نویسنده: اعظم عامل‌نیک

کتاب‌هایی در دوره‌های مختلف باعث به وجود آمدنِ اعتراض‌هایی شدند و ممنوع‌الچاپ شده یا از دسترسِ مردم جمع شدند. در نوشتار زیر کتاب‌هایی از این شمار انتخاب شده‌اند که برای مخاطبان فارسی‌زبان آشنا می‌باشند. در فهرست این کتاب‌ها، عنوان‌های بیشتری وجود دارند که البته به‌خاطر همان موضوعات جنجالی و گاه غیراخلاقی‌شان، چاپ نشده‌اند.

  متهم ردیف اول جادوگران
مجموعه کتاب‌های هری پاتر، جی.کی.رولینگ، ۲۰۰۱
کتاب‌های کودکان در دنیای ادبیات، همیشه جزوِ کتاب‌های مهربان و کم‌سروصدا بوده‌اند. ما معمولاً از یک کتابِ کودک توقع نداریم جنجالی به‌راه بیاندازد و در جامعه سروصدا به‌پا کند. اما مجموعه هری پاتر و مدرسه جادوگری‌اش از این قاعده مستثنا بودند. مجموعه کتاب‌های هری پاتر از زمان انتشار کتاب اولش تا به حال که ۷ جلد چاپ شده است، همواره شکایت گروه‌های بسیاری را بلند کرده است. در جمع اعتراض‌کننده‌گان به این مجموعه، پدر و مادرهای حساس و گروه‌های مذهبی در اول صف قرار دارند. آن‌ها معتقد هستند این مجموعه با فرستادن یک کودک به مدرسه جادوگری برای آموزش امور جادویی و غیبی، کودکان را درگیر مسایل پیچیده می‌کند که تاثیر خوبی بر آن‌ها نخواهد داشت. البته پدر و مادرها خیلی هم در این موضوع مقصر نیستند؛ در این مجموعه، کودک همراه «هری» توطیه، خیانت، دروغ و تیره‌گی را تجربه می‌کند!

  نجات دنیا
دنیای جدید را نجات بده، آلدوس هاکسلی، ۱۹۳۲
این کتاب که سال ۱۹۳۲ منتشر شد، مشهورترین رمان «آلدوس هاکسلی» است؛ البته مهم‌ترین رمان او نیست. این کتاب بارها مورد اعتراض قرار گرفت و هنوز هم کتابی بحث‌برانگیز است. هاکسلی در این کتاب دیدگاه خود را درباره دنیای جدید برای خواننده‌گان بیان می‌کند. او در این کتاب پیچیده‌گی‌های دنیای جدید و مشکلات آن، مانند داستان مواد مخدر، دخانیات و خودکشی را به تصویر کشیده و فرهنگ ایالات متحده را در این میان، ناتوان و ضعیف معرفی می‌کند.
پیش‌گویی‌های یک ذهن بیمار
کتاب ۱۹۸۴، جورج اورول، ۱۹۴۹
«جورج اورول» وقتی این کتاب را می‌نوشت، تقریباً در بستر مرگ بود و با بیماری سل مبارزه می‌کرد. کتاب وضعیت بدی از آینده جامعه‌یی را تعریف می‌کند که در آن چیزی با مفهوم زنده‌گی شخصی، حقیقت، اراده و احساس وجود ندارد. او در این کتاب درباره عملکرد دولت‌ها و شرایطی که جوامع در آن قرار دارند، موضوع‌های مختلف و متفاوتی را بازگو می‌کند. در «۱۹۸۴» ما با همراهی ذهن خسته و بیمار جورج اورول، از نظرات و پیش‌گویی‌های او درباره نظام استبدادی، ایالات متحده امریکا، اتحاد جماهیر شوروی و سوسیالیسم مطلع می‌شویم. او پیش‌گویی‌هایی درباره زنده‌گی خصوصی، فناوری، قدرت، احساسات بشری، مذاهب سازمان‌یافته، سانسور و ممیزی دارد که عده‌یی از مردم در کشورهای مختلف اعتقاد دارند این پیش‌گویی‌ها به حقیقت پیوسته است. با این توصیفات، خیلی هم عجیب نیست که این کتاب از زمان انتشارش تا به امروز در شمارِ کتاب‌های جنجالی قرار بگیرد. مخالفان اعتقاد دارند که او تحت تاثیر بیماری، این‌همه ناامیدانه درباره آینده پیش‌گویی کرده است.
نوجوان یاغی

  ناتور دشت، جی دی سلینجر،۱۹۵۱
معروف‌ترین رمان سلینجر «ناتوردشت» در زمان انتشار و پس از آن، یک کتاب متفاوت و جنجالی بود. در این کتاب، نویسنده داستان سه روز از زنده‌گی نوجوانی دبیرستانی را توصیف می‌کند. هولدن کالفیلد، شخصیت غرغری و معترضی بود که تقریباً از همه‌چیزِ جامعه اطرافش گله‌مند بود و تقریباً همه دنیا با او سر جنگ داشتند. او برای سال‌ها نماد اعتراض و عصیان بود. مخالفان این کتاب به توصیف تشویش‌ها و تمایلات دوران بلوغ نوجوانان، استفاده از کلمات زشت، گرایش‌های ضد سفیدپوستی و خشونت افراطیِ موجود در داستان، اعتراض داشتند. با این همه، این کتاب به زبان‌های زیادی ترجمه شده است و با گذشت پنجاه سال از انتشار آن، هم‌چنان جزوِ کتاب‌های محبوب دوست‌داران ادبیات است.
فرار از تمدن با پای برهنه

  هاکلبری فین، مارک تواین، ۱۸۸۴
هاکلبری، شخصیت مورد علاقه بیشتر نوجوان‌های هم نسلِ ‌ما است؛ کودکی ولگرد که عطای رفاه و آسایش را به لقایش می‌بخشد و خودش را به مردن می‌زند تا خودش را نجات بدهد. او با پای برهنه و لباس‌های کهنه به همراه یک برده سیاه از دست آدم‌های متمدن به سوی آزادی فرار می‌کند. در این کتاب، مارک تواین با قرار دادن «هاک» ساده و بی‌ریا در برابر آدم‌های متمدن و به ظاهر درستکار، واقعیت‌های تلخی را به نمایش می‌گذارد و درباره برابری، مساوات، عدالت و حقوق بشر می‌گوید. با این کتاب از همان ابتدا مخصوصاً در قرن بیستم مخالفت‌های زیادی شد و در بعضی منابع ادعا شده است که این کتاب سال‌ها در امریکا ممنوع‌الچاپ و واتیکان نیز به این کتاب معترض بوده است. نوع لهجه و گویش عامیانه داستان نیز مورد انتقاد قرار گرفته بود. «ارنست همینگوی» در مورد هاکلبری فین گفته است: «این کتاب، بهترین کتابی است که تا به حال داشته‌ایم.»

  اسرار کلیسای کاتولیک
رمز داوینچی، دن براون، ۲۰۰۳
اگر کتاب را نخوانده باشید، مطمین هستم بیشترتان فیلم «رمز داوینچی» را دیده‌اید. کتاب رمز داوینچی پس از چاپ در تمام دنیا و به‌خصوص جوامع مسیحی سروصدای زیادی به‌راه انداخت. در این کتاب، دن براون در یک دیدگاه تخیلی به بیان اسراری از کلیسای کاتولیک می‌پردازد که قرن‌هاست کسی اجازه انتشارشان را نداده است. البته تخیل دن براون واقعاً دردسرساز بود. اکثر اعتراض‌ها بر علیه کتاب به تردیدها و سوءتعبیر از تاریخ کلیسای کاتولیک رُم و ایجاد سوال‌های اساسی راجع به اعتقادات مسیحیت مربوط می‌شد. ساختن فیلمی از این کتاب و پخش آن، این غوغاها را بیشتر کرد. البته این‌همه سروصدا درباره آن‌چه او نوشته بود، باعث شد مردم سراسر دنیا به کتاب و فیلم رمز داوینچی توجه خاصی داشته باشند.