کمیته به طور تخنیکی در تمامی بخش‌های بانک معلومات و فعالیت دارد و همین طورآمریت تفتیش داخلی نیز وجود دارد که این آمریت بانک را روزانه تفتیش می‌کند. پس از فروش بانک تمام این کمیسیون‌ها و کمیته‌ها وجود خواهد داشت و نظارت خواهد کرد و بانک مرکزی نیز نظارت دقیق دارد و پس از فروش نیز خواهد داشت.
من بسیار به جرات می‌توانم بگویم که همین اکنون دولت می‌تواند کابل بانک را از یک موقف بسیاربلند هم از نقطه نظر تخنیکی و هم از جهت مالی به فروش برساند.
به عنوان آخرین سوال، شما که یک اقتصاد دان هستید، وضعیت بانکداری درافغانستان را چگونه ارزیابی می‌کنید و اقتصاد بازار آزاد در افغانستان چگونه است؟
من بسیار خوش‌بین استم نسبت به بانکداری در افغانستان و نظام اقتصاد بازار آزاد؛ اما مواردی است که باید انجام شود.
توجه خاص جامعه جهانی نسبت به افغانستان، علاقمندی دنیای نسبت به استخراج معادن و نفت افغانستان به شکل درست و دوامدار می‌تواند به اقتصاد افغانستان کمک بسیار کند و چون ما در بانک هستیم و عملاً شاهد هستیم که روزانه چقدر دالر، یورو و پاوند برای پروژهای مختلف افغانستان می‌آید و این مساله من را خوش‌بین ساخته که سکتور بانکداری در افغانستان با نظارت دولت بسیار موفقانه به پیش میرود.
اگر تخمینی بگوید که مثلاً روزانه چقدر پول تحت عنوان پروژه‌های مختلف می‌آید؟
فقط می‌توانم بگویم که تنها مصارف اردوی ملی سه عشاریه هشت میلیارد دالر در سال است و در خصوص نظام بازار آزاد باید بگویم که ما بسیار شتاب‌زده حرکت کردیم، اما حالا مشکلات حل شده و تشبث دولت در بازار به حدی است که بتواند نرخ بازار را کنترول کند و من دور نمایی بازار آزاد و نظام بانکداری درافغانستان را بسیار خوب می‌بینم.
با تشکر فراوان از شما که با وجود مصروفیت‌های زیاد فرصتی را دراختیار ما گذاشتید.

از شما هم تشکر می‌کنم.