بخش شصت‌وچهارم  
 جنگ‌های داخلی کنر
شهر اسعدآباد یا چغه‌سرای، مرکز ولایت کنر، در ۲۹ سپتمبر۱۹۸۸ به‌دست مجاهدین افتاد و بعد از اندک زمان، گروه‌های مختلف جهادی موفق شدند با ایجاد یک چتر اداری، فعالیت‌های بازسازی و عمرانی را آغاز و نظم را برقرار کنند.
اگرچه نظم اداری و نظامی گاه‌گاهی در اثر زدوخوردهای کوتاه‌مدت میان گروه‌ها و قوماندانان مختلف برهم می‌خورد، با آن‌هم این ولایت در مدت اضافه از سه سال به‌طور نسبی در آرامش به‌سر برد. آرامش کنر دیری نپایید و بعد از یک سلسله سوءتفاهمات و کشمکش‌های جزیی، در اواسط ماه می سال ۱۹۹۱ مجاهدین با هم درگیر شدند.
پس‌منظر جهادی ولایت کنر
کنر یکی از ولایات حساس و سرنوشت‌ساز در تاریخ جهاد افغانستان است؛ زیرا این ولایت سرحدی یکی از اولین پناهگاه‌های مجاهدین و مرکز تربیه و تعلیم نظامی بود و بسا از قوماندانان جهادی افغانستان در همین ولایت با فنون جنگ گوریلایی آشنا شدند و در دل کوهپایه‌های پر غرور این ولایت، رشد کردند و کارآزموده شدند.
حتا قبل از آغاز جهاد، مبارزات ضد دولتی علیه حکومت محمد داوود خان، در کنر آغاز گردیده بود و مانند جبهات پنجشیر، ارگون، نورستان و سرخرود، این ولایت نیز محور مقاومت بود.
افراد و صاحب‌منصبان غند کوهی اسمار به رهبری دگروال عبدالرئوف صافی، در آگست سال ۱۹۷۹ علیه حکومت کابل قیام کردند و با تمام امکانات و وسایل نظامی‌شان به مجاهدین پیوستند. این قیام بعد از شورش سربازان در جلال‌آباد و هرات، یکی از ضربه‌های مهلک به قوای نظامی حکومت کابل به شمار می‌رفت؛ زیرا غند کوهی اسمار، یکی از قرارگاه‌های مهم و مجهز ارتش افغانستان در شرق کشور بود و اگر از این قوا استفاده موثر می‌شد، پایگاه‌های حکومتی در آن ساحات شدیداً صدمه می‌دید.
در زمان شوروی‌ها در افغانستان، دره‌های کنر به مراکز مهم و مستحکم مجاهدین بدل گشت طوری که شماری از این دره‌ها هیچ‌گاه روی سربازان شوروی و حکومت کابل را ندید و از گزند آن‌ها در امان ماند و برعلاوه آن، کنری‌ها توانسته بودند راه اکمالاتیِ مجاهدین را همیشه باز نگه دارند و مجاهدین سایر نقاط افغانستان با اطمینان کامل از این ولایت عبور می‌کردند و برخلاف اکثر ولایات مرزی، کنری‌ها تا آخر با شهامت و دلیری و استغنا، علیه سیاست ملیشه‌سازی حکومت کابل مقاومت می‌کردند و در طول سال‌های جهاد، حادثه‌یی مهم از کمین‌گیری یا خلع سلاح گروه‌های سایر ولایات در کنر دیده نشده است.
کنر بعد از بامیان، اولین ولایت افغانستان است که از تسلط نیروهای شوروی نجات یافت، طوری که نیروهای حکومتی و شوروی در ۲۹ سپتمبر ۱۹۸۸، گارنیزیون اسمار را از دست دادند و به تعقیب آن سایر نقاط به شمول اسعدآباد یا چغه‌سرای را به‌طور کلی ترک کردند.
موقعیت گروه‌ها
از اولین روزهای آغاز جهاد، گروه‌های مختلف مجاهدین می‌کوشیدند که نفوذشان را در ولایت کنر گسترش دهند؛ زیرا این ولایت در مسیر راه نورستان، پنجشیر، بدخشان و صفحات شمال ولایت ننگرهار، موقعیت داشت و از طرف دیگر، کنر دارای اراضی صعب‌العبور و کوه‌های شامخ است و این کوه‌ها و دره‌های آن، پناهگاهی مطمین برای مجاهدین و مراکز تربیوی‌شان به شمار می‌رفت. بنابران، از همان اوایل جهاد، تمام گروه‌های جهادی پایگاه‌های مطمین در کنر داشتند؛ خصوصاً حزب اسلامی افغانستان به رهبری انجنیر گلبدین حکمتیار، جمعیت اسلامی افغانستان، محاذ ملی اسلامی افغانستان و جبهه ملی نجات افغانستان، نسبت به دیگران دارای مراکز قوی‌تر و افرادی مجهزتر بودند.