فهم ناقصِ دولت‌مردان از دموکراسی

گزارشگر:احمد عمران/ سه شنبه 18 عقرب 1395 - ۱۷ عقرب ۱۳۹۵

به‌تازه‌گی سخنگوی ریاست‌جمهوری گفته است که حکومت افغانستان حکومتِ دموکراتیک است نه دیکتاتوری، و به همین دلیل، در آن تعددِ دیدگاه‌ها یک امرِ عادی به شمار می‌آید. او که در پاسخ به پرسشِ یک روزنامه‌نگار این مطلب را اظهار داشت، دربارۀ اختلاف‌نظرها میان رییس جمهوری و معاون اولِ او mandegar-3گفت: “رییس جمهور افغانستان باورمند تعددِ افکار است، تمام افکار و نظریاتِ مختلف را احترام می‌کند.”
اما این‌گونه ابراز نظرها نشان می‌دهد که سطح فهمِ دولت‌مردان و به تبع آن، از سخنگویان‌شان در مورد دموکراسی به عنوان یک نظام دولت‌داری، چقـدر ناقص و مبتنی بر برداشت‌های غیرعلمی و بی‌پایه است.
روزنامه‌نگار از سخنگوی ریاست جمهوری در مورد نوعیتِ نظام افغانستان نپرسیده بود که در پاسخِ آن گفته شود که حکومت افغانستان حکومتِ دموکراسی است. بل روزنامه‌نگار می‌خواست بداند که اختلاف‌های موجود میان رهبرانِ دولت و به ویژه رییس جمهوری و معاون اولِ او به کجا کشـیده است. به چنین استدلالی در منطق، مغالطه می‌گویند به این معنا که در آن به جای پرداختن به اصل موضوع، به چیزهای دیگری توسل جسـته می‌شود تا پاسخ اصلی در پرتو آن نامشخص باقی بماند. چنین پاسخی به این می‌ماند که کسی از شما پرسیده باشد، صبح چه خورده اید و شما پاسخ دهید که بهترین صبحانه آن است که مقوی و مفید باشد تا در طول روز بتواند انرژی لازم را به فرد بدهد.
شاید در ظاهر امر، مشخص شود که پاسخ‌دهنده به نوعی پاسخِ لازم را به پرسشی که از او شده، ارایه کرده است؛ ولی وقتی کمی عمیق‌تر به مسأله توجه کنیم، آن‌وقت درمی‌یابیم که پاسخِ او مغالطه‌یی بیش نبوده و او تلاش کرده که به جای پاسخ گفتن به پرشس، خود را از زیر بارِ آن برهاند و به گونه‌یی نیز طرف را سردرگم سازد.
سخنگوی ریاست جمهوری نیز از چنین ترفندی در پاسخ دادن به پرسشِ آن روزنامه‌نگار استفاده کرده است. او خواسته پاسخِ او را با جملاتِ قلمبه که گویا طرف را متوجه یکی از مهم‌ترین بنیـادهای نظام فعلی کرده است، بپیچاند. شاید روزنامه‌نگار در خصوص نظام فعلی کشور هیچ شبهه نداشته باشد که مبتنی بر ارزش‌های دموکراتیک است، ولی او می‌خواهد بداند که آن‌همه سروصـدا که معاون اولِ رییس جمهوری در خصوص قوم‌گرایی در ارگ مطرح کرد، عاقبت به کجا انجامید؛ آیا این اختلاف‌ها برطرف شده و یا این‌که هنوز به قوتِ خود باقی اند.
از سوی دیگر، روزنامه‌نگار از سخنگوی رییس جمهوری در مورد وفاداری‌اش به ارزش‌های دموکراتیک نیز نپرسیده بود که سخنگوی رییس جمهوری در بخش دیگر توضیحاتِ خود به این مسأله اشاره کرد. چنین پاسخ‌هایی نشان می‌دهند که عملاً ارگ ریاست جمهوری از چیزی واهمه دارد. از چیزی می‌ترسد که می‌خواهد آن را در پوشش جملاتِ آن‌چنانی پنهان کند. اما آن چیز چیست؟!
بدون تردید، باقی بودن و افزایشِ اختلافات در میان سرانِ حکومت، دلیل اصلیِ هراسِ ارگ است. اختلافاتی که فکر نمی‌شود به ساده‌گی راه‌حل پیدا کننـد و اگر هم به صورتِ مقطعی به نتیجه برسند، باز احتمال این‌که بار دیگر و به شکلی دیگر بروز کنند، بسیار زیاد است.
تا جایی که مشخص است، معاون اولِ ریاست جمهوری دلیلِ اختلافات و راه‌حلِ آن‌ها را طی یک نامه که در اختیار رسانه‌ها نیز قرار گرفته، به ریاست جمهوری سپرده است و سخنگوی ریاست جمهوری اگر ریگی در کفش نداشت، باید در مورد این خواسته‌ها و نتایج آن‌ها سخن می‌گفت و در مجموع به این مسأله اشاره می‌کرد که واکنش رییس جمهوری پس از دریافتِ این خواسته‌ها چه بوده است.
از جانب دیگر، در کجا گفته شده که نظام دموکراتیک نظامی است که دولت‌مردانِ آن با یکدیگر اختلاف‌نظر دارند، آن هم در حـدی که یکی دیگری را به “پراندن” تهدید کنـد. این چه نوع حکومتِ دموکراتیک است؟… شاید ارگ ریاست جمهوری به تعریفِ تازه‌یی از دموکراسی دست یافته باشد که هنوز برای دیگر جوامع شناخته شده نیست. دموکراسی به معنای آن نیست که یک حکومت در داخلِ خود به چنان اختلافاتی رسیده باشد که یکی از مقام‌های اصلی آن، چهار مقامِ دیگر را به برنامه‌ریزی برای حذف فیزیکیِ خود متهم کند.
دموکراسی را اگر به عنوان یک شیوۀ حکومت‌داری بپذیریم، به معنای آن است که از انحصار قدرت در آن جلوگیری صورت می‌گیرد و مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌ها لحاظ می‌شود. در مفهومی دیگر، دموکراسی به معنای حکومتی است که مردم می‌توانند زمام‌داران فاسد را از راه‌های قانونی کنار بزنند. در دموکراسی‌ها شاید دولت‌مردان در برخی مسایل با یکدیگر اختلاف‌نظرهایی داشته باشند، ولی این اختلاف‌نظرها چنان نیست که در رسانه‌ها باعث ایجاد سـروصدا شود؛ مثلاً چنان‌که وزیر دفاع امریکا بگوید که من مخالفِ نظر رییس جمهوری در مورد حضور سربازانِ این کشور در افغانستان هستم و به همین دلیل دستور ‌دهد که سربازان دوباره به کشورشان برگردانده شوند. به چنین وضعیتی نمی‌توان دموکراسی گفت، بل برای آن نامِ دیگری وجود دارد که به انارشی معروف است.
شاید بهتر بود سخنگوی ریاست جمهوری می‌گفت حکومت افغانستان یک حکومتِ انارشی است و به همین دلیل، هر کسی حق دارد کاری را انجام دهد که خودش آن را بهتر تشخیص می‌دهد.

اشتراک گذاري با دوستان :

Comments are closed.