شناس‌نامه یا تذکرۀ تابعیت، سند و هویتِ شهروندی هر کشور است، اما این سند را دولتِ افغانستان ـ به ریاست اشرف‌غنی و شریکِ قدرتِ او داکتر عبدالله ـ در حالِ تبدیل کردن به سند قومی و قبیله‌یی است. آیا درج نامِ اقوام در سند شهروندی افغانستان ـ که هنوز تعریفِ واحد و تقسیمِ مشخص و پذیرفته‌شده در مورد قوم و دسته‌های قومیِ خود ندارد ـ این کشور را به سوی ملت شدن می‌برد؟ یا این‌که برعکس، سیاست نادرستِ تقلیل سند شهروندی به سند قومی و قبیله‌یی، تفرقۀ اجتماعی و سیاسی را بر مبنای تبار و تیره، شدیدتر و عمیق‌تر و پیچیده‌تر می‌سازد؟
هنوز که توزیع تذکرۀ قومی آغاز نیافته، بحث بر سرِ قوم و مرزهای قومی بالا گرفته است که در افغانستان چند قوم وجود دارد و چگونه دسته‌بندی می‌شوند؟
اگر هدف، شمارش نفوسِ اقوام و قبایل در افغانستان باشد، این مشخصات در دفتر جداگانۀ ادارۀ ثبت نفوسِ کشور باید درج شود، نه در تذکرۀ تابعیت به عنوان سندِ شهروندی و سند تابعیتِ کشور. تذکره یا شناس‌نامه، سند تابعیتِ یک قوم و یک قبیله و سند تابعیتِ اقوام و قبایلِ مختلف نیست که نام آن اقوام و قبایل در آن درج و نوشته شود. تذکره، سند تابعیت و شهروندیِ کشوری‌ست که افغانستان نام دارد.
در تذکرۀ تابعیت، مشخصات فردی که تبعه و شهروند افغانستان شناخته می‌شود، درج می‌گردد. هویت قومی و قبیله‌یی، هویت دینی و مذهبی، هویت زبانی و نژادی، هیچ‌گاه عامل کسبِ سند تابعیت و شهروندی افغانستان و یا کسب سند شهروندیِ هر کشور دیگر در جهان نمی‌شود. آیا می‌توان به افرادی که با ما دین، مذهب، زبان، قومیت، قبیله و نژاد مشترک و یک‌سان دارند، تذکرۀ تابعیتِ افغانستان را تفویض کرد و یا بالعکس آن، دولتِ کشورهای همسایۀ ما، به هموطنان‌مان بر مبنای این تعلقاتِ مشترک و یک‌سان، تذکرۀ تابعیت و شهروندیِ کشورِ خود را می‌دهند؟
پس وقتی تذکره یا شناس‌نامه، سند تابعیت و شهروندیِ اتباع و شهروندانِ کشور است، نه سند هویت و تعلق قومی و قبیله‌یی؛ چرا این سند ملی و کشوری را به سند قومی و قبیله‌یی تبدیل می‌کنند؟
مگر اشرف‌غنی و عبدالله نمی‌دانند که «ملت» یک «اندیشۀ سیاسی» است، نه اندیشۀ قومی و قبیله‌یی. ملت بر مبنای هویتِ شهروندی و مدنی ساخته می‌شود، نه بر مبنای قوم و قبیله. هویت ملی، نه حکایت از هویت قومی و قبیله‌یی و نه حکایت از هویت مذهبی و نژادی دارد. هویت ملی عبارت از وابسته‌گی و تعلقِ یک فرد و یا یک جامعه به‌صورت رسمی و قانونی به یک کشور و دولت-ملت است.
هویت ملی، هویتِ شهروندی است که با اندیشۀ سیاسی باورمند به هویت شهروندی در یک کشور شکل می‌گیرد، نه با یک‌دست‌سازی هویت تباری و ادغام تمام هویت‌های تباری و فرهنگی در یک هویتِ قومی و قبیله‌یی دیگر تحت هر نام و عنوان.
اشرف‌غنی و عبدالله با این بازی سیاسی و خبط سیاسی، این کشورِ بی‌چاره و درمانده را به سوی بحرانِ بیشتر می‌برند و توسعۀ سیاسی و اجتماعی را مخدوش‌تر و تاریک‌تر می‌سازند.