پروفیسور مایکل بری، استاد دانشگاه پرینستون امریکا و پژوهشگر برجستۀ جهان اسلام روز دوشنبه (۲۰ سنبله) در نشستی در بنیاد شهید مسعود، دربارۀ ابعاد شخصیت شهید احمدشاه مسعود، قهرمان ملی افغانستان سخنرانی کرد.
در این نشست که صدها تن از دانشجویان، فرهنگیان و روزنامه‌نگاران حضور داشتند، پروفیسور مایکل بری با اشاره به شخصیت شهید احمدشاه مسعود قهرمان ملی افغانستان گفت: شهید مسعود در زمان جهاد در برابر اشغال شوروی هم‌چنان در وقت مقاومت در برابر تروریسم ایستاده‌گی کرد تا عدالت، امنیت و آزادی در افغانستان تأمین شود.
آقای بری افزود: در آن زمان، ما و دوستان فرانسه‌یی، آلمانی و نهاد دفاع از حقوق بشر، مواد غذایی و مواد اولیه پزشکی را به مناطق جنگ زده انتقال می‌دادیم، در این وقت به من فرصت برای آشنا شدن با «آمر صاحب» فراهم شد.
آقای بری گفت که «شهید مسعود، برای تأمین عدالت مبارزه می‌کرد؛ نه برای مقام و منزلت خود». مسعود طرف‌دار ایجاد تفرقه میان پشتون، تاجیک‌، ازبیک، هزاره و … نبود. هم‌چنان، نمی‌خواست میان مذاهب سنی و شیعه نفاق دامن‌زده شود.
پرو فیسیور بری می‌گوید: «آمر صاحب» ترقی و بازسازی افغانستان را مسوولیت خود و شهروندان افغانستان می‌دانست که در آن هیچ‌ دست ‌خارجی‌ دخیل نباشد. او افزود: «شهید مسعود می‌گفت که افغانستان یک کشور مستقل است، به هیچ قدرت‌ خارجی اجازه نمی‌دهیم که به خاک این کشور دست‌درازی کند و میان اقوام تفرقه ایجاد نماید. خدمت به افغانستان، ایجاد وحدت و همدلی میان اقوام افغانستان است. بدون وحدت و همدلی، انکشاف و پیشرفت در این کشور امکان پذیر نیست».
آقای مایکل بری تأگید کرد: تأمین وحدت میان شهروندان افغانستان، از دست درازی و ایجاد تفرقه میان شهروندان این کشور جلوگیری می‌کند.
آقای بری باوردارد که خدمت به مردم و تأمین وحدت و همدلی میان مردم افغانستان، یکی از آرمان‌های شهید مسعود بود.
به گفتۀ این استاد دانشگاه پرینستون امریکا، مردم افغانستان شخصیت شهید مسعود ( قهرمان ملی) را تا هنوز به ‌شکل درست نشناخته‌اند. او تنها فردی بود که برای تأمین امنیت، عدالت و آزادی مبارزه می‌کرد. او در تلاش بازی‌های شهرهای بزرگ افغانستان مانند کابل به‌شکل مدرن و پیشرفته بود.
آقای بری، شخصیت شهید احمدشاه مسعود را بی‌دیل دانسته می‌گوید که شهید مسعود، از مبارزان خسته‌گی‌ناپذیر بود که در سخت‌ترین اوقات در برابر قشون‌های سرخ و سیاه مبارزه کرد.
او گفت که شهید مسعود در هیچ مرحلۀ تاریخ از خدمت به مردم دوری نکرد. شهید مسعود، به علاوۀ این‌که یک استراتیژیست نظامی بود، یک سیاست‌مدار و صوفی نیز بود و گاهی دربارۀ تصوف بحث می‌کرد.
آقای بری باور دارد که مسعود رهبر فیلسوف بود که برای ترقی و مدنیت تلاش می‌کرد.
پروفیسور بری می‌گوید: ویژه‌گی مهم شهید مسعود این است که شهید مسعود، تنها رهبر نظامی بود که در برابر دشمن می‌جنگید، اما جنگ را دوست نداشت، مجبور شده بود تا اسلحه بردارد؛ اما اسلحه را دوست نداشت، تنها فرماندۀ نظامی بود که بدون نفرت می‌جنگید.
این استاد دانشگاه و یکی از شایقین شهید مسعود که مقالات زیاد در مورد شخصیت قهرمان ملی افغانستان نگاشته است، می‌گوید که دفاع از فرهنگ، ثبات و اراضی کشور کار ساده‌یی نیست. شهروندان افغانستان در طول تاریخ در برابر خارجی‌ها برای ایجاد ثبات و انسانیت جنگیده‌اند.
او تأکید کرد که شهید مسعود تنها رهبری نظامی بود که بدون نفرت می‌جنگید، و باور داشت که دشمن هم‌انسان است و برخورد انسان دوستانه به تمام بازداشتیان جنگ داشت.
او می‌گوید: شماری از سربازان روسی که خود را به نیروهای شهید احمدشاه مسعود تسلیم می‌کردند و از رفتار نیک و انسان ‌دوستانۀ «آمرصاحب» بارها اعتراف کرده‌اند. شمار زیاد از افسران نظامی روسی که در برابر شهید مسعود، می‌جنگیدن، به او احترام داشتند.
آقای بری می‌گوید که شخصیت شهید مسعود را فرانسه‌یی‌ها مانند ناپیلیون بناپارت دوست دارند. شخصیت پارلمانی، دموکراتیک، مانند نلسون ماندلا، گاندی و …، که در برابر اتحاد جماهیر شوروی و طالبان که در سال‌های ۱۹۹۲ – ۱۹۹۶ از طرف پاکستان حمایت می‌شدند کابل را تصرف کنند، مبارزه کرد.
این پروفیسور گفت: یک روز در حانۀ نزدیک تپۀ مرنجان نشسته بودیم، از طرف دشمن راکت ‌شلیک می‌شد، من بالای میز نشسته پول می‌شماریدم، یگ نفر آمد گفت: «آمر صاحب» می‌خواهد شما را فوراَ ببیند. به مجردی که من از میز بلند شدم و به دروازۀ سفارت فرانسه رفتم، یک راکت به میز ما خورد. پس از دور شدن گرد و خاگ دیدم هیچ سامان ازما باقی نمانده است. همه به خاک‌یکسان شده است. به «آمر صاحب» گفتیم که تو معجزۀ کردی و گرنه ما حاک می‌شدم.
آقای بری می‌گوید که مسعود، تنها شخصیت نظامی نبود، او یک سیاست‌مدار، صوفی و رهبر بی‌بدیل مردم افغانستان بود که تا آخیرین لحظات زنده‌گی برای آزادی و انسانیت رزمید.
این پروفیسور امریکایی با اشاره به مبارزات امیر عبدالقادر الجزایر که فرمانده یک گروه از الجزایری‌ها‌ را ۱۵۰ سال پیش در برابر فرانسه درمصر عهده دار بود، گفت: الجزایر شخصیتی است که در میان تمدن‌های اسلامی و امریکایی شناخته شده بود، اما شهید احمدشاه مسعود، بیشتر از آن شناحته شده است.
او گفت که امیرعبدالقادر الجزایری، روز در برابر فرانسه‌یی‌ها می‌جنگید، اما از طرف شب کتاب‌های نظامی، فرانسه‌یی و عربی مطالعه می‌کرد، وقتی که توسط نیروهای فرانسه‌یی اسیر شد، فرانسه‌یی‌ها به او احترام می‌کردند.