بخش هفتم و پایانی/

قتل امین
یکی از نکات شگفت‌انگیز در داستان قتل حفیظ‌الله امین توسط نیروهای شوروی، باور و اعتمادِ عمیقِ امین در آخرین دقایق عمرش به شوروی بود. اعتماد امین به شوروی در حـدی بود که او ساعاتی قبل از مرگِ خود نیز در مستی و خوشحالی از کمک‌های نظامیِ «همسایۀ بزرگ» به‌سر می‌برد. امین ظهر بیست‌وهفتم دسمبر، میزبان اعضای دفتر سیاسی حزب دمکراتیک خلق در کاخ تپۀ تاج‌بیک بود. امین در این مهمانی که بعد از صرفِ نان مسموم شد، کاملاً سرحال و مسرور به نظر می‌رسید. او با دستگیر پنجشیری که از خوردنِ سوپ خودداری کرد، به شوخی پرداخت و برایش گفت که تو را آشپزهای کرملین نازدانه بار آورده اند. پنجشیری نیز پس از شوخی با حفیظ‌الله امین گفت: «در مسکو به وی اطمینان داده اند که اتحاد شوروی در جنگ داخلی افغانستان، کمک‌های عظیمی به دولت جمهوری دمکراتیک خواهد نمود. امین در پاسخ به او با خُرسندی گفت که قشون شوروی اکنون در این‌جاست. من همیشه برای‌تان می‌گفتم که همسایۀ بزرگِ ما هیچگاه در روز بد ما را تنها نمی‌گذارد. اکنون همه چیز طور عالی پیش می‌رود من هر روز از طریق تیلفون با رفیقِ گرومیکو ارتباط می‌گیرم و با هم در بارۀ اینکه چطور برای جهانیان کمک‌های نظامی اتحاد شوروی را در جنگ داخلی افغانستان توجیه نماییم، صحبت می‌کنم.»(۵۹)
درحالی‌که محل اقامت و کار امین در کاخ تپۀ تاج‌بیک مورد هجوم و آتشِ نیروهای شوروی قرار گرفت، حفیظ‌الله امین اطلاع جانداد قوماندان گارد محافظ قصرِ خود را که آتش‌باری از طرف روس‌ها است، نپذیرفت. خانم امین سال‌ها بعد در مصاحبه با رادیو بی‌بی‌سی گفت: «امین صاحب به جانداد قوماندان گارد گفت ببین کی فیر می‌کند. جانداد معلومات گرفت و آمد به امین صاحب گفت: این طور معلوم می‌شود که فیر از طرف روس‌ها باشد. اما امین صاحب گفت: نه!»(۶۰)
داکتر الکسی‌یف داکتر روسی معالج امین که شاهد قتلِ او در شامگاه ۲۷ دسمبر ۱۹۷۹ بود، می‌گوید: «امین به یاور خود دستور داد به مشاورین نظامی شوروی زنگ بزند و آنان را خبر کند که به کاخ حمله شده است. و آنگاه گفت که شوروی‌ها کمک می‌کنند. یاور به امین گفت این شوروی‌ها اند که آتش‌باری میکنند. این سخنان، دبیرکل (امین) را از خود بیخود ساخت، خاکستردانی سیگار را گرفته به سوی یاور پراند و به خشم فریاد زد: «دروغ می‌گویی، این امکان ندارد.»(۶۱)
امین حتا تا آخرین لحظاتِ حیاتش سخنی از بی‌اعتمادی و سوءظن در مورد شوروی به خانوادۀ خود نگفته بود؛ زیرا خانم امین و فرزندانش نیز باور نداشتند که حمله در آن شامگاه ۶ جدی ۱۳۵۸ (۲۷ دسمبر ۱۹۷۹) به کاخ اقامت امین از سوی نیروهای شوروی باشد. آن‌ها گمان می‌کردند که نیروهای شوروی در دفاع از امین با کسانی می‌جنگند که به قصر یورش آورده اند. از این‌رو دختر امین به نظامیان شوروی که وارد اتاقی شدند که او با پدر و اعضای خانواده اش به‌سر می‌برد، گفت چرا شلیک می‌کنید، امین این‌جا است. او به این تصور بود که شلیک نیروهای شوروی در داخل کاخ که وظیفۀ حمایت و حفاظت از جان پدرش را به دوش دارند، به امین صدمه می‌رساند. دختر حفیظ الله امین نمی‌دانست که نیروهای شوروی مؤظف هستند تا پدرش را بکشند. همسر امین می‌گوید: «تا وقتی که مهمات داشتیم، هیچ‌کس نتوانست وارد کاخ شود. عدۀ زیادی از مهاجمین کشته شدند. ما نمی‌دانستیم که روس‌ها هستند. وقتی مهمات ما تمام شد، آن‌ها داخل کاخ شدند. به محض داخل شدن با ماشیندار یا مسلسل به چهار طرف شلیک کردند. در اثر این شلیک‌ها به دخترانم ملالی و گلالی و پسرم خوازک گلوله اصابت کرد. در حالی که آن‌ها عکس امین را به‌دست داشتند، به سوی دخترم غتی رفتند. غتی به آن‌ها گفت چرا شلیک می‌کنید، امین صاحب اینجاست. گفتند که امین کجاست؟ در این حال متوجه شدند که امین آن‌جا نشسته است. بر او شلیک کردند. بعد از آن، پسران و دخترانم زخمی شدند و وقتی دیدند کس دیگری باقی نمانده، خاموش شدند.»(۶۲)
نیروهای شوروی جسد امین را در قالینی پیچانیده در زمین‌های بیرون از کاخ زیر خاک کردند. در برخی از منابع روسی از جمله در فلم مستند «تلک افغانستان» گفته می‌شود که امین توسط یکی از طرفداران تره‌کی به قتل رسید. علی‌رغم آنکه میرصاحب کاروال از خلقی‌های طرفدار تره‌کی و عضو دفتر سیاسی حزب دمکراتیک خلق در دوران رهبری نجیب الله، قتل امین را توسط یکی از طرفداران تره‌کی قرین به حقیقت می‌داند، اما هیچ‌گونه توضیح بیشتر و شواهدی در این مورد ارایه نمی‌کند.»(۶۳)

رویکردها
۱- علمی، حامد، سفرها و خاطره‌ها، چاپ پشاور، سال ۱۳۷۶ خورشیدی، ص ۲۰۹
۲- یادداشت از آرشیف رادیو تلویزیون دولتی افغانستان در سال ۱۳۷۲، بیانیۀ داکتر نجیب‌الله در جمعی از آخرین قطعات سربازان شوروی که افغانستان را ترک می‌گفتند
۳- الکساندر لیاخفسکی، توفان در افغانستان، ۱۲۸
۴- جنگ در افغانستان، ص ۲۳۷
۵- قپقان افغان– حقیقت تجاوز شوروی بر افغانستان، ص ۲۰۴
۶- ودان، فقیراحمد، دشنه‌های سرخ، چاپ پشاور، جنوری ۱۹۹۹، ص ۲۳۰
۷- اسناد لانۀ جاسوسی، سند شماره ۴۷، ۳ اکتوبر ۱۹۷۹، ص ۴۵۲
۸- همان مأخذ، ص ۴۴۲
۹- جنگ در افغانستان، ص ۲۳۵
۱۰- جنرال بوریس گوروموف، ارتش سرخ در افغانستان، ص ۶۴
۱۱- جنگ در افغانستان، ص ۲۳۷
۱۲- قپقان افغان– حقیقت تجاوز شوروی بر افغانستان، ص ۱۹۲
۱۳- امریکا در افغانستان، ص ۸۵
۱۴ـ از یادداشتهای: مارتـیـن بـابـیـتـث Martin Babic ، برگردان به دری: دکتور شیرزاد، سایت گفتمان www.goftaman.com
۱۵- فیلم مستند دو روز پی در پی، کنفرانس مطبوعاتی سید محمد گلابزوی در مقر وزارت داخله، جدی ۱۳۵۸
۱۶ – حکمتیار، گلبدین، دسایس پنهان چهره‌های عریان، چاپ ایران، نشر مداد، سال ۱۳۷۹، ص ۲
۱۷ -حقایق پشت پردۀ تهاجم اتحاد شوروی بر افغانستان، ص ۹۰
۱۸ – امریکا در افغانستان، ص ۱۰۲
سایت فارسی درمسکو ، www.farsi.ru 19 – گفت‌وگوی خبرنگار روزنامۀ ستارۀ سرخ، چاپ مسکو با یوری کوزنتسن مشاور سیاسی کمیتۀ مرکزی حزب دمکراتیک خلق
۲۰- توفان در افغانستان، ص ۱۹۲
۲۱- معمای تجاوز شوروی در افغانستان، فیاض نجیمی بهرمان، سایت دیدگاه
www.didgah.de به نقل از: ـGhost Wars: The Secret History of the CIA, Afghanistan, and bin Laden, from the Soviet Invasion to September 10, 2001 Steve Coll, Merrill House, New York, Carnegie Council Books for Breakfast, 3/1/04,pp 47-52
۲۲- همان مأخذ
۲۳- افغانستان در پنج قرن اخیر، جلد سوم، ص ۱۶۷
۲۴- نگاهی به تاریخ حزب دمکراتیک خلق افغانستان، ص، ۷۶
۲۵- حقایق پشت پردۀ تهاجم اتحاد شوروی بر افغانستان، ص ۵۶
از یادداشتهای: مارتـیـن بـابـیـتـث Martin Babic26- سایت گفتمان
۲۷- افغانستان تجاوز شوروی و مقاومت مجاهدین، ص ۱۵۱
۲۸- افغانستان در پنج قرن اخیر، جلد سوم، ص ۱۶۴
۲۹- سال‌های تجاوز و مقاومت، ص ۸۰
۳۰- فیلم مستند دو روز پی در پی
۳۱- افغانستان تجاوز شوروی و مقاومت مجاهدین، ص ۱۴۴
۳۲- همان مأخذ، ص ۱۵۳
۳۳ – همان مأخذ، ص ۱۵۰
۳۴- همان مأخذ، ص ۵۷
۳۵- حقایق پشت پردۀ تهاجم شوروی بر افغانستان، ص ۸۶
گفتمان- www.goftaman.com 36-
۳۷– درس‌های تلخ و عبرت‌انگیز افغانستان، ص ۸۹
۳۸- نگاهی به تاریخ حزب دمکراتیک خلق افغانستان، ص ۹۲
۳۹- رویدادهای نیمۀ سدۀ بیست در افغانستان، ص ۱۳۶
۴۰- همان مأخذ، ص ۱۳۶
معمای تجاوز شوروی در افغانستان، www.didgha.de 41-
۴۲- قپقان افغان، ص ۱۹۵۴۲
۴۳- توفان در افغانستان، ص ۱۶۷
۴۴- ارتش سرخ در افغانستان، ص ۶۶
۴۵- توفان در افغانستان
۴۶- افغانستان در پنج قرن اخیر، جلد سوم، ص ۱۵۵
۴۷- حقایق پشت پردۀ تهاجم اتحاد شوروی بر افغانستان، ص ۱۰۳
۴۸- افغانستان در پنج قرن اخیر، جلد سوم، ص ۱۵۶
۴۹- توفان در افغانستان، ص ۱۲۲
۵۰- حقایق پشت پردۀ تهاجم اتحاد شوروی بر افغانستان، ص ۱۰۱
از یادداشتهای: مارتـیـن بـابـیـتـث Martin Babic51- سایت گفتمان
۵۲- افغانستان پس از بازگشت سپاهیان شوروی، ص ۳۵
۵۳- قپقان افغان- حقیقت تجاوز شوروی بر افغانستان، ص ۱۸۱
۵۴- افغانستان پس از بازگشت سپاهیان شوروی، ص ۳۴
۵۵- ظهور و زوال حزب دمکراتیک خلق افغانستان
۵۶- توفان در افغانستان، ص ۱۸۲
۵۷- قپقان افغان‌– حقیقت تجاوز شوروی در افغانستان، ص ۲۰۳ و ۲۰۴
۵۸- توفان در افغانستان، ص ۱۸۴
۵۹- سال‌های تجاوز و مقاومت، ص ۸۲
۶۰- رادیو بی.بی.سی، بخش فارسی، آسیای میانه، افغانستان در قرن بیست، برنامه‌یی از ظاهر طنین، ۲۱ حوت ۱۳۷۹، برابر با ۱۱ مارچ ۲۰۰۱
۶۱- توفان در افغانستان، ص ۱۹۱
۶۲- افغانستان در قرن بیستم، ص ۲۸۹
۶۳ – درس‌های تلخ و عبرت‌انگیز افغانستان، ص ۱۱۶