◄نویسنده: ایشان تارور (ستون‌نویس روزنامۀ واشنگتن‌پست و سردبیر پیشین مجلۀ تایم، مستقر در هنگ کنگ)
◄منبع: واشنگتن‌پست
◄برگردان: سمندر لکاریان
واکنش‌ها در برابر سخنرانی رییس‌جمهور ترامپ دربارۀ بیت‌المقدس آن‌گونه که پیش‌بینی می‌شد، گسترده بود. ترامپ طی یک سخنرانی کوتاه در کاخ سفید ـ که در عقبش یک درخت کریسمس و معاونش مایک پنس قرار داشت ـ اعلام کرد که بیت‌المقدس را به عنوان پایتخت اسراییل می‌شناسد و تصمیم دارد سفارت امریکا را از تل‌آویو به آن‌جا منتقل کند.
ترامپ این کار را تقریباً با مخالفت یک‌نواخت جامعۀ بین‌المللی انجام داد. در دو هفته کم‌ازکم دوبار با نکوهش سخت نخست‌وزیر بریتانیا روبه‌رو شد. پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان نگرانی عمیق خود را نسبت به هر حرکتی که «وضعیت موجود» شهر را مختل می‌کند، ابراز کرد؛ رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه، گفت که بیت‌المقدس «خط قرمز» برای مسلمانان است و تهدید به قطع روابط دیپلماتیک با اسراییل کرد.
رهبران مختلف جهان از جمله رییس‌جمهور فرانسه، پادشاه عربستان و رهبر ایران این تصمیم ترامپ را که برای مردم فلسطین زیانبار است، نکوهش کرده و آن را شرم‌آور خواندند – و این برای چشم‌انداز صلح میان دو کشور به طور گسترده خطرناک دانسته می‌شود. محمود عباس، رییس دولت فلسطینی که تمام عمر سیاسی خود را وقف پیشبرد گفت‌وگوهای صلح به حمایت امریکا کرده، گفته است که سخنان ترامپ به این معنی است که «امریکا دیگر نقش خود به عنوان یک میانجیگر صلح بین اسراییل و فلسطین را رها کرده است.»
تنها رهبری که درجهان از تصمیم ترامپ خُرسند شد، دقیقاً همان کسی است شما حدس می‌زنید: بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل. او پس از اعلام ترامپ، گفت: این یک روز تاریخی است. اورشلیم برای سه‌هزارسال در تمرکز امیدها، رویاها و دعاهای‌مان بوده است. «اورشلیم به مدت سه‌هزار سال پایتخت یهودیان بوده است». مقام‌های اسراییل تصویر مشترکی از پرچم‌های اسراییل و امریکا را در برج‌های قدیمی این شهر روشن کردند.
بدون توجه به ادعاهای درست قدیمی که بر سر بیت‌المقدس وجود دارد، اختلاف کنونی کاملاً مدرن است. نسل پیشین صهیونیست‌های سکولار علاقه‌یی به شهر مقدس، محل سکونت فرقه‌های مختلف یهودی‌ها نداشتند و به‌جای آن بر ساختن تل‌آویو و سایر دیدگاه‌های مدرن دولت جدید اسراییل متمرکز بودند، اما این دیدگاه در طول چند دهه جنگ تغییر یافت.
یهوشوا بن آریه از دانشگاه عبری به نیویورک‌تایمز گفت: «جنگ بین یهودیان و اعراب به یک درگیری ملی‌گرایانه تبدیل شده و بیت‌المقدس در کانون آن قرار دارد». بیت‌المقدس مکان مقدس و مذهبی سه دین بوده است، اما از آن‌جایی که در سرزمین اسراییل دو ملت رشد کرد – یهودیان و اعراب محلی – هر دو بیت‌المقدس را پذیرفتند. بیش از آن‌که آن‌ها به بیت‌المقدس نیاز داشتند، بیت‌المقدس به آن‌ها نیاز داشت.
بدون توجه به تاریخچۀ ادعاها بر سر بیت‌المقدس، به نظر می‌رسد ترامپ تنها به اسراییل حق این ادعاها را داده است. ترامپ در هیچ جای سخنرانی‌اش به اکثریت اعراب شرق بیت‌المقدس، که در جنگ ۱۹۶۷ از سوی نیروهای اسراییل اشغال شد و فلسطینی‌ها آن را پایتخت دولت مستقل آیندۀ خود می‌دانند، اشاره نکرد. و در حالی که ترامپ حمایت امریکا از راه‌حل دو دولت را نفی نکرده و گفته که از راه‌حل بین دو دولت پشتیبانی می‌کند، ولی از این روند حمایت کامل نکرده است. در نهایت، آن‌چه بسیاری از کارشناسان از سخنرانی ترامپ نتیجه گرفتند، چیزی بود که اسراییلی‌ها مدت‌ها دنبال آن بودند – و این سخنرانی هیچ چیزی به فلسطینی‌ها ارایه نداد.
فراتر از نگرانی‌های زیادی که تغییر ناگهانی سیاست درازمدت امریکا را در بر می‌گیرد ـ که افزایش بالقوۀ خشونت نیز بخشی از این نگرانی‌هاست ـ یک پرسش واضح وجود دارد: چرا این کار حالا صورت گرفت؟ ترامپ که به ماجراجویی علاقه‌مند است، استدلال می‌کند که روش‌های کهنه برای رسیدن به یک توافق صلح پایدار باید از بین بروند، هرچند که پذیرفتن این استدلال خاص برای کمک کردن به وضعیت دشوار خواهد بود. برخی ناظران می‌گویند ترامپ برای رد گم کردن از حوادث ناشی از دشمنی‌های داخلی‌اش پریشانی خلق می‌کند.
اما شاید ساده‌ترین توضیح اقدامات ترامپ ایدیولوژیک باشد: وعده‌های زمان مبارزات انتخاباتی ترامپ از سوی گروه‌های لابی اسراییلی در واشنگتن به گرمی استقبال می‌شد- حتا بیشتر از آن از سوی پیروان کلیسای انجیلی قدرتمند امریکایی که شاهد برتری اسراییل بر شهر مقدس و تحقق نبوت کتاب مقدس اند، استقبال می‌شد.
تعداد این افراد به ده‌ها میلیون نفر می‌رسد که یک حوزۀ مهم هستند. در ماه جولای، نتانیاهو در یک گردهمایی در واشنگتن گفت: «ما هیچ دوستی بزرگ‌تر از مسیحیان طرف‌دار اسراییل نداریم» – به نحوی اشارۀ تلویحی به از دست دادن حمایت یهودیان امریکایی از سیاست‌های ادارۀ او است. و درحالی که ممکن است در مورد ادعاهای مذهبی بودن ترامپ بدبین بود، اما در مورد معاونش مایک پینس که معشوقۀ جنبش انجیلی شناخته می‌شود، نمی‌توان چنین تصور را داشت. حضور او در جریان سخنرانی ترامپ، نشان آشکاری از احساسات انجیلی بود.
ری کاردوزو-مور، روزنامه‌نگار امریکایی عضو کلیسای انجیلی به روزنامۀ هوادار اسراییلی نوشته بود: «مانند یهودیت، مسیحیت معتقد است که عیسی مسیح روزی بر تخت سلطنت داوود در اورشلیم خواهد نشست. «این گام بیشتر در نقطۀ مقابل سیاست‌های چهار ادارۀ قبل از ترامپ است. امریکای یهود- مسیحی می‌تواند یک بار دیگر بگوید: «اسراییل – ما پشت سرت ایستاده‌ایم»!
اما این اصطلاح حتا انگیزه‌یی عمیق‌تر برای ترامپ دارد. رییس‌جمهور ترامپ سیاستِ خود را روی یک سکوی قبیله‌گرایی لجوج ساخته که به صراحت هرگونه اعتقاد به ارزش‌های جهانی را طرد می‌کند و در مراحل مختلف در دفاع از گسترش ناسیونالیسم خون و خاکِ هویت غربی بیان شده است. حرف‌های ترامپ دربارۀ ارزش‌های «یهودیت و مسیحیت» به‌خاطر اعتقاد واقعی‌اش به مذهب نیست، او بیشتر دنبال سیاست‌های تفرقه‌افگنانۀ نوع خودش است، آن‌گونه که بارها اسلام و مسلمانان را زشت نشان داده است.
مطمئناً ترامپ می‌داند که مسالۀ بیت‌المقدس چه‌قدر حساسیت‌برانگیز است؛ با این وجود، تصمیمِ او مبنی بر شناختن و جابه‌جایی پایتخت شاید استقبال از خشونت‌های احتمالی این تصمیم باشد.
آن‌گونه که پیتر بینارت در مجلۀ اتلانتیک می‌نویسد «درگیری‌های مذهبی، مثل نژادها و قومیت‌ها، برای تجدید نظر ترامپ در سیاست‌هایش بسیار مهم هستند. او به امریکایی‌های مکزیکی برای تجاوز و قتل دختران سفیدپوست نیاز دارد. او به ورزشکاران افریقایی امریکایی نیاز دارد تا به «پرچم» این کشور بی‌احترامی کنند. و او به مسلمانان برای منفجر کردن و سوزاندن پرچم‌های امریکا نیاز دارد». «به هراندازه که یک غیرسفیدپوست و یک غیرمسیحی خطرآفرین به نظر برسد، به همان اندازه در داخل و خارج از سوی طرف‌دارانش به‌خاطر جلوگیری از بروز ظلم و وحشت حمایت می‌شود. اگر ترامپ این خطرات را می‌‌خواهد ایجاد کند، ایجاد خواهد کرد. با این حال، در مورد بیت‌المقدس، او می‌تواند جلو برود: او می‌تواند به ایجاد این خطرات کمک کند».