سرانجام پس از چهل سال انتظار، بند سلما، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های زیربنایی تاریخ افغانستان دیروز(۱۵ جوزا) توسط رییس‌جمهور غنی و نارندرا مودی نخست‌وزیر هند افتتاح شد.
رییس‌جمهور اشرف‌غنی در مراسم افتتاح بند سلما در غرب کشور اعلام کرد که هند به واسطۀ ساخت این پروژه هدیۀ گران‌بهایی به مردم افغانستان اهدا کرده و افغانستان آب‌های خود را مهار خواهد کرد.
هم‌چنان نارندرا مودی نخست‌وزیر هندوستان بیان داشت که ثمرۀ رفاقت ما با افغانستان محدود به کابل، قندها، مزار و هرات نخواهد بود و همکاری‌های ما با هر بخش افغانستان گسترده‌گی خواهد داشت.
آقای مودی بیان داشت که افغانستانی‌ها باید به‌طور متحد در افغانستان زنده‌گی کنند، زیرا اختلافات و تضادهای قومی تنها به نفع کسانی ا‌ست که به دنبال استفاده و غلبه بر افغانستان هستند.
بند سلما در منطقۀ سلما در شهرستان «چشت» ولایت هرات و در ۱۷۰ کیلومتری شمال شرق شهر هرات در مسیر «هریرود» ساخته شده است.
هریرود با ۱۱۲۴ کیلومتر طول از دامنه‌های کوه بابا در مناطق مرکزی کشور سرچشمه گرفته و با عبور از فاصلۀ طولانی ولایت غور، ۵۶۰ کیلومتر آن در داخل افغانستان جاری است.
۶۰ کیلومتر مرز مشترک میان دو کشور ایران و افغانستان نیز این رود تشکیل می‌دهد.
بند سلما می‌تواند با سه توربین خود که هرکدام توانایی تولید ۱۴ مگاوات برق را دارند، در مجموع ۴۲ مگاوات برق را به سیستم برق‌رسانی غرب کشور به‌ویژه شهر هرات تزریق کند.
این بند بزرگ‌ترین پروژۀ هند برای بازسازی افغانستان است که با هزینۀ ۳۰۰ میلیون دالری کمک‌های بلاعوض این کشور به افغانستان ساخته شده است.
این بند ۱۰۷ متر ارتفاع و ۵۵۰ متر طول و در حدود ۶۴۰ میلیون متر مربع ظرفیت آب‌گیری دارد که ظرفیت آب‌یاری ۸۰ هزار هکتار زمین در اطراف خود را نیز دارد و از این میزان، حدود ۳۵ هزار هکتار آن زمین‌هایی است که تاکنون آب‌یاری نشده و خشک هستند. هم‌چنین دشت‌هایی که خشک هستند را نیز برای استفاده به عنوان زمین‌های کشاورزی آب‌یاری می‌کند و قرار است ۴۵ هزار هکتار دیگر به آن افزوده شود.
از دیگر استفاده‌هایی که قرار است از این بند صورت گیرد، پرورش ماهی در آب‌گیرهای آن است.
رییس‌جمهور محمد اشرف غنی در این مراسم گفت: چشت با آگرۀ و دهلی در هندوستان مناسبات ششصد ساله دارد، درگاه خواجه نظام‌الدین اولیا در دهلی تا به امروز بر روی همۀ ادیان گشوده است و جلال‌الدین اکبر و مُغُل اعظم پادشاه اصلاح‌طلب هندوستان، راه و رسم خود را از طریقۀ چشتیه الهام گرفته بود.
رییس‌جمهور افزود: «امروزه لازم است که طریقت‌های چشتیه، نقشبندیه، قادریه و سهروردیه و سایر مکتب‌های عرفانی ما مورد توجه قرار گیرد تا چهرۀ صلح‌آمیز دین ما از پَسِ گرد و غباری که افراط‌گرایان برپا کرده اند، حقیقت خود را نمایان سازد.»
محمد اشرف غنی اظهار داشت: افغانستان رابطۀ دیرینه و دوام‌دار با هندوستان داشته و میلیون‌ها نقطۀ پیوند دارند. هرباری که هرات با ویرانی مواجه شده است، موجی به سمت هند به راه افتاده و در عرصه‌های فرهنگی، ادبی، تجارتی و غیره تأثیر خود را در آن کشور به‌جا گذاشته‌است.
اشرف غنی تصریح کرد: پپیوند ما با هند جلوه های گوناگون دارد در گذشته، شهرهای قدیم ما دروازه هایی به‌نام شهرهای هندوستان داشتند. ادبیات ما سبک مشهور و گران-سنگی به‌نام سبک هندی دارد که چهرۀ سرآمد آن میرزا عبدالقادر بیدل، شاعرِ عارف مسلک دهلی است.
آقای غنی باور دارد ک در عرصۀ سیاست، آزادی‌خواهی و استقلال‌طلبی نیز هر دو کشور تأثیرات متقابل بر هم‌دیگر داشته‌اند، چنان‌که اولین حکومت جلاوطن هند در افغانستان تأسیس شد و نهضت‌های اصلاح‌گرانۀ افغانستان بعد از دهۀ چهل، از آرمان‌های مهاتماگاندی و ابوالکلام آزاد الهام گرفتند.
رییس‌جمهور بند سلما را تجدید رابطۀ دیرین افغانستان و هندوستان دانسته تصریح کرد: «بنای این بند، علاوه بر نقش حیاتی در بازگرداندن نشاط و امید به‌خانۀ هزاران افغانستانی، نقشی نمادین در ترسیم مسیری نو که نیاز جهان و منطقۀ ما در قرن بیست‌ویکم است نیز دارد.
او گفت: مردم افغانستان، هند امروز را با ساخت شاهراه زرنج-دلارام، بند سلما و بنای ساختمان پارلمان افغانستان می شناسند که هدیۀ پُرمعنا و گران ب‌های بزرگ ترین دموکراسی جهان به دموکراسی جوان و نوپای ماست.
اشرف غنی تأکید کرد: امروز با افتتاح بند سلما نسل اولِ پروژه های کمکی بزرگ هندوستان به پایان می‌رسد، امیدواریم در فرصت مناسب شاهد آغاز نسل دومِ چنین پروژه-های بزرگ و ماندگار باشیم.
رییس‌جمهور همچنان اذعان داشت: دو کشور بر این باوراند که آبادی و پیش‌رفت هریک به معنی آبادی و پیشرفت دیگر است. ما همان‌گونه که تاریخ مشترک داریم آیندۀ مشترک نیز داریم و برای این آیندۀ مشترک دیدگاه‌های مشترک داریم.
رییس‌جمهور کشور خطاب به مردم افغانستان ابراز داشت: «بند دوستی افغانستان و هند آغاز سلسله‌یی از بندهای آب‌گردان است که ساخت آن ها را روی دست داریم تا ولایات دیگر ما نیز برق و آب و نان و کار داشته باشند. آب خود را با رعایت قواعد بین‌المللی مهار می کنیم تا خانه و زمین مردم خود را از سیلاب‌های ویران‌گر نجات دهیم.»
آقای غنی اضافه کرد: ما به دشواریِ راه واقفیم، می دانیم که ویران‌کردن آسان است و آبادکردن دشوار؛ ما دو کشور بر خلاف یک عده که مهم ترین هنرشان خراب‌کردن و پیام ویرانی فرستادن است، مسوولیت دشوار آبادکردن را به دوش گرفته‌ایم. آبادانی حق است و ویران‌گری باطل، زیرا امید حق است و ناامیدی باطل، زیرا صلح جویی حق است و جنگ طلبی باطل و ما همه ایمان داریم که حق بر باطل پیروز می شود.
در سویی دیگر، نرندرا مودی، نخست‌وزیر هندوستان این بند را گام بزرگ دیگری در مسیر پیشرفت افغانسشتان دانسته بیان داشت: دریاها تمدن‌های بزرگ جهان را به‌وجود آورده‌اند و در جریان این دریاها مسیر پیشرفت انسانی جاری بوده‌است.
آقای مودی با ابراز این‌که در قرآن از دریا به‌عنوان عنصر مرکزی بهشت یاد شده، افزود: ما امروز تنها پروژه‌یی را افتتاح نمی‌کنیم که به وسیلۀ آن زمین‌ها آب‌یاری و خانه‌ها روشن می‌شود، بلکه ما یک منطقه و امیدها را زنده و آیندۀ افغانسیتان را از نو تعریف می‌کنیم.
به‌بیان نخست‌وزیر هند: بنیاد این بند را نه خشت و مصاله، بلکه اعتماد، دوستی و دلاوری افغانستانی‌ها و هندی‌ها ساخته است.
آقای مودی از نیروهای امنیتی و کسانی که جان‌های‌شان را برای آیندۀ مردم افغانستان از دست دادند قدردانی کرده اظهار داشت: «خون، عرق و اشک‌های مردم دو کشور با این زمین مخلوط شده و در میان ما یک پیوند جاودان ایجاد کرده است که بر خاک این زمین مکتوب است.»
او گفت: بسیاری‌ها بر این باوراند که در یای هریرود لایه‌یی‌ست برای تاریخ متصل و مشترک ما از عصر باستانی ویداها، امروز جهانیان دریای هریرود را به عنوان نشانۀ پایدار تعهد ما در باب مشترک رشد و پیشرفت خواهند دید.
مودی اذعان داشت: این بند به‌گونۀ ما را انسجام خواهد بخشید که قرن‌ها قبل چشت شریف از نطر معنوی مردم دو کشور را متحد ساخته بود.
نخست‌وزیر هندوستان خاطرنشان ساخت: هندی‌ها و افغانستانی‌ها می‌دانند که ارزش‌های معنوی گذشته نشان می‌دهد که این دو ملت پُر از شعر و عشق و آداب و رسوم معنوی صلح و هم‌سازی‌اند، نه افراطی‌گری و خشونت‌پروری.
به بیان این مقام بلند پایۀ هندوستان: «همین ارزش‌ها است که برای مردم افغانسان صبر و شکیبایی می‌دهد تا با افراد خودشان که راه خشونت در پیش گرفته‌اند و به افرادی که از آن‌ها حمایت می‌کند، راه صلح را پیش گیرند.»
او گفت: اساس و بنیاد دوستی و حمایت هندی‌ها و افغانستانی‌ها بر اصل همین ارزش‌ها استوار است چنانی‌که خواجه محیی‌الدین چشتی نخستین عارف سلسلۀ چشتی در هندوستان گفته است: انسان‌ها باید مثل آفتاب مهربان، مثل دریاها خیرخواه و گشاده دست و مثل زمین مهمان نواز باشند. این گفته بنیاد دوستی دو کشور را تشکیل می‌دهد.
او بیان داشت: این اندیشۀ حکیمانۀ خواجه محیی‌الدین نه تنها چشم‌انداز پُرشکوه سرزمین اجدادیش را مجسم می‌سازد، بلکه بر اساس قصاص، صفات و ویژه‌گی‌های مردم افغانستان را نیز بیان می‌کند.
او اظهار داشت:‌ امروز من با سپاس‌گزاری، تحصین و تشویق ۱۲۵ میلیون جمعیت برای تصمیم مجدد همکاری‌ها و مشارکت برگشته‌ام، ما در مشارکت خود برای روستا‌ها، مدرسه‌ها، بیمارستان‌ها، امکانات آب‌یاری را راه‌اندازی کرده‌ایم، تا زنان با کارگردانی و جوانان با دانش برای مسوولیت‌پذیری آیندۀ کشورشان مجهز شوند.
مودی ابراز داشت: ثمرۀ رفاقت ما محدود به کابل، قندها، مزار و هرات نخواهد بود، بلکه این همکاری‌ها با هربخش افغانستان گسترده‌گی خواهد داشت.
به بیان نخست‌وزیر هند: افغانستانی‌ها باید به‌طور متحد در افغانستان زنده‌گی کنند، زیر اختلافات و تضادهای قومی تنها به نفع کسانی ا‌ست که به دنبال استفاده و غلبه بر افغانستان هستند.
او تصریح کرد: «هندوستان خواستار استحکام جمهوری افغانستان، اتحاد و پیشرفت اقتصاد مردم افغانستان است. هندوستان حامی رشد هنر و شعر شما است.
او بیان داشت: هنگامی که ارزش‌های شاخص افغانستان بر منطقه چیره شود، تروریسم و افراطی‌گری عقب‌نشینی خواهد کرد، زیرا ما می‌دانیم که افراطی‌گری در مرزهای منطقۀ ما روزی به پایان خواهد رسید.
نارندرا مودی تصریح کرد: «هند هیچ‌گاه افتخار دوستی با شما را فراموش نخواهد کرد، امکانات هند شاید محدود باشد، اما تعهد ما حد و مرزی نمی‌شناسد. همچنان روابط ما محدودۀ زمانی هم ندارد. مقاومت و سوءظن دیگران را می‌بینیم، اما ارادۀ ما قوی ا‌ست و اعتقاد و اعتماد شما راهنمای‌ماست. در عین حال که دیگران به آیندۀ شما شک دارند، ما مطمین هستیم هر قدر راه دراز باشد، هیچ زور و قدرتی نمی‌تواند مانع سرنوشتی باشد که مردم افغانستان برای خود انتخاب کرده‌اند.»
استقبال از گشایش این بند
مجلس نماینده‌گان از افتتاح بند دوستی افغانستان و هند استقبال کرده و این کمک هند را مسبب خوشی مردم افغانستان دانست.
عبدالروف ابراهیمی، رییس مجلس نماینده‌گان در جلسۀ روز گذشتۀ این مجلس ضمن سپاس‌گزاری از کمک مالی کشور هندوستان گفت که افتتاح بند سلما خبر خوشی برای مردم افغانستان است و بر وضعیت امنیتی، اقتصادی و اجتماعی مردم نیز تأثیر مثبت دارد.
همچنان، غلام فاروق مجروح نمایندۀ مردم هرات در مجلس بیان داشت: «با افتتاح و بهره‌برداری بند سلما، رویایی ۴۰ سالۀ مردم افغانستان به واقعیت مبدل شده است و از مردم و کشور هند به دلیل کمک برای ساخت این بند تشکر می‌کنیم.»
نصرالله صادقی‌زاده نیلی، عضو دیگر مجلس با انتقاد از جامعۀ جهانی در زمینۀ کمک‌های‌شان به افغانستان اظهار کرد: با ۳۰۰ میلیون دالر کمک هند یکی از زیربناهای افغانستان بازسازی شد؛ اما کسانی که ادعا دارند از ۱۵ سال به این طرف ۱۰۰ میلیارد دالر در افغانستان کمک کرده‌اند، اگر ۱۰ میلیارد آن در بخش زیربنای افغانستان مصرف می‌شد، مردم افغانستان در وضعیت بهتر از امروز قرار می‌داشتند.»
همزمان با این، تاج‌محمد جاهد، وزیر امور داخلۀ کشور با ارسال پیامی در پیوند به گشایش بند سلما گفته است که این بند نمادی از همکاری و دوستی صادقانۀ هند به افغانستان است.
آقای جاهد در این پیام تأکید کرد: بند سلما که از کمک‌های بلاعوض کشور دوست هندوستان ساخته شده و ده‌ها هزار خانواده را از نعمت برق و آب بهرمند خواهد ساخت، و این بند یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های زیر بنایی در کشور به شمار می‌رود.
آقای جاهد از نیروهای پولیس و ارتش ملی به‌خاطر تلاش‌های خسته‌گی‌ناپذیرشان در امر تأمین امنیت پروژۀ بند سلما نیز سپاس‌گزاری کرد.
او گفت: نیروهای امنیتی و دفاعی کشور در چند سال پسین با دادن قربانی و با قامت استوار از این پروژۀ ملی محافظت و در برابر هر نوع تلاش دشمن برای ممانعت از تکمیل این پروژه سینه سپر کردند تا این‌که امروز مردم افغانستان شاهد گشایش این بند بزرگ هستند.
هندوستان، قبل از کودتای سال ١٣۵٧ هجرى شمسى، در زمان ریاست جمهوری محمد داوود، متعهد به ساخت این بند شده بود؛ اما وقوع کودتا و آغاز جنگ‌ها، سبب توقف این پروژه شد.
با سقوط رژیم طالبان و روی‌کارآمدن حکومت جدید، ساخت این بند در ابتدای سال ١٣٨۵ آغاز گردید و قرار شد طی حدود ۴ سال ساخته شود، اما این روند چندین‌بار به دلایل امنیتی و لوژستیکی به تعویق افتاد.
اما پس از حدود چهل سال انتظار، بند دوستی افغان-هند دیروز طى مراسم خاص از سوى محمداشرف غنى رییس‌جمهور کشور و نرندرا مودى نخست‌وزیر هند افتتاح گردید.