امسال از سه می، روز جهانی مطبوعات، به‌گونۀ بی‌پیشینه در افغانستان گرامی‌داشت شد.
در برنامه‌های جداگانه‌یی که به همین مناسبت طی چند روز گذشته، در کابل و برخی ولایات افغانستان راه‌اندازی شده بود، به شماری از خبرنگارانِ فعال، لوح سپاس و مدال داده شد.
از آن میان، ریاست جمهوری از روز جهانی مطبوعات با ستایش از ۱۲ رسانۀ آزاد نکوداشت کرد.
در مراسمی که به‌روز چهار شنبه (۱۵ اردیبهشت) در ارگ ریاست جمهوری با حضور رییس‌جمهور غنی، اعضای کابینه، سخنگویان حکومت و مسؤلان رسانه‌ها برگزار شده بود، آقای غنی گفت که دست‌آوردهای آزادی بیان و اطلاع‌رسانی هنوز شکننده است. او افزود که برای حل مشکلات امنیتی و اقتصادی خبرنگاران با نماینده‌گان رسانه‌ها صحبت کرده و پس از دریافت پیشنهادها، راه‌کارِ عملی را برای حل این مشکلات روی دست خواهند گرفت.
در این محفل، بشیراحمد قاسانی از تلویزیون یک، ولی آرین از تلویزیون طلوع، فرحناز فروتن از تلویزیون آریانا نیوز، وحیده فیضی از شبکۀ رسانه‌یی سلام‌وطندار، شکیلا شیرزاد از تلویزیون شمشاد و ظفرشاه رویی از روزنامۀ هشت صبح به‌خاطر تلاش‌های‌شان در فعالیت‌های رسانه‌یی، مدال‌های عالی دولتی را نصیب شدند.
بانو ناجیه نوری از روزنامۀ ماندگار و خبرنگاران روزنامه‌های اطلاعات روز و ویسا و تلویزیون‌های خورشید و آیینه نیز از سوی رییس‌جمهور ستایش‌نامه دریافت کردند.
برنامۀ گرامی داشت از سه می در ارگ با حاشیه‌های نیز روبه‌رو شد که از آن میان، گفته‌های رییس‌جمهور که گفت خبرنگاران حدود آزادی بیان مثبت و منفی را مشخص کنند، با انتقاداتی روبه‌رو شده و نهادهای حمایت‌کنندۀ رسانه‌ها در افغانستان گفته‌اند که آزادی بیان منفی وجود ندارد.
آقای غنی در سخنرانی خود ضمن مهم خواندنِ نقش رسانه‌ها در کشور، از خبرنگاران خواست تا با در نظرداشت شکایاتی که از کار رسانه‌ها وجود دارد، حدود آزادی بیان را تعیین کنند.
آقای غنی با بیان این‌که ژورنالیسم، علم و هنر است گفت: «باید در کار اطلاع‌رسانی، سبک گفتار، نوشتار، تحقیق و تعادل در نظر گرفته شود.»
محمد اشرف‌غنی افزود که او از خبرنگاران در قسمت رعایت موازین اخلاقی‌ تعهد می‌‌خواهد، اما حکومت در ترتیب این موازین نقش نمی‌گیرد، زیرا دخالت دولت سبب سانسور و خلق مشکلات زیادی برای آزادی بیان در کشور خواهد شد.
رییس‌جمهور با تأکید بر حفظ بی‌طرفی حکومت، از خبرنگاران خواست تا خودشان حدود آزادی بیان مثبت و منفی را تعیین کنند.
محمد اشرف غنی همچنین افزود: «باید آزادی‌های منفی که افراد را منزجر، متزلزل و متضرر می‌سازد، محدود شود؛ زیرا آزادی‌های منفی برای ممالک دیگر نیز پیامدهای منفی داشته است.»
آقای غنی هم‌چنان گفت: «به آزادی بیان باور داریم و حکومت از فعالیت آزاد رسانه‌ها وآزادی بیان براساس قانون حمایت می‌کند، تا زمانی‌که من باشم، از آزادی بیان دفاع می‌کنم، اما در آینده متوجه باشید که آزادی منفی زیاد شده و از نگاه قانونی به جهت دیگر رفته است.»
رییس‌جمهور، با بیان این‌که علما از رسانه‌ها شکایت دارند، از رسانه‌ها خواست که با علما و مردم بحث واضح داشته باشند، به‌خاطری که دین آزادی و باورمندی است.
آقای غنی خاطر نشان کرد: «زیاد‌ترین جامعۀ مدنی ما در مسجد است و ژورنالیستان نباید بگذارند که مجادلۀ مکتب و مسجد در این خاک تکرار شود.»
از سویی دیگر، صدیق‌الله توحیدی رییس نهاد حمایت کننده از رسانه‌های آزاد افغانستان یا «نی» می‌گوید: ما آزادی بیان منفی نداریم و این مسأله را به رسمیت نمی‌شناسیم؛ آزادی بیان به‌صورت کُلی امری مثبت است.
آقای توحیدی گفت که حدود آزادی بیان در قانون رسانه‌های همه‌گانی کشور پیشتر مشخص شده‌است.
رییس نهاد حمایت از رسانه‌های آزاد افغانستان با اشاره به سخنان رییس‌جمهور غنی گفت که منبر به‌صورت سنتی خود یک رسانۀ با ارزش است و از نظر ما مجادله‌یی بین مسجد و رسانه وجود ندارد.
اشرف غنی در بخش دیگری از صحبت‌هایش، در مورد صندوق حمایت از ژورنالیستان گفت که برخی از نهادهای بین‌المللی حمایت خود را از این صندوق اعلام کرده‌اند، اما پیش از آن هیأت مدیرۀ آن از سوی خبرنگاران تشکیل شود، این صندوق ایجاد خواهد شد و او شخصاً در سطح بین‌المللی به‌خاطر جلب کمک مالی اقدام خواهد کرد.
خونین‌ترین سال خبرنگاری
در عین حال، نهاد حمایت از رسانه‌های آزاد افغانستان یا نی با برگزاری نشستی، روز جهانی مطبوعات را گرامی‌داشته و به برخی خبرنگاران تندیس اهدا کرد.
صدیق‌الله توحیدی، رییس دفتر حمایت از رسانه‌های آزاد افغانستان «نی» در این مراسم با بیان این‌که سال ۲۰۱۵ خونین‌ترین سال برای خبرنگاران افغانستانی بود، گفت: همه‌ساله حدود ۳ خبرنگار کشته می‌شد، اما در سال ۲۰۱۵ این رقم به ۱۲ خبرنگار افزایش یافت که این رقم تکان‌دهنده است.
توحیدی از کشته‌شدن ۵۶ خبرنگار داخلی و خارجی از سال ۲۰۰۱ تاکنون یاد کرد و افزود: رویداد‌های که در برابرِ خبرنگاران صورت گرفته، نیازمندِ بازنگری است.
او تصریح کرد: عدم امنیت، عدم دست‌رسی به اطلاعات و چالش‌های درون سازمانی از مشکلات فراروی خبرنگاران است.
رییس دفتر نی، نبود امکانات بهداشتی و بازنشسته‌گی را از چالش‌های مهم فراروی خبرنگاران عنوان کرد و اظهار داشت: استخدام و انفکاک خبرنگاران مطابق با قانون صورت نمی‌گیرد، وزارت اطلاعات و فرهنگ باید در این حوزه توجه کرده و از خبرنگاران حمایت کند.
توحیدی با اشاره به وعده‌های دولت برای حمایت از خبرنگاران گفت: دولت متعهد شده بود که از خبرنگاران حمایت کند، اما با حملۀ خونین تروریست‌ها به کارمندان تلویزیون «طلوع» وعده‌های دولت پوچ انگاشته شد.
او از دولت وحدت ملی و وزارت اطلاعات و فرهنگ خواست تا به تعهدات خود عمل کرده و خبرنگاران را مورد حمایت جدی خود قرار دهند.
خبرنگاران از حمایت خوبی برخوردار نیستند
دفتر میدیوتیک افغانستان نیز با راه‌اندازی محفلی به شماری از رسانه‌ها و خبرنگاران لوح سپاس داد. روزنامۀ ماندگار و هارون مجیدی خبرنگار این روزنامه نیز در جمع رسانه هایی بودند که لوح سپاس به دست آوردند.
سیده مژگان مصطفوی معاون نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ که در این محفل صحبت می‌کرد، خبرنگاران را قشر آسیب‌پذیر جامعه خواند و گفت: خبرنگاران از حمایت خوبی برخوردار نیستند و چالش‌های زیادی فرا روی آنها قرار دارد.
مصطفوی با بیان اینکه در جریان ۱۵ سال گذشته انقلاب و انفجار مطبوعاتی و رسانه‌ای در افغانستان انجام شده گفت: ‌هم‌اکنون بیش از هزار رسانه در این کشور فعالیت دارند.
او با تأکید به اینکه خبرنگاران زن بیشتر آسیب‌پذیر هستند، تصریح کرد: آزادی بیان و آزادی رسانه‌ها یک دستاورد ملی است و برای حفظ این دستاورد باید یک طرح جامع در نظر گرفته شود.
معاون وزارت اطلاعات و فرهنگ تأکید کرد: رسانه‌ها باید وحدت ملی را حفظ کرده و شرایط بحرانی کنونی را مدیریت کنند.
بانو مصطفوی در پایان سخنان خود اظهار داشت: وزارت اطلاعات و فرهنگ ۶۲۵ پرونده قتل و خشونت علیه خبرنگاران را بازنگری می‌کند، تا به فرهنگ معافیت «نه» گفته شود.
هم‌چنان، عبدالله رسولی هم‌آهنگ کنندۀ دفتر میدیوتیک در شمال و شمال‌شرق می‌گوید: اگر یک ملت بخواهد به سوی مرزهای روشن تمدن و ترقی گام بردارد، نا گزیر باید از شاهراه آزادی بیان و فعالیت‌های ارزش ‌محور مدنی و رسانه‌‌یی عبور کند و بدون شک یکی از مولفه‌های اصلی رستا خیز مدنی، فعالیت‌های رسانه‌‌یی است که خوشبختانه‌ در یک و نیم دهۀ اخیر علی رغم تمام مشکلات و نا بسامانی‌هایی که دامن‌گیر ملت و سرزمین عزیز ما بود، رشد چشم‌گیری داشته است.
آقای رسولی تأکید کرد آزادی بیان و فعالیت‌‌های رسانه‌‌یی قانون‌مند، جوهر ارزش‌‌های مدنی و حقوق شهروندی است. امروز برای نهادینه شدن و تعمیم یافتن ارزش‌های مدنی و فرهنگ دموکراسی هیچ ابزاری به پیمانۀ فعالیت‌های رسانه‌یی فارغ از قید تعصب و خرافه، کارایی و موثریت ندارد.
آقای رسولی همچنان گفت، برای رشد آزادی بیان و دسترسی جامعه به اطلاعات، رسانه‌ داران و خبرنگاران، هر از گاهی توهین و تحقیر، لت ‌و‌کوب و در بند رفتن و شهادت را متقبل می‌شوند.
از سویی هم، کانون اصلاحات با برگزاری برنامه‌یی روز جهانی مطبوعات را گرامی داشتند.
در این برنامه نزدیک به سی تن از خبرنگاران نام آشنای افغانستان به تعریف خاطرات خود در برهه‌های مختلف زمانی پرداختند. در آینده نزدیک قرار است این خاطرات در کسوت مجموعه‌یی چاپ شود.