بخش سوم/

دعوت جماعت تبلیغ در محور شش اصلِ تربیتی می‌چرخد که به لحاظ ظاهر خیلی ساده اما در معنا، فضایل زیادی را در بابِ اصلاح عقیدتی و اخلاقی در شخصیت فرد پرورش می‌دهد؛ چنان‌که از یک‌طرف رابطۀ انسان را با خالق تأمین و تقویت می‌نماید و از جانب دیگر با خَلق؛ و از این رهگذر، تحمل سختی‌ها و چالش‌ها در مسیر دعوت برای راهیان جماعت را آسان می‌سازد.
۱) کلمۀ طیبه
دعوت مردم به کلمۀ توحید، اهمیت توجه به عمق معنا و درک مفهومِ آن از خلال آیات و احادیث و داستان‌ها و اشعار جالب، نخستین موضوعی است که جماعت تبلیغ بر آن تأکید می‌ورزد. این کلمه، به باور تمام مذاهب اسلامی، اساسِ ایمان و نشانِ برجسته و اصلی مسلمان بودن است که در خلال آیات و احادیثِ متعدد به فضایلِ آن اشاره شده است.
دعوت به سوی توحید، همان‌طوری که قرآن کریم تصریح کرده است، وظیفۀ پیامبر خاتم و تمام انبیاء علیهم‌السلام است: «‏ما پیش از تو هیچ پیغمبری را نفرستاده‌ایم، مگر این‌که به او وحی کرده‌ایم که معبودی جز من نیست، پس فقط مرا پرستش کنید». (الانبیاء ۲۵). از این‌جا دانسته می‌شود که «لا اله الا الله» شعار تمام پیامبران بوده است؛ اما منظور از این کلمه، تنها بر زبان آوردنِ آن نیست، بلکه شرایط ذیل را به دنبال دارد که به‌گونۀ مختصر به آن اشاره می‌کنیم:
الف: دانستن معنای کلمۀ طیبه: چنان‌که خداوند در قرآن کریم فرموده است: فَاعْلَمْ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ. بدان که قطعاً هیچ معبودی جز الله وجود ندارد. (محمد:١٩)
از حضرت عثمان بن عفان رضی‌الله عنه نقل شده است که رسول‌الله صلی‌الله علیه وسلم فرمود: «من مات و هو یعلم انه لا اله الله دخل الجنه»: کسی که بمیرد در حالی که می‌داند که هیچ معبودی نیست که لایق و شایستۀ عبادت باشد به‌جز الله، داخل بهشت می‌شود. (۴ج۱ص۵۵ش۲۶)
ب: یقین داشتن به کلمۀ طیبه: کسی که کلمۀ طیبه را بر زبان می‌آورد، باید به مفهوم و معنایِ آن یقین کامل و قطعی داشته باشد؛ زیرا ایمان تنها با یقین حاصل می‌شود.
ابوهریره (رض) روایت نموده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم کفش‌های خود را به ایشان داد و او را مأمور کرد: «هرکسی را بیرون این باغ دیدی که به یگانه‌گی الله متعال گواهی دهد و قلباً اطمینان داشته باشد، او را به بهشتی بودن بشارت بده». (۴ج۱ص۶۰ش۳۱)
ج: مقتضای پذیرش کلمۀ طیبه: اطاعت از احکام و فرامین الهی در پیوند به امور تشریعی، اعم از امور عقیدتی، عبادات، احکام و فضایل و آداب و اخلاق، و حاضر و ناظر دانستن خداوند متعال در تمام حالات زنده‌گی که لازمۀ آن انقیاد و پیروی از قرآن و سنت و راه و رسم پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم و صحابه و تابعین است.
حسن بصری رح خطاب به فرزدق، شاعر معروف که در حال تدفین همسر خود بود، فرمود: برای این روز چه چیزی را آماده کرده‌اید؟ گفت: لا اله الا الله. حسن بصری فرمود: بهترین آماده‌گی و توشه است. سپس از حسن بصری پرسیده شد: آیا درست است که بعضی از مردم می‌گویند کسی که بگوید: لااله الا الله داخل بهشت می‌شود. حسن بصری جواب داد: کسی که این کلمه را بگوید و حقِ آن را ادا کند و واجبات و شرایط آن را به‌جا آورد، داخل بهشت می‌شود.
۲) نماز
انسان در امواج زنده‌گی و در کشاکش رنجها و بلاها، دچار خسته‌گی روحیِ فراوان می‌شود و به تکیه‌گاهی نیازمند است تا به آن پناه ببرد و درون پُراضطرابِ خود را بدان آرامش بخشد و این تکیهگاه، جز ذکر خدا نیست؛ همان‌طوری که در قرآن کریم بدان تصریح شده است: «آنان ‌که ایمان آورده‌اند و دل‌های‌شان به یاد خدا آرامش می‌یابد؛ آگاه باشید که دل‌ها به یاد خدا آرامش می‌یابد». (الرعد:۲۸)
نماز، زیباترین و بزرگ‌ترین نماد ذکر خداست که آدمی را از کارهای ناپسند باز می‌دارد: «بخوان ـ ای پیغمبر ـ آن‌چه را که از کتاب بر تو وحی شده است و نماز را چنان‌که باید، برپای دار! مسلماً نماز، از گناهان بزرگ و از کارهای ناپسند، باز می‌دارد و قطعاً ذکر خدا و یاد الله (از هر چیز دیگری) والاتر و بزرگ‌تر است. (العنکبوت:۴۵)
نماز عامل سازنده‌یی است که مقاومت و ایستاده‌گی آدمی را در فراز و فرود زنده‌گی حفظ می‌کند و انسان را در مقابل هر خیر و شری و هر مصیبت و بلایی، صبر و شکیبایی نصیب می‌کند تا در مقابل هر بادی از جایش نلغزد. (‏ای کسانی که ایمان آوردهاید! از بردباری و نماز – در برابر حوادث سخت زندگی – کمک بگیرید). (البقره:۱۵۳)
رسول اکرم صلی الله علیه وسلم هرگاه غم و غصه‌یی به سراغش می‌آمد، به بلال دستور می‌داد تا اذان بگوید و به‌وسیلۀ نماز غم و اندوه را از صفحۀ مصفای قلبش می‌زدود.
۳) علم و ذکر
از آن‌جایی‌که پیشبرد دعوت اسلامی بدون دسترسی به تفسیر قرآن کریم، آگاهی از احادیث پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم، اقوال صحابه و تابعین، دشوار است و با در نظرداشت فضایل متعددِ کسب علم در شریعت اسلامی، جماعت تبلیغ، نخست پیروانِ خود و سپس عامۀ مردم را به فراگیری علوم دینی تشویق و ترغیب می‌نماید.
امام مسلم از ابوهریره روایت نموده است که رسول‌الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «کسی که در طلب علم راهی را طی کند، خداوند در عوض، برایش راهی را به سوی بهشت هموار می‌سازد. هرگاه گروهی از مؤمنان در خانه‌یی از خانه‌های خدا، به‌منظور تلاوت کتاب الهی گردهم آیند و یا آن را به شکل درس تکرار کنند، اطمینان و آرامشِ خاطر به آن‌ها دست می‌دهد و رحمت الله متعال شامل حال‌شان می‌شود و ملائکه‌ها ایشان را می‌پیچانند، و خداوند آن‌ها را در محضر فرشته‌گان یاد می‌کند». (۴ج۴/ص۲۰۷۴ش۲۶۹۹)
پابندی متداوم به ذکرِ الله متعال با حضور قلب با در نظرداشت آیات و احادیث بی‌شماری که در این باب وارد گردیده است، از موضوعاتِ دیگری است که جماعت تبلیغ سخت بر آن تأکید می‌ورزد.
خداوند متعال در قرآن کریم بنده‌گانش را با تعبیر زیبایی، به ذکر خویش، این‌چنین فرا می‌خواند: «های ‏مؤمنان! خدای متعال را زیاد یاد کنید و بامدادان و شامگاهان او را تسبیح نمایید». (الاحزاب: ۴۱-۴۲). و همان‌طور به پیامبر خاتم صلی‌الله علیه وسلم فرمان می‌دهد: «‏با کسانی باش که صبحگاهان و شامگاهان خدای خود را به فریاد می‌خوانند، (و تنها رضای) ذاتِ او را می‌طلبند، و چشمانت از ایشان (به سوی ثروتمندان و قدرتمندان مستکبر) برای جستن زینت حیات دنیوی برنگردد، و از کسی فرمان مبر که (به‌خاطر دنیادوستی) دلِ او را از یاد خود غافل ساخته‌ایم، و او به دنبال آرزوی خود روان گشته است (و پیوسته فرمان خدا را ترک گفته است) و کار و بارش (همه) افراط و تفریط بوده است.» (الکهف:۲۸)
جماعت تبلیغ در این باب، به نقل روایات و داستان‌هایی از شیفته‌گی علما به فراگیری و فرادهی علم در گذشته یاد می‌نماید که هر شنونده‌یی را شِگفت‌زده می‌سازد.
با در نظرداشت به‌هم‌پیوسته‌گی‌ عمیقی که میان علم و ذکر وجود دارد، جماعت تبلیغ این دو را به عنوان یک اصل از اصول دعوتیِ خویش معرفی نموده است.