رییس‌جمهور غنی معتقد است که ریشه‌های فساد در بالا خشکانده شده و حالا تنها مشکلِ باقی‌مانده از این ناحیه، در لایه‌های پایینیِ حکومت پابرجاست. این سخن با همۀ بی‌بنیادیِ خود اما سخنی تازه نیست. این تنها آقای غنی نیست که از نبود فساد در بخش‌های بالاییِ حکومت سخن می‌گوید، بل در گذشته نیز حامد کرزی رییس‌جمهوری پیشین وقتی مورد انتقاد قرار می‌گرفت که چرا فساد در حکومتش بیداد می‌کند، او در پاسخ می‌گفت که فساد در لایه‌های پایینی و میان خارجی‌ها خانه دارد و نه در لایه‌های بالایی حکومت.
تفاوت گفته‌های رییس‌جمهور غنی با رییس‌جمهوری پیشین در مورد فساد این است که آقای کرزی اصلاً باور نداشت که موردی از فساد در بخش‌های بالایی حکومت وجود دارد، اما آقای غنی می‌پذیرد که فساد در بخش‌های بالایی حکومت قبلی، که خودش نیز یکی از کارگزارانِ مهم و اصلی آن بوده، وجود داشته، ولی در زمانِ او از این بخش‎ها به یُمنِ مبارزۀ بی‌امانِ او پاک شده است.
اما واقعاً این ادعا چقـدر می‌تواند دقیق و درست باشد؟ و آیا واقعاً دیگر فساد در بخش‌های بالاییِ حکومت یعنی در میان وزیران، معینان و رؤسای بلندپایه وجود ندارد؟
به نظر نمی‌رسد که هیچ سند و دلیلِ محکم و محکمه‌پسندی در این خصوص وجود داشته باشد که بتواند این ادعایِ مقام‌های کشور را تأیید کند اما خلاف آن، در تأیید و موجودیتِ فساد در بخش‌های بالاییِ حکومت به اندازۀ کافی می‌توان دلیل و سند ارایه کرد. همین حالا ده‌ها و شاید هم صدها پروندۀ معلق در نهادهای عدلی و قضایی و در ادارۀ مبارزه با فساد وجود دارد که اکثر آن‌ها به فساد گسترده در میان بلندپایه‌گانِ دولت اختصاص یافته است.
آقای غنی وقتی می‌گوید که فساد در لایه‌های بالایی حکومت وجود ندارد و یا به گفتۀ او از بین رفته است، به این دلیل است که تأیید آن می‌تواند انگشت اتهام را متوجه خودش و نزدیکانش سازد. اگر آقای غنی قبول کند که در لایه‌های بالایی حکومت فساد هنوز پابرجاست، به این معنا می‌تواند باشد که خودش نیز در این فساد دست دارد و از جانب دیگر، تلاش‌های او در مبارزه با این پدیده، دروغ بوده است.
آقای غنی برای این‌که هم از خود اتهام‌زدایی کرده باشد و هم تلاش‌هایش را موفقیت‌آمیز نشان دهد، مدعی می‌شود که دیگر مشکل فساد اداری در لایه‌های بالایی حکومت رفع شده و حالا هر کاری که در این عرصه باید انجام شود، متوجه لایه‌های پایینی است. به این صورت، آقای غنی عملاً دست فسادپیشه‌گان را در میان مقام‌های ارشد باز می‌گذارد که بدون دغدغه به فعالیت‌های‌شان ادامه دهند.
اما اگر چنین ادعایی درست باشد، پس این‌همه انتقاد جامعۀ جهانی از موجودیت فساد در دستگاه دولت برای چیست؟ چرا همواره کمک‌های جهانی به افغانستان به مبارزه با فساد در این کشور مشروط ساخته می‌شود؟ آیا در لایه‌های پایینی آن‌قدر فساد گسترده وجود دارد که کمک‌های جهانی را به مخاطره مواجه ‌کند؟
فقط نگاهی گذرا به گزارش‌هایی که از سوی بازرس ویژۀ امریکا برای بازسازی افغانستان منتشر می‌شود، باید نگاهی انداخته شود تا ابعاد فساد در کشور و در لایه‌های بالایی حکومت مشخص گردد. فساد تنها در نهادهای غیرنظامی هم نیست. همین چندی پیش «سیگار» یا بازرس ویژۀ امریکا برای بازسازی افغانستان در گزارش تازۀ خود اعلام کرد که فساد در وزارت دفاع افغانستان به پیمانۀ وسیع وجود دارد، به حدی که حتا از جیرۀ غذاییِ سربازانی که در میدان جنگ علیه دشمنانِ کشور می‌رزمند، اختلاس می‌شود.
فساد اداری در افغانستان نه‌تنها ریشه‌کن نشده که حتا ابعاد تازه کسب کرده است. گزارش‌های متعددِ نهادهای بین‌المللی که هرازگاهی منتشر می‌شوند، نشان می‌دهند که عامل اصلی فساد در کشـور در لایه‌های بالایی قرار دارد و در این‌جاست که میلیون‌ها دالر مورد اختلاس و چپاول قرار می‌گیرد.
فساد در لایه‌های بالایی وجود دارد که هنوز با سخت‌جانی در لایه‌های پایینی به حیاتِ خود ادامه می‌دهد. حکومت اگر موفقیتی در مبارزه با فساد می‌داشت، بدون شک امروز در لایه‌های پایینی از آن شکایت نمی‌شد. فسادِ لایه‌های بالایی است که پایینی‌ها را نیز آلوده ساخته است. آقای غنی با تغییر چند وزیر و آوردنِ برخی چهره‌های جوان این شایبه را می‌خواهد تقویت کند که فساد را در لایه‌های بالایی حکومت خشکانده است، در حالی که ریشه‌های فساد همچنان در این بخش‌ها به حیاتِ خود ادامه می‌دهد.
واقعیت این است که آقای غنی با گفتن این‌که فساد در بالا ریشه‌کن شده، عملاً به اغفال جامعۀ جهانی و مردم افغانستان می‌پردازد. او بیش از همه خبر دارد که تلاش‌های او در مبارزه با فسـاد چنان ثمربخش نبوده که بتواند جلوِ این پدیده را در لایه‌های بالایی حکومت بگیرد. فساد هم دیروز در نهادهای حکومتی در بلندترین سطحِ آن وجود داشت و هم حالا در عالی‌ترین سطوح وجود دارد، تنها تغییری که در این راستا به میان آمده این است که دولت به شکل گسترده از نشر گزارش‌های مربوط به پرونده‌های فساد بلندپایه‌گانِ دولت جلوگیری می‌کند.
مبارزه با فساد نه‌تنها با دروغ‌گویی و لاف‌وگزاف ممکن نیست، بلکه چنین رویکردی خود نوعی از فساد محسوب می‌شود که بخشی از فسادپیشه‌گان را تشویق به ادامۀ فساد و اختلاس می‌سازد. آقای غنی باید چشمۀ فساد را از لایه‌های بالاییِ حکومت و حتا از دایرۀ دوستان و رفقای استراتژیکِ خویش پی بگیرد و در نهایت آن را بخشکاند. وقتی چشمۀ فساد خشکید، فساد در لایه‌های پایینی خود به خود می‌خشکد!